İslam mantıkçılarında Modalite Teorisi;
Theory of modality in Muslim logicians
- Tez No: 94792
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TAHİR YAREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mantık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 287
Özet
mTez Özeti Köz, İsmail, islam Maajjfeeılarında Modalite Teorisi. Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Tahir Yarejjj|I-287 s. Tez giriş bölümünden sofim dört bölüm olarak düzenlenmiştir. Giriş'te İslam mantıkçıları terimi üzerindir durularak tarihi kaynakları değerlendirilmiş; ayrıca modalite teorisi üzerinde duran Antikçağ ve İslam mantıkçıları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde modalite kavramı açıklanarak ilk defa modalite teorisini ortaya koyan Aristoteles'in görüşlerine yer verilmiştir. Burada Aristoteles'in modaliteyle ilgili yaptığı mantıksal, ontolojik ve epistemolojik yorumlar belirtilmiştir. Bunun yanında Megara ve Stoa okullarının modalite hakkındaki görüşleri de zikredilmiştir. Bunlardan Diodorus'un, Aristoteles'in modalite teorisine karşı geliştirdiği“Master Argumenf'i üzerinde durulmuştur. _^__ ı İkinci bölümde İslam S&mtıkçılannm modalite teorisi hakkında bilgi verilmiştir. Bunu yaparken İslammantıkçılan ”mütekaddimin'' ve müteahhirin" diye iki grupta ele alınmış; birımzhgrupta Farabi'nüıve İhn Sina'nın modalite ile ilgili görüşleri Antikçağdaki gö^^rle karşılaştırılarak verilmiştir. Farabi ve İbn Sina'nın da modaliteyi manük^Bİğğntolojik ve epistemolojik açıdan yorumladığı ortaya konmuştur. İkinci grupSj&müteahhirin sınıfına sokulan mantıkçıların modalite teorisi hakkında btfgjğ&erilmiş ve mütekaddimin mantıkçıları ile karşılaştırılması yapılmıştır. M$fi3iaddimin mümkün, imkansız ve zorunlu diye modaliteyi üçe ayırmış iken IfnWsmhirinin zorunlu, fiil, devam ve mümkün diye dört modalite kabul ettikleri beîtSSSıiştir. Üçüncü bölümde moffîlBS önermeler konusu ele alınmıştır. Modal önermelerin mahiyeti, yorumlanması ve diğer önermelerle karşılaştırılması yapılmış; bu yapılırken Aristoteles, mütekaddimin ve müteahhirinin görüşleri birlikte zikredilmiştir. Modal önermelerin kategorik ve şartlı önermeler ayrımında ayrı bir grup oluşturmadığı kategorik önerme olarak görülebileceği ileri sürülmüştür. Ayrıca modal önermelerin çeşitlenmesi üzerinde durulmuş ve müteahhirinin basit ve birleşik modal önermeler ayrımı belirtilerek tek tek açıklanmıştır. Dördüncü bölümde modal önermeler arası ilişkiler üzerinde durulmuştur. Bu ilişkiler açıklanırken Aritoteles'in ve Batı mantıkçılarının görüşleri belirtilip İslam mantıkçılarının görüşleri de mütekaddimin ve müteahhirin şeklinde verilmiştir. Modal önermeler arasında karşı olma, çelişiklik ve döndürme konusu incelenmiş, müteahhirinin orijinal bir tasnifi olan önermelerin tamgirişimülik ve eksikgirişimlilik ilişkisi üzerindeSSurulmuştur. Sonuç bölümünde iseîtgzSğyardığımız bazı görüşleri özetleyerek, konunun önemini, günümüzle alakasını veşapılması gerekenleri belierttik.
Özet (Çeviri)
Summary Köz, Ismail, Theory of Modality in Muslim Logicians, Ankara, 2000, PfuD Thesis, Supervised by. Doç. Dr. Tahir Yaren, PageXt- 287 The thesis consists of an introduction and four chapters with a conclusion. In the introduction of our study, information about historical source of islamic logic hose been given. Secondly opinions about the theories of modality beginning from Antiquity to islamic logic have been presented. We have described modal notions in chapter 1. İn doing so the thesis first examined the theory of modality according to Aristotle who had firstly argued this problem in logic Also we saw in chapter 1 that Aristotle connected theory of modality with logical, epistemological and metaphysical problems in philosophy. İn addition different views on modality against Aristotle's theory have been mentioned, especially theories of Megarian and Stoic Logic; Furthermore Diodorus Cronus'“Master Argument”that is a wlpll known and düscussed in theory of modality in Antiquity was investigated We presented the theory of modality of Müslim Logicians in chapter 2. In this case they were divided into two groups: They are called“mütekaddimin”and“müteahhirin”. While Farabi's and Avicenna's theory of modality are explained, their views have been compared with the theories in ilke Antiquity. Also Farabi and Avicenna linked modal notions with metaphysic, logical and epistemological problems. In the second group (müteahhirin) brief information about modality has been given comparatively with“mütekaddimin”. According to“mütekaddimin”modal notions have been restricted to three: necessity, possibility and impossibility; but“müteahhirin”considered modal nations four groups: necessity, actuality (fiil), perpetuity (devam) and possibility. In chapter 3 we have tried to explain nature of modal proposition and difference between modal proposition, categorical or hypothetical ones. It must be noted that in analyzing the modal propositions, first we have illuminated Aristotle's treatment, together with“mütekaddimin”and“müteahhirin”logicians' views on modal propositions. Also we have tried to provide a satisfactory explanation for the opinions of“müteahhirin ”on modal propositions and their variations. They separated modal propositions as simple and compound modes. i The relations existing among modal propositions have been examined in the fourth chapter. In mis case we have made Aristotle's opinions clear before presenting“mütekaddimin”and“müteahhirin”s opinions in relations between modal propositions. In addition, we argued how to establish contradictories of simple modes and compound modes; for this reason we examined opposition and conversion in the modal proposition. i In conclusion, I stated my hypothesis and importance of the study; and finally discussed what must and can be done in this subject
Benzer Tezler
- İbn Sina mantığında modalite
Modalities in avicenna's logic
YUSUF DAŞDEMİR
Doktora
Türkçe
2016
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSAMETTİN ERDEM
- Efdalüddîn el- Hûnecî'de kipler mantığı
Modalities in Afdal al- dîn al- Khûnajî
ENGÜL AYBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DURUSOY
- Halide Edip Adıvar'ın 'Handan' romanında kiplikler üzerine bir metin analizi
A textual analysis of modality in Halide Edip Adıvar's novel 'Handan'
FATMA NUR AKA
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE İLKER
- İlk dönem İslam mantıkçılarında kıyas
The syllogism in the early Muslim logicians
HALİL İMAMOĞLUGİL
Doktora
Türkçe
2006
FelsefeAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. İSMAİL KÖZ
- İbn-i Sînâ'da tanım eeorisi'
Theory of definition in Avicenna
ŞİFANUR KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ALTUNYA