Geri Dön

Ampir üslubun Osmanlı çeşme mimarisine yansıması: İstanbul örnekleri

Reflection of empire style on Ottoman fountain architecture: Examples of Istanbul

PDF İndir

  1. Tez No: 781233
  2. Yazar: NİHAN ZAFER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NURCAN YAZICI METİN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Sanat Tarihi, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk-İslam Sanatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 342

Özet

Yaşamın temel kaynağı olan su, tarihsel süreçte kurulan medeniyetlerin kent gelişimine belirleyici bir unsur olmuştur. Suların dağıtımı kemerler, bentler vasıtasıyla sağlanmış; sular, sarnıç ve havuzlarda depolanmış, maksemler ve çeşmeler aracılığıyla halka ulaştırılmıştır. Osmanlı mimarlığında XVIII. yüzyıla dek kamusal alanda inşa edilen çeşmeler, halkın su ihtiyacına cevaben gelişim göstererek, basit kurgudaki tasarım ilkelerini devam ettirmiştir. XVIII. yüzyılda III. Ahmed ve Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın önderliğinde başlatılan Batılılaşma yönündeki yenilik hareketleri çeşme mimarisi özelinde ilk kırılma noktasını oluşturmuş; yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı mimarlık repertuarına eklenen barok ve rokoko üslupları çeşme mimarisinde strüktürel gelişim ve bezeme unsurlarında etkili olmaya başlamıştır. Bu Avrupai üslupları XIX. yüzyılda neo-klasik ve ampir takip etmiştir. Esin kaynağını Mısır Seferi'nden ve Antik Roma'dan alan ampir üslubu, Fransa'nın Napoleon tarafından yönetildiği dönemde (1799-1814) kendi içinde seçmeci bir tavırla meydana getirilmiştir. Osmanlı sanatına Napoleon'un çağdaşı hükümdar III. Selim döneminde (1789-1807) giren üslup, II. Mahmud döneminde (1808-1839)“Türk Ampir Üslubu”olarak adlandırılabilecek saf biçimini almış olup, etkileri II. Abdülhamid dönemine (1876-1909) kadar sürmüştür. Yapılan çalışmada II. Mahmud döneminden II. Abdülhamid dönemine uzanan bir yüzyıllık zaman diliminde, İstanbul'da yer alan ampir üslubunda inşa edilen çeşmeler incelenmiştir. Bu üslupta çeşme mimarisinde inşa faaliyetlerinin; özellikle Fatih, Üsküdar, Beşiktaş, Beyoğlu ve Kadıköy ilçelerinde, II. Mahmud ve Sultan Abdülmecid döneminde yoğunluk gösterdiği belirlenmiştir. Tipolojik olarak çoğunun bulundukları yere göre bağımlı olarak yaptırıldığı tespit edilen çeşmelerin, cephe düzenlemesinde XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde yarım daire kemerli derin niş tasarımları gözdeyken, yüzyılın devamında nişsiz cepheli çeşmelerin ön plana çıktığı gözlemlenmiştir. Sade bir karaktere sahip ampir üslubuyla birlikte Osmanlı süsleme repertuarına küre, palmet motifinin farklı tasarımları, kuğu, güneş, meşale, müzik aletleri, kupa, Osmanlı Arması ve askeri motifler eklenmiştir. Üslubun etkisi altında eklenen bu motiflerle, XIX. yüzyıl yöneticilerinin siyasal ideolojilerini üzerinde taşıyan çeşmeler, hükümet ile halk arasında bir iletişim aracı olarak görülmektedir.

Özet (Çeviri)

Water, which is the main source of life, has been a determining factor in the urban development of civilizations established in the historical process. The distribution of water was provided by arches and dams; The waters were stored in cisterns and pools, and delivered to the public through maksems and fountains. The fountains, which were built in public space in Ottoman architecture until the XVIII. century, continued to develop in response to the water needs of the people and continued the design principles in simple fiction. The innovation movements in the direction of Westernization, initiated in the XVIII. century, under the leadership of Sultan Ahmed III and Grand Vizier Nevşehirli Damat İbrahim Pasha, formed the first breaking point in fountain architecture; in the second half of the century, the rococo and baroque styles began to be influential in the structural development and ornamental elements added to the Ottoman architectural repertoire on fountain architecture. In XIX. century, neoclassical and emprical styles followed these European styles. The empire style, which was inspired by the Egyptian Campaign and Ancient Rome, was created in a selective manner during the rule of Napoleon (1799-1814) in France. The style, which spread to Ottoman art during the reign of Napoleon's contemporary Sultan Selim III (1789-1807), took its pure form, which can be called the“Turkish Empire Style”, during the reign of Sultan Mahmud II (1808-1839), and its effects lasted until the reign of Sultan Abdulhamid II (1876-1909). In this study, the examples of fountain architecture in the style of the empire, located in the Ottoman capital, Istanbul, in a century-long period from the reign of Sultan Mahmud II to the reign of Sultan Abdulhamid II were examined. It has been determined that the fountain construction activities especially located in Fatih, Üsküdar, Beşiktaş, Beyoğlu and Kadıköy districts intensified during the reigns of Sultan Mahmud II and Sultan Abdülmecid. While the deep niche designs with semicircular arches were popular in the first quarter of the XIX. century, it was observed that the fountains with no niches came to the forefront in the later part of the century. Sphere, different designs of palmette motif, swan, sun, torch, musical instruments, mug, Ottoman Coat of Arms and military motifs were added to the Ottoman ornamental repertoire along with the purely imperial style. With these motifs added under the influence of the style, the fountains, which carry the political ideologies of the rulers of the XIX. century, are seen as a means of communication between the government and the people.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    26300

    Ampir üsluplu bazı İstanbul yapıları

    Başlık çevirisi yok

    OSMAN ATASARAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ

  2. Tez No

    63262

    Çanakkale çeşmeleri

    Başlık çevirisi yok

    AYŞE ÇAYLAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Sanat TarihiGazi Üniversitesi

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HALİT ÇAL

  3. Tez No

    871159

    Osmanlı mimarisinde ampir üslûbu

    The style of Empire in Ottoman architecture

    TUĞBA BAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Sanat TarihiMarmara Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATİH ÖZKAFA

  4. Tez No

    263888

    İstanbul Divanyolu'nda Sultan II. Mahmud Türbesi'nin haziresindeki mezar taşları

    Tombstones in the cemetery of the tomb of Sultan Mahmud II in Divanyolu, Istanbul

    SİBEL TIĞCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Sanat TarihiAtatürk Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ZERRİN KÖŞKLÜ

  5. Tez No

    909054

    Tanzimat dönemi (1839-1909) Osmanlı hükümet konaklarında cephe tipolojisi incelemesi: Kastamonu vilayeti örneği

    Facade typology studies of Ottoman government houses in the tanzimat period (1839-1909): The case of Kastamonu province

    ŞENNUR FIÇICIOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    MimarlıkEskişehir Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HİCRAN HANIM HALAÇ

Geri Dön