Atatürk Dönemi Askerî Fabrikalar Umum Müdürlüğü ve faaliyetleri (1922-1938)
The general directorate of military factories during Atatürk era
- Tez No: 787583
- Danışmanlar: DOÇ. DR. LEYLA DERVİŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Öğrencisi bulunduğum Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tezli Yüksek Lisans programı dahilinde hazırladığım bu araştırmanın konusu“Atatürk Dönemi Askerî Fabrikalar Umum Müdürlüğü”olup, kurumun 1922-1938 yılları arasındaki sürecini kapsamaktadır. Askerî Fabrikalar Umum Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin savunma sanayisinin kurulması ve gelişmesinde atılan ilk önemli adımını yönetmiş bir devlet birimidir. Bununla birlikte ülke tarihinden kendi zamanına kadar gelen bir harp sanayiinin de sonucudur. Bu sebeple aynı topraklar üzerinde Türkiye Devleti'nin selefi olan Osmanlı Devleti'nin harp sanayisi, bu araştırmanın önemli bir aşamasını oluşturmaktadır. Asıl anlamda Fatih Sultan Mehmet döneminde kurulan Osmanlı askerî sanayisi, XV. yüzyıl itibariyle gelişmeye başlamış ve XVI. yüzyıldan itibaren ise gerileme yoluna girmiştir. Devam eden süreçte, yöneticiler tarafından yapılan ıslahat girişimleri de bu gerilemeyi durduramamıştır. Devletin son dönemlerinde ise dışa bağımlı ve alınan dış borçlarla yeniden gelişim gösteren Osmanlı harp sanayisinin ağırlığını İstanbul şehri taşımaktadır. I. Dünya Savaşı ile gerek savaş sırasında yapılan hatalar gerekse savaş sonrasında İtilaf Devletlerinin baskısı altında bulunan İstanbul yönetimi ve şehirdeki el konulan askeri fabrikalarla bu atılım da son bulmuştur. Bu durumun yükü Millî Mücadele taraftarlarının omuzlarında olmuş, mücadelenin başarıya ulaşması için gerekli mühimmat, askeri malzeme ve uzmanların İstanbul'dan türlü zorluklar ve yollarla kaçırılması ile sağlanan askeri güç, ülke savunmasının başarıya ulaşmasında en önemli etken olmuştur. Millî Mücadele savaşları sürecinde, Ankara hükümetinin çabalarıyla kurulan İmalat-ı Harbiye Kurumu, İstanbul'dan kaçırılan bu askeri gücün sevk ve idaresi ile gelişmesini sağlayacak yeni harp sanayiinin ilk adımını oluşturmuş ve Ocak 1922 itibariyle faaliyete geçmiştir. Ardından 1930 yılında kurumun adı Askerî Fabrikalar Umum Müdürlüğü olarak değişmiş ve askeri sanayii kuruluşlarının büyük ölçüde oluşturulması da bu dönemde gerçekleştirilmiştir. Osmanlı Devleti'nden kalan bazı askeri fabrika kuruluşlarının gelişimlerini de sağlayan bu kurumun en önemli icraatı, İstanbul'dan Anadolu'ya taşınan Türkiye harp sanayisinin kuruluşunu ve gelişmesini başlatmasıdır. Artık Ankara ve Kırıkkale askeri sanayii tesisleri, ülkenin yeni harp sanayisinin iki ana bölgesini oluşturmaktadır. 1950 yılında bu görevlerini Makine Kimya Endüstrisi'ne devreden Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü sanayi alanında; ticarî, eğitim ve işçi hakları konularında da önemli atılımlar yapmıştır.
Özet (Çeviri)
The title of this research, which I prepared as part of the Master's program with thesis at Akdeniz University Institute of Social Sciences, where I am a student, is“ The General Directorate of Military Factories during Atatürk Era”and covers the period of the institution between 1922-1938. The General Directorate of Military Factories is a government body that led the first important step in the establishment and development of the defense industry of the Republic of Türkiye. In addition to this, it is also the result of a war industry that stems from the history of the country until its era. Therefore, the war industry of the Ottoman Empire, the predecessor of the Turkish State on the same territory, constitutes an important stage of this research. The Ottoman military industry, which was originally established during the reign of Sultan Mehmet the Conqueror, started to develop in the XVth century and began to decline from the XVIth century onwards. In the following period, the reform attempts by the rulers could not stop this decline. In the final periods of the state, the city of Istanbul bore the weight of the Ottoman war industry, which was foreign-dependent and redeveloped with foreign loans. With the World War I, both the mistakes made during the war and the Istanbul administration under the pressure of the Entente States after the war and the confiscated military factories in the city, this breakthrough also came to an end. The burden of this situation fell on the shoulders of the supporters of the National Struggle, and the military power achieved by smuggling the necessary ammunition, military equipment and experts from Istanbul through various difficulties and means was the key factor in the success of the country's defense. Established by the efforts of the Ankara government during the battles of the War of Independence, the Military Manufacturing (aka İmalat-ı Harbiye) Institution constituted the first step of the new war industry that would ensure the management and development of this military power smuggled out of Istanbul and became operational in January 1922. Later, in 1930, the name of the institution was changed to the General Directorate of Military Factories and the establishment of military industrial organizations was largely realized in this period. The most important achievement of this institution, which also ensured the development of some military factories left over from the Ottoman Empire, was to initiate the establishment and development of the Turkish military industry, which moved from Istanbul to Anatolia. Ankara and Kırıkkale military industrial plants now constitute the two main hubs of the country's new military industry. In 1950, the General Directorate of Military Factories handed over its duties to the Machinery and Chemical Industry and made significant achievements in the fields of commerce, education and labor rights.
Benzer Tezler
- Atatürk Dönemi'nde Milli Müdafaa Vekâleti ve güvenlik politikaları (1923-1938)
Ministry of National Defense and the security policies in the Period of Atatürk (1923-1938)
DERYA LEVENT MİYAK
Doktora
Türkçe
2018
Türk İnkılap Tarihiİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN TUNA
- Soğuk Savaş dönemi Türkiye'nin savunma politikaları ve Türk dünyasına etkileri
Turkey's defense policies in the Cold War period and its efects on the turck word
HAYDAR HAKAN ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VARİS ÇAKAN
- Türkiye Cumhuriyeti Devletinin ilk planlı dönem sanayileşme faaliyetleri (1934-1938)
Industrialization activities of the first planned period of the state of Turkish Republic
MEHMED GÖKHAN POLATOĞLU
Doktora
Türkçe
2018
EkonomiAtatürk ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL EYYUPOĞLU
- Türk basınına göre Atatürk'ün İstanbul'daki faaliyetleri (01 Temmuz 1927-10 Kasım 1938)
Atatürk's activities in Istanbul, according to the Turkish media (1 July 1927-10 November 1938)
HALUK ÇAĞLAR
Doktora
Türkçe
2011
Türk İnkılap TarihiMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHDETTİN ENGİN