Anadolu Selçuklu Dönemi medreselerinin giriş cephelerinde bezeme
Decoration on the entrance facades of the Anatolian Seljukian Period madrasahs
- Tez No: 779991
- Danışmanlar: PROF. DR. NUR URFALIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 244
Özet
11. yüzyıldan itibaren Anadolu'da resmi varlığı görülen Selçuklular, 13. yüzyıla kadar geçen süre boyunca, sanat ve mimaride çok başarılı örnekler vermişlerdir. Büyük Selçukluların devamı olan Anadolu Selçukluları, Türkiye Selçukluları veya Selcûkıyân-ı Rûm (Rum Selçukluları) olarak da adlandırılmaktadır (Sümer, 2009:380). Malazgirt zaferinin ardından Süleyman Şah, İznik'i başkent yaparak Selçuklu Devleti'ni kurmuştur (1075-1080). Saltuk Bey, Mengücek Gazi, Danışmend Gazi gibi Türkmen beyleri çeşitli bölgeleri ele geçirerek Anadolu'nun fethedilmesinde önemli bir rol oynamışlardır (Sümer, 2009:380) Dönemin karışık siyasi ve kültürel yapısı içerisinde, özellikle 13. yüzyılın başlarında yoğun bir inşa faaliyetinde bulunarak, İslam ve İslam öncesi inanışlara ait ögelerin senteziyle birlikte özgün kompozisyonları meydana getirmişlerdir. Selçuklu'nun Anadolu'yu fethi yeni bir kültür ve sanat ortamı yaratmıştır. Dönemin kültürel birikiminin izleri bezemelere yansıyarak taş, mermer, çini ve tuğla malzemelerle birlikte hayat bulmuştur. Selçuklular fethettikleri yerlerde kale ve surları onarmış, cami, mescit, kervansaray/han, hamam, medrese, zaviye, hankah ve türbe gibi pek çok yapı inşa etmişlerdir. Bu yapıların içerisinde medreselerin Anadolu'da önemli bir gelişme gösterdiği, özgün ve önemli örneklerinin verildiği görülmektedir. Zaman içerisindeki gelişme hem plan şeması hem de bezeme programı üzerinden gözlenebilmektedir. Özellikle taç kapılarda yoğunlaşan bezemelerle de dönemin düşünce yapısı, çeşitli kültürlerin senteziyle yoğrularak malzemeye işlenmiştir. Bu çalışmada Anadolu Selçuklu bezeme sanatının eşsiz örneklerinin verildiği medreselerde giriş cephelerinde yer alan bezemeler incelenmektedir. İncelenen yapıların bir kısmı günümüzde de varlığını sürdürmekte, bir kısmı ise tamamen ya da kısmen tahrip olmuş durumda bulunmaktadır. Anadolu Selçuklu dönem olarak ele alındığından Anadolu Selçuklu devletine bağlı beyliklerin yapıları da incelenen eserlere dahil edilmiştir. Geniş bir coğrafyaya yayılan eserlerde daha detaylı inceleme yapabilmek adına dönemin önemli merkezleri olan Konya, Sivas, Kayseri ve Erzurum şehirlerinde yer alan eserler üzerine çalışma yapılmıştır. Belirlenen eserlerle katalog çalışması yapılarak bezemeleri bir arada değerlendirme olanağı elde edilmiştir. Çalışma sonunda elde edilen tüm bilgi, belge ve eserlere ait detaylı fotoğrafların değerlendirilmesiyle Anadolu Selçuklu medreselerinin süsleme programına dair kapsamlı bir inceleme ortaya konmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Seljuks, whose official presence has been seen in Anatolia since the 11th century, gave very successful work in art and architecture throughout the period until the 13th century. The Anatolian Seljuks, the continuation of the Great Seljuks, are also called Turkey Seljuks or Selcûkıyân-ı Rûm (Rum Seljuks) (Sümer, 2009: 380). After the victory of Malazgirt, Süleyman Shah made Iznik the capital and established the Seljuk State (1075-1080). Turkmen Beys such as Saltuk Bey, Mengücek Gazi, Danışmend Gazi played an important role in the conquest of Anatolia by capturing various regions (Sümer, 2009: 380). In the complex political and cultural structure of the period, especially at the beginning of the 13th century, they made intense construction activities and created original compositions with the synthesis of the elements of Islam and pre-Islamic beliefs. The Seljuk conquest of Anatolia created a new culture and art environment. The cultural richness of the period were reflected on the ornamentation and came to life with stone, marble, tile and brick materials. The Seljuks repaired the castles and fortification in the places they conquered, and built many structures such as mosques, masjids, inns (caravanserais), baths, madrasas, zawiyas and hankahs, and tombs. Among these structures, it is seen that the madrasahs showed an important development in Anatolia, and original and important examples were given. The development over time can be observed through both the plan and the ornamentation program. The mentality of the period, especially with the ornamentations concentrated on the portals, was kneaded with the synthesis of various cultures and processed into the material. In this study, the ornaments on the entrance facades of the madrasas, where unique examples of Anatolian Seljuk ornamentation art are given, are examined. Some of those structures still exist today, and some of them are completely or partially destroyed. Since the Anatolian Seljuk architecture examined as a period, the structures of the Beyliks affiliated to the Anatolian Seljuk state are also included in the examined works. In order to be able to examine the works spread over a wide geography in more detail, a study was carried out on the works in the cities of Konya, Sivas, Kayseri and Erzurum, which were the important centers of the period. By making catalog with the determined madrasahs, the opportunity to evaluate the ornamentations together was obtained. At the end of the study, a comprehensive analysis of the ornamentation program of the Anatolian Seljuk madrasahs was tried to be revealed by evaluating the detailed photographs of all the information, documents and artifacts obtained at the end of the study.
Benzer Tezler
- Günümüz Bitlis medreselerinde mantık eğitimi (Norşin Medreseleri örneği)
Logic education in today's Bitlis madrasah (Example of Norşin Madrasahs)
İZZETTİN ÜREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinDicle ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZIM HASIRCI
- XIII. asır Tokat medreseleri
13th century Tokat madrasahs
ABUZER GAFFAR SEVİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinHarran Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDURRAHİM ARSLAN
- 13. yy Anadolu Selçuklu Dönemi medreselerinin mimari ve strüktürel yönden incelenmesi: Sivas örneği
13th century architectural and structural assessment of Anatolian Seljuk Period madrases: The case of Sivas
EMRE KESGİN
- Osmanlı mimarlığında II. Bayezit Dönemi medreselerinin yeri ve önemi-Amasya,Edirne,İstanbul örnekleri-
Importance and role of 2nd Bayezit term madrasah in the Ottoman architecture -Samples from Amasya,Edirne,Istanbul-
MERVE FİLİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZEKİ SÖNMEZ
- 17. ve 18. yüzyıl Osmanlı medreselerinin tipolojisi, I
The Typology of Ottoman madrasahs constructed in 17 th and 18 th centuries, I
ZERRİN KÖŞKLÜ
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU