Mütekaddimîn dönem kelâmında arazlar meselesi
The problem of accidents in the early period of kalām
- Tez No: 787818
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN AKKUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 431
Özet
İslâm inanç esaslarını aklî ve naklî sağlam temeller üzerine yerleştirerek koruma misyonu taşıyan kelâm ilmi bu misyonunu gerçekleştirirken fiziksel âlemin oluşumu, âlemi oluşturan cevher, araz, cisim gibi unsurlar ve bunlar arası ilişkilere dair yaklaşım ve izahlardan yararlanmakta dolayısıyla metafizik meselelerin izahında fiziği araç olarak kullanmaktadır. Bu bağlamda kelâmcılar âlemle ilgili meseleler üzerinde tartışmakta ve kendilerine özgü âlem tasavvurları geliştirmektedirler. Benimsenen âlem tasavvurlarındaki farklılıklara rağmen âlemi oluşturan temel unsurlar cevher, araz ve cisim olarak kabul edilmekte ihtilaflar âlemin bu unsurların hangi kombinasyonu ile oluştuğu noktasında düğümlenmektedir. Kelâmcılar arasında genel kabul gören yaklaşım âlemin bölünmez cüzleri ifade eden cevherler ve değişim ile farklılaşmayı sağlayan arazlardan oluştuğu şeklindeki düalist atomcu teoridir. Bu teoride cevherler cismin iskeletini oluşturan birbirinin eşi cüzler iken arazlar ise cisimlere nitelikleri kazandıran, nesnelerdeki süreklilik, yok oluş, değişim ve farklılıklardan sorumlu unsurlardır. Bununla birlikte âlemin sadece cisimlerden ya da sadece arazlardan oluştuğu da kelâmcılar tarafından ileri sürülen yaklaşımlar arasındadır. Bu çalışmada fiziksel âlemi oluşturan bileşenlerden biri olan arazların tanımı, kavramsal çerçevesi, temel özellikleri, âlem tasavvurlarındaki yeri ve yaratılışı ispata delil oluş tarzlarına dair yaklaşımlar ele alınacaktır. Çalışma fiziksel meselelere dair tartışmaların sonraki dönemlere nisbetle daha yoğun ve daha teknik olarak işlendiği mütekaddimîn dönem kelâmı ile sınırlandırılmıştır. Mütekaddimîn dönem kelâmının Arap dili, kültürü ve nasların hakemliğine bağlı metodolojisi dikkate alınarak bu metodolojinin arazlarla ilgili izahlara ne derecede yansıdığının tespitine çalışılmıştır. Âlem tasavvurlarının itikâdî meselelerin izahındaki rolleri de dikkate alınarak arazların mütekaddimîn dönem düşüncesindeki fizik ve metafizik düşünceleri ne şekilde etkilediğinin bir çerçevesinin çizilmesi amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Ilmu'l-kalam made use of the approaches and explanations about the Universe and its constituents, namely jawhar (substance), a'rād (accidents), and jism (body), and the connection between them when it executed its mission of protecting Islamic creeds by establishing them on the rational and revelational essentials. So, it uses physical issues as means of metaphysic explanations. In this regard, the mutakallimūns discuss cosmic problems and develop their own concept about the Universe. Despite the differences in these concepts, jawhar, arad, and jism are widely accepted as the Universe's constituents. Moreover, disputes show up about which combination of them generates the Universe. The commonly held concept between mutakallimūns is that the Universe generates from the jawhars, the indivisible parts, and 'arad, which provide alteration and change. In this concept, jawhars are homogeneous parts that compose the frame of bodies. Moreover, accidents are the components that provide bodies their attributes and are responsible for the continuity, annihilation, alteration, and changes in the objects. In addition, some mutakallimūns also assert that the Universe generates only from bodies or only from accidents. This study examines the mutaqaddimūns' approach to 'arad, its definitions, conceptual framework, main features, its place in the concepts of the Universe, and as proof of creation as a constituent of the Universe. The study focused on the mutaqaddimūn period because this period deals with physical and cosmological issues heavier and more profound, and more technical than the later periods. The methodology of the mutaqaddimūn period is attached to the Arabic language, its culture, and the arbitration of revelation. So, we also tried to determine how this methodology is reflected in the explanations about accidents. The final goal of this study is to draw a frame for how the thoughts about accidents affected the mutaqaddimūns concept of physical and metaphysical explanations, considering the role of the concepts of the Universe in explaining metaphysical issues.
Benzer Tezler
- Mütekaddimîn dönemi Eş'arî kelâmında beşerî duyguların Allah'a nisbeti meselesi
The problem of the ascription of human emotions to Allah (Anthropopathism) in early Ash'arism
MEHMET EMİN GÜLEÇYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SİNANOĞLU
- Seyyid Şerif Cürcânî'de zihnî varlık
Al-Sayyid al-Sharif al-Jurjânî on mental existence
MURAT KAŞ
Doktora
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ
- Klasik dönem kelâmındaki insan tasavvurları günümüz yapay zekâ çalışmalarına katkıda bulunur mu? Bedenlenmiş yapay zekâ teorisi çerçevesinde bir değerlendirme
Do human conceptions during the early period of Islamic theology (Kalâm) contribute to today's artificial general intelligence? An assessment in the context of the theory of embodied artificial intelligence
EMİNE ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BULGEN
- Mütekaddim dönem Eş'arî kelâmında cevher anlayışı
The understanding of substance in the Mutaqaddimîn period of Ash'arite kalām
FATIMA AKKAYA ÖĞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ