Geri Dön

Deprem büyüklük tahmininde olasılıksal model tabanlı yeni yöntemler ve yapay zekâ teknikleri

Probabilistic model based new methods and artificial intelligence techniques in earthquake magnitude prediction

  1. Tez No: 784561
  2. Yazar: HASAN HÜSEYİN PAY
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ECİR UĞUR KÜÇÜKSİLLE, PROF. DR. GAMZE ÖZEL KADILAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol, Computer Engineering and Computer Science and Control
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 64

Özet

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de depremler çok sayıda can ve mal kaybına neden olmaktadır. Şiddetli depremler büyük hasarlar meydana getirebileceğinden dolayı insanların hayatlarına olumsuz etkisi olan doğal afetlerdendir. Geçmişte meydana gelen depremler incelenerek daha sonra meydana gelebilecek depremler için olasılıksal yaklaşımlar üretilmesini amaçlayan sismik tehlike analizinde yıkıcı bir depremin büyüklüğünün tahmini oldukça önemlidir. Yapay zekânın hızlı gelişimine bağlı olarak deprem büyüklük tahmininde uzun-kısa süreli bellek (UKSB), yapay sinir ağları (YSA), tekrarlı sinir ağları (TSA) gibi modelleme teknikleri kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu tekniklerin Türkiye'de yapılan sismik çalışmalarda kullanımı yetersizdir. Bu tez çalışmasında, Ege Bölgesi'nde 1900-2021 yılları arasında meydana gelen depremlerden oluşturulan veri seti kullanılmıştır. Verilerin sürekliliği ve güvenilirliği açısından 1970 yılından önceki veriler çalışmaya dâhil edilmemiş, verilerin 1970-2021 arasındaki kısmı kullanılmıştır. Öncelikle veriler K-Ortalamalar algoritması yardımıyla üç kümeye ayrılmıştır. Her üç kümede de Derin Sinir Ağları (DSA), tekrarlı sinir ağları (TSA), UKSB, XgBoost (eXtreme Gradient Boosting), Rastgele Orman (RO) yapay zekâ algoritmalarını kullanarak deprem büyüklük tahmini için modeller oluşturulmuştur. Sonuçta birinci küme için en iyi model TSA, ikinci küme için Destek Vektör Regresyonu (DVR) ve üçüncü küme için ise UKSB olarak belirlenmiştir. Ancak, her üç kümede de modellerden elde edilen skorların birbirine çok yakın olduğu ve tüm modellerin test setlerindeki trendleri yakaladığı tespit edilmiştir. Tez çalışmasının sonraki aşamasında olasılıksal bir model olan Markov zinciri (MZ) yöntemi, K-Ortalamalar algoritması ile oluşturulan üç küme üzerinde uygulanmıştır. Sonuç olarak, Ege Bölgesi'ne ait kümeler arası deprem geçiş olasılıklarının geçiş matrislerinin satır olasılık değerleri zamana bağlı olarak sabit değerlere ulaştığı için bir denge dağılımına sahip olduğu belirlenmiştir.

Özet (Çeviri)

Earthquakes cause loss of life and property in our country as well as in the world. Severe earthquakes are natural disasters that have a negative impact on people's lives because they can cause great damage. The estimation of the magnitude of a destructive earthquake is very important in seismic hazard analysis, which aims to produce probabilistic approaches for earthquakes that may occur in the past by examining the earthquakes that occurred in the past. Due to the rapid development of artificial intelligence, modeling techniques such as long-short-term memory (LSTM), artificial neural networks (ANN), and repetitive neural networks (RNN) have begun to be used in earthquake magnitude estimation. However, the use of these techniques in seismic studies in Turkey is insufficient. In this thesis, the data set created from the earthquakes that occurred in the Aegean Region between 1900-2021 was used. In terms of the continuity and reliability of the data, the data before 1970 were not included in the study, and the part of the data between 1970 and 2021 was used. First of all, the data were divided into three clusters with the help of the K-Means algorithm. In all three clusters, models were created for earthquake magnitude estimation using Deep Neural Networks (DSA), repetitive neural networks (RNN), LSTM, XgBoost (eXtreme Gradient Boosting), Random Forest (RO) artificial intelligence algorithms. As a result, the best model was determined as TSA for the first cluster, Support Vector Regression (SVR) for the second cluster and LSTM for the third cluster. However, it was determined that the scores obtained from the models in all three clusters were very close to each other and that all models caught the trends in the test sets. In the next stage of the thesis, the Markov Chain (MZ) method, which is a probabilistic model, was applied on three clusters created with the K-Means algorithm. As a result, it has been determined that the earthquake transition probabilities between clusters of the Aegean Region have an equilibrium distribution as the row probability values of the transition matrices reach constant values over time.

Benzer Tezler

  1. Collapse risk assessment of reinforced concrete buildings subjected to aftershock hazard

    Betonarme binaların artçı sarsıntı etkisiyle göçme riskinin değerlendirilmesi

    ZİYA MÜDERRİSOĞLU

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    Deprem Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Deprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. UFUK YAZGAN

  2. Eskişehir ve çevresinin sismik risk analizi

    Seismic risk analysis for Eskişehir province

    S. BAŞAK ÇAMDALI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    İnşaat MühendisliğiEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BİLGE SİYAHİ

  3. Deprem verilerinden kaos teorisi ve derin öğrenme kullanılarak riskli bölge analizi

    Risk zone analysis using chaos theory and deep learning from earthquake data

    ZEYNEP ÇALIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Elektrik ve Elektronik MühendisliğiYıldız Teknik Üniversitesi

    Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TÜLAY YILDIRIM

  4. Determination of the inelastic displacement demand and response control of steel frame type structures by seismic energy equations

    Sismik enerji denklemleri ile çelik çerçeve türü sistemlerin inelastik yerdeğiştirme istemlerinin belirlenmesi ve davranış kontrolü

    AHMET GÜLLÜ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Deprem Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. ERCAN YÜKSEL

  5. Early-est yazılımı ile dünyadaki büyük depremlerin tsunami potansiyelinin değerlendirilmesi

    Evaluation of major earthquakes' tsunami potential with Early-est software

    FATİH TURHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Jeofizik MühendisliğiKocaeli Üniversitesi

    Jeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞERİF BARIŞ