Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde bulunan Memlûk cildleri
Bindings of Mamluk manuscripts found in the Museum of Turkish and Islamic Arts
- Tez No: 776704
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİLAL KAZAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 412
Özet
Ciltçilik rulo şeklindeki kitapların yerini, Romalılar zamanında sayfaları dikdörtgen biçiminde kesilmiş kodeksin almasıyla ortaya çıkmıştır. Günümüze ulaşan en eski kapaklar, papirüsün oldukça sade bir şekilde deriyle kaplanması suretiyle yapılmış olup IV. yüzyıldan kalmadır. Sanat değerine haiz ilk örnekler VIII.-IX. yüzyılda Orta Asya'da Uygurlar ve Mısır'da Koptlar tarafından yapılmıştır. İslam cild sanatına ait en erken örnekler de yine Tunus ve Mısır'da bulunmuştur. İslam cildleri Abbasiler, Tolunoğulları, Büyük Selçuklular, Fatımiler, Eyyubiler, İlhanlılar, Celayirliler, Anadolu Selçuklular, Safeviler, Osmanlılar ve Memlûklerle devam ettirilmiş ve birbirinden güzel eserler ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmayla, İslam cild sanatı içinde kendi adıyla bir üslup oluşturan ve hakkında yeterince bilgi bulunmayan ve Ülkemiz'de de çalışılmamış olan Memlûk cildlerine ait örneklerin kataloglanması, tanıtılması, üslûp özelliklerinin belirlenmesi ve konuyla ilgilenen araştırmacıların istifadesine sunulması amaçlanmaktadır. Bu çalışmada Türk ve İslâm Eserleri Müzesi'nde bulunan yazma eserlerin cildleri incelenmiş olup; bu örnekler içinden sanat değerine haiz Memlûk dönemi deri cildleri tercih edilmiştir. Esas olarak iki bölümden oluşan bu çalışmada birinci bölümde: Memlûkler, Memlûk sistemi, Memlûk Devleti'nin siyasi tarihi, kültürel ve sosyal ortamı, mimarisi, cam, seramik, çini, metal işçiliği ile hüsn-i hat ve tezhip sanatları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise: öncelikle Memlûkler dönemi cild sanatı hakkında bilgi verilmiştir. Bu genel bilgiden sonra Türk ve İslâm Eserleri Müzesi'nde bulunan Memlûk cildlerinin ait oldukları dönemde hüküm süren Sultanlar (Baybars, Nasırüddin Muhammed b. Kalavun, Hasan en-Nasır, Berkûk, Fereç b. Berkuk, Barsbay, İnal, Seyfeddin Çakmak, Şeyh Müeyyed, Hoşkadem, Kayıtbay ve Kansu Gavri)'ın saltanatları ele alınmış olup, bu sultanlar döneminde yapılan cildler detaylı olarak incelenmiştir. Ek kısmına lügatçe ve katalog eklenmiş olup, katalog kısmında ikinci bölümde tanıtılan eserlerin katalog bilgileri ile iç ve dış kapak görsellerine yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Bookbinding emerged when the rolls were replaced by the codex, the pages of which were cut into a rectangular shape in Roman times. The oldest surviving bindings were made by covering the papyrus with leather in a very simple way and they remain from the century IV. The first examples having artistic value were made by the Uyghurs in Central Asia and the Copts in Egypt between century VIII and IX. The earliest examples of Islamic binding art were also found in Tunisia and Egypt. Islamic bookbindings were continued by Abbasids, Tulunids, Great Seljuks, Fatimids, Ayyubids, Ilkhanids, Calayirs, Anatolian Seljuks, Safavids, Ottomans and Mamluks and bindings each is more beautiful than the next were produced. Although Mamluk bindings establish an own stylistic feature called by its name in Islamic bookbinding art, there is not enough information about them and have not been studied these bindings in our country. With this study, it is aimed to catalogue, introduce, determine the stylistic features of Mamluk bindings and present them to the researchers who are interested in the subject. In this study, the bindings of the manuscripts in the Turkish and Islamic Arts Museum were examined; among these manuscripts, leather bindings from the Mamluk period, which have artistic value, were preferred. In this study, which mainly consists of two parts, information about the Mamluks, the Mamluk system, the political history, cultural and social environment of the Mamluk State, architecture, glass, ceramics, tile, metalwork, calligraphy and illumination arts are given in the first part. In the second part: first of all, information about the binding art of the Mamluk period is given. After this general information, the Mamluk bindings found in the Museum of Turkish and Islamic Works belong to the Sultans who reigned during the period (Baibars, Nasiruddin Muhammad b. Qalawun, Hasan an-Nasir, Barquq, Faraj İbn Barquq, Barsbay, Inal, Jaqmaq, Shaykh al- Muay'yad, Khushqadam, Qaitbay and Qansuh al-Ghawri) have been discussed and the bindings made during the period of these sultans have been examined in detail. A dictionary and catalogue have been added to the appendix section, and the catalogue information and interior and exterior cover visuals of the works introduced in the second section have been included.
Benzer Tezler
- İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ndeki Memlük eserleri ve Mısır'daki benzerleriyle karşılaştırılması
Comparison of Mamluk Works at the Museum of Turkish and Islamic Art in Istanbul and its counterparts in Egypt
LAMİAA MAHMOUD MOSTAFA ABDELKREEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VESİLE BELGİN DEMİRSAR ARLI
- Kerek Müzesi'nde bulunan Bahri Memlükler'e ait yayımlanmamış gümüş sikkeler
Unpublished silver coins of Bahri Mamluks in the Karak Museum
MOHAMMAD OBEIDAT
Doktora
Türkçe
2021
ArkeolojiMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CASİM AVCI
- İstanbul Topkapı Sarayı ve Türk İslam Eserleri Müzesinde bulunan Siyer-i Nebi yazmalarına ait minyatürlerdeki melek tasvirleri
Miniatures on angel describes situated İstanbul's Topkapi Palace and Turkish İslamic Works Museum in the Siyer-i Nebi
EZGİ TEMEKOĞLU
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde bulunan 1984 envanter numaralı Firdevsi Şehnamesi Minyatürleri
Firdawsi Shahnameh Miniatures with 1984 number in Museum of Turkish and Islamic Works
YAĞMUR TURUNĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLSEN BAŞ
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde bulunan bir grup ahşap eser
A group of wooden works in the Museum of Turkish and Islamic Works
AYTAÇ AKINAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERCAN ÇALIŞ