Geri Dön

Кыр чеке момолойдун (Mıcrotus gregalıs Pall.) ичегисинин жана карын алдындагы безинин микроморфологиясы

Microtus gregalis Pall. Bağırsak ve pankreas mikromorfolojisi

PDF İndir

  1. Tez No: 791635
  2. Yazar: AYGERİM COLDOŞBEKOVA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. NURBEK ALDAYAROV
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Biyoloji, Biology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Kırgızca
  9. Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 109

Özet

Актуалдуулугу. Сүт эмүүчү жаныбарлар классынын ичинен эң көп сандуу өкүлдөрүнүн бири – бул кемирүүчүлөр. Бул класстын өкүлдөрү бардык биоценоздорду байырлашат. Кыргыз популяциясындагы кыр чеке момолой (Microtus gregalis Pall.) республикабыздын бардык аймактарында кеңири таралган. Башка жаныбарлар менен катар ал да жер үстүндөгү экосистемалардын булганышынын биоиндикатору катары экологиялык изилдөөлөрдө колдонулуп келет. Анткени, алардын, биздин республиканын аймагында экологиялык биомониторинг процессинин үзгүлтүксүздүгүн камсыз кыла тургандай жогорку жана туруктуу саны бар. Бирок, бизге маалым болгон илимий булактарда, бул жаныбардын ички органдарынын микроскоптук түзүлүштөрү, алардын башка кемирүүчүлөрдөн окшоштук жана айырмачылыктары багытында изилдөөлөр табылган жок. Экологиялык же кайсы бир генездеги патологиялык таасирлерди так аныктап, аларга талдоо жүргүзүү үчүн, сөзсүз түрдө бул жаныбардын ички органдарынын макро-, микротүзүлүштөрү боюнча илимий аныкталган маалыматтардын болушу абзел. Андыктан сунушталган мастердик диссертацияда кыр чеке момолойдун (Microtus gregalis Pall.) ичегилеринин бардык бөлүктөрүнүн жана карын алдындагы безинин түзүлүштөрүнө микроскоптук талдоо жүргүзүү пландалган. Максаты. Кыргыз популяциясындагы кыр чеке момолойдун (Microtus gregalis Pall.) он эки эли, кыл, кара, сокур жана түз ичегилерине, о.э. карын алдындагы безине микроскоптук талдоо жүргүзүү. Изилдөө жүргүзүлгөн жер. Изилдөөнүн негизги бөлүгү Кыргыз-Түрк «Манас» университетинин табигый илимдер факультетинин биология бөлүмүнө караштуу «анатомия жана гистология» окуу-илимий лабораториясында ишке ашырылды. Ал эми изилдөөнүн материалы болгон кыр чеке момолойлор (Microtus gregalis Pall.) Ички Теңир-Тоонун Ак-Сай өрөөнүнөн, деңиз деңгээлинен 3500м бийик аймактардан, кармалды. Материалы. Моюн омурткаларын зыянга учуратуу жолу менен өлтүрүлгөн 6 баш кыр чеке момолойлордун (Microtus gregalis Pall.) курсактары жарылып 10% нейтралдык формалиндин эритмесине бүтүндөй катырылган денелери биздин илимий изилдөөбүздүн негизги объекти катары кызмат кылды. Микроскоптук изилдөөлөр үчүн он эки эли, кыл, кара, сокур, түз ичегилерден жана карын алдындагы безинен ткандык үлгүлөр алынды. Ыкмалары. Тиешелүү асептикалык жана антисептикалык эрежелерди так сактоо менен, жаныбарларга сырткы кароо жүргүзүлдү. Андан соң, жалпы кабыл алынган лаборатордук жаныбарларды союу техникасын колдонуп, бардык кемирүүчүлөргө союу уюштурулду. Жогоруда белгиленгендей, алынган ткандык үлгүлөр пластик кутуларга салынып бир түнгө 4% нейтралдык формалиндин эритмесине катырылып, бөлмө температурасында лабораторияга калтырылды. Эртеси гистологиялык техникага ылайык жол-жоболор ишке ашырылып, парафиндик блоктор даярдалды. Алардан калыңдыгы 5 мкм болгон парафиндик кесиндилер алынып, органдарга жалпы талдоо жүргүзүү максатын гематоксилин жана эозин боегу менен боелду. Клеткалардын курамындагы гликогенди (ж.б. бир катар углеводдорду) аныктоо үчүн Шифф-реакция (PAS), ал эми лабоциттерди аныктоодо Толуидин көгүшү сыяктуу гистохимиялык боектор станддарттык жол-жобонун негизинде колдонулду. Даярдалган гистологиялык каражаттарга Nikon ECLIPSE 50i жарык микроскобунан сапаттык жана сандык талдоо жүргүзүлдү. Лаброциттерди визуалдык эсептөөлөрдөн алынган көрсөткүчтөр статистикалык иштетүүдөн өткөрүлдү. Алынган сандык эсептөөлөрдүн орточо маанилери жана стандарттык чектөөлөрү (SD) Microsoft Excel программалык камсыздоосу менен эсептелген. Жыйынтыктары. Он эки эли ичегинин керегелеринин калыңдыгы бирдей эмес, карама-каршы багытта керегелердин бири жука жана экинчиси бир топ калың экендиги байкалды. Шифф-реакцияга позитив болгон клеткалар негизинен органдын былжыр челинен орун алган. Метахромазия реакциясын берген клеткалардын басымдуу бөлүгү да былжыр челде, аз санда булчуң катмарынын тутумдаштыргыч ткандарында жана сейрек учурларда серозалык катмарында кездешти. Ал эми кыл, кара, сокур жана түз ичегилердин жалпы микротүзүлүштөрүндө кескин байкалган өзгөчөлүктөр аныкталган жок. Бардык ичегилердин былжыр челдери өздүк катмарына жана өздүк катмар алдындагы пластинкага ажыраган эмес жана алар кошулуп кеткен сыяктуу. Органдардын иммундук аппараттары чачыранды лимфоиддик ткань түрүндө берилген. Кара жана сокур ичегилердеги белгилүү пейер тенгечелери жана цекалдык миндалин жокко эсе же чачыранды иммундук клеткалардан куралган. Бардык учурларда шифф-позитивдүү клеткалар катары - чөйчөк сымал клеткалар, айрым экзокриндик бездер жана каптоочу эпителиоциттердин гликокаликстери белгиленди. Ал эми лаброциттердин эң көп саны он эки эли ичегиде (262.83±9.79), андан кийин сокур ичегиде (104±5.73) жана кара (101.83±4.02), кыл (13.5±3.08) жана түз (6.5±2.66) ичегилерде кездешери аныкталды. Карын алдындагы бездин микротүзүлүшүндө да кескин айырмаланган өзгөчөлүктөр жок. Органдын баш бөлүгүндө аз сандагы лангерганс аралчалары бар, ал эми арткы бөлүктөрүндө алар аныкталган жок жана ал аймактан көп сандаган экзокриндик түтүктөрдү көрүүгө болот. Корутунду.Кыргыз популяциясындагы кыр чеке момолойдун (Microtus gregalis Pall.) ичке жана жоон ичегилеринин, карын алдындагы безинин гистологиялык түзүлүштөрү жалпысынан башка сүт эмүүчү жаныбарлардыкына окшош. Бирок алар ичегилердин былжыр челдеринин микротүзүлүштөрү боюнча бир аз өзгөчөлүктөргө ээ. Микроскоптук изилдөөлөрдүн натыйжасында алынган бардык маалыматтарды, кыр чеке момолойду (Microtus gregalis Pall.) түрдүү багыттагы морфологиялык изилдөөдө негиз катары колдонууга болот. Ачкыч сөздөр. Микроморфология, ичке ичеги, жоон ичеги, карын алдындагы без, гистохимия, Microtus gregalis Pall.

Özet (Çeviri)

Güncellik. En çok sayıda memeliden biri kemirgenlerdir. Bu sınıfın temsilcileri tüm biyosenozlarda yaşar. Microtus gregalis Pall. ülkenin tüm bölgelerinde yaygın olarak yayılış göstermektedir. Diğer hayvanlarla birlikte, karasal ekosistemlerdeki kirliliğin biyoindikatörü olarak ekolojik araştırmalarda kullanılmaktadır. Çevresel biyoizleme sürecinin sürekliliğini sağlamak için ülkemiz topraklarında yüksek ve istikrarlı bir sayıya sahip oldukları için. Ancak, bildiğimiz bilimsel kaynaklarda, bu hayvanın iç organlarının mikroskobik yapıları, benzerlikleri ve diğer kemirgenlerden farklılıkları hakkında herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Herhangi bir oluşumun çevresel veya patolojik etkilerini doğru bir şekilde belirlemek ve analiz etmek için, bu hayvanın iç organlarının makro ve mikro yapısı hakkında bilimsel olarak doğrulanmış bilgilere sahip olmak gerekir. Bu nedenle, önerilen yüksek lisans tezinde, Microtus gregalis Pall. bağırsaklarının tüm bölümlerinin ve pankreas yapılarının mikroskobik bir analizi yapılmaktadır. Amaç. Microtus gregalis Pall. duodenum, jejunum, ileum, caecum ve rektumun yanı sıra pankreas, mikroskobik analizini araştırmak. Çalışma yeri. Çalışmanın ana kısmı, Kırgız-Türk Üniversitesi Fen bilimler fakültesi biyoloji bölümünün“anatomi ve histoloji”eğitim ve bilimsel laboratuvarında gerçekleştirildi. Çalışmanın materyali olan Microtus gregalis Pall. İç Tien Shan'ın Ak-Sai vadisinde deniz seviyesinden 3500 m yükseklikte yakalandı. Araştırma materyalleri. Bilimsel çalışmamızın ana amacı, % 10'luk bir nötr formalin çözeltisine tamamen batırılmış servikal omurların yer değiştirmesiyle öldürülen altı Microtus gregalis Pall. cesetleriydi. Mikroskobik inceleme için duodenum, jejunum, ileum, çekum ve rektumdan ve pankreastan doku örnekleri alındı. Araştırma уöntemleri. İlgili aseptik ve antiseptik kurallarına sıkı sıkıya uyarak hayvanların dış incelemesi yapıldı. Ayrıca, Microtus gregalis Pall. cesetlerinin açılması, genel olarak kabul edilen laboratuvar hayvanlarını açmanın yöntemleri ile gerçekleştirildi. Yukarıda belirtildiği gibi, doku örnekleri plastik kutulara yerleştirildi, gece boyunca % 4'lük nötr formalin çözeltisi içinde donduruldu ve laboratuvarda oda sıcaklığında bırakıldı. Ertesi gün histolojik yöntemlere göre prosedürler gerçekleştirildi ve parafin blokları hazırlandı. 5 mikron kalınlığında parafin parçaları alınmış ve organların genel analizi amacıyla hematoksilin ve eozin ile boyanmıştır. Nikon ECLIPSE 50i ışık mikroskobu kullanılarak hazırlanan histolojik preparasyonlar üzerinde kalitatif ve kantitatif analiz yapıldı. PAS reaksiyonu, hücrelerde glikojeni (ve diğerleri, bir dizi karbonhidrat) ve mast hücreleri tanımlamak için toluidin mavisi gibi histokimyasal boyalar kullanılır. Mast hücrelerin görsel hesaplanması sırasında elde edilen veriler istatistiksel işlemeye tabi tutuldu. Elde edilen sayısal hesaplamaların ortalama değerleri ve standart sapmaları (SD) Microsoft Excel yazılımı kullanılarak hesaplandı. Araştırma sonuçları. Duodenum duvarının kalınlığı eşit değildi ve ters yönde biri inceydi, diğeri çok daha kalındı. PAS reaksiyonuna olumlu hücreler esas olarak organ mukozasında bulunur. Metatamromasia uygulanan hücrelerin çoğu, kas tabakasının bağ dokularında ve nadiren seröz membranda küçük bir miktar olan mukoza zarında da bulunur. Bununla birlikte, genel mikro yapılarda önemli bir özellik yoktur. Tüm bağırsağın mukoza zarları, submukozal baz ve kendi plakaları ayrılmaz ve birleşmiş gibi oluyor. Tüm vakalarda, fincan şekilli hücreler, bireysel ekzokrin bezleri ve üstteki epitel hücrelerinin glikokilleri, PAS-pozitif hücreler olarak tanımlandı. En fazla labrosit sayısı duodenumda (262.6 ± 10.92), daha sonra cecum (102.6 ± 5,13) ve ileum (101.6 ± 4.45), dönen bağırsak (13.6 ± 3.45) ve rektumda (6.4 ± 2.97) bulundu. Mikroskopik olarak, pankreasın ince bağ dokusunun kapsülü bezin içine doğru çıkıntı yapar ve onu parçalara ayırır. Parçaların şekli ve hacimleri değişiyordu. Pankreas ekzokrin ve endokrin bölümlere ayrılır. Dağınık seröz asini ekzokrin pankreas dokusu, organın parankiminin temelini oluşturur. Asinusun glandülositleri düzensiz olarak kübik veya uzun sütunlu şekillere sahipti ve salgıladıkları için hücre sitoplazmasının ve çekirdeğinin hücresel elementleri eksprese edildi. Çekirdekler, bir nadiren iki nükleol ile yuvarlak ovaldir. Glandülositlerin konturları net olarak gözlenmedi. Asinusun orta kısmı homojen soluk lekeli bir kütle ile dolduruldu. Hacim olarak, orta boyların baskın olduğu orta, büyük ve küçük boyutlu asini ayırt edebilir. Ayrıca pankreas stellat hücreleri pankreasın perivasküler ve periasiner boşluğunda gösterilmiştir. Pankreatik asini, fonksiyonel durumları ile açıklanan değişen derecelerde PAS'a pozitif tepki verdi. Pankreasın endokrin kısımları, ekzokrin asiner hücreler arasındaki Langerhan adacıklarını hafifçe boyayan şekilde organize edilmiştir. Üç hücre tipinden oluşuyordu. Langerhan adacık hücrelerinin yapısal özelliklerini diğer hayvanlarla aynı Langerhan adacık hücreleriyle karşılaştırarak Alfa, Beta ve Delta hücrelerini belirleyebiliriz. Alfa hücreleri en baskın hücrelerdi ve oval şekilliydi. Beta hücreleri şekil olarak çokyüzlüydü ve küçük kümeler halinde gruplandılar. Delta hücreleri küçük iğ şeklindeydi. Hacimlerine göre Langerhan'ın orta, büyük ve küçük boy adacıklarını da ayırt edebilir. Çözüm. Microtus gregalis Pall. ince ve kalın bağırsakları ile pankreasın histolojik yapısı genel olarak diğer memelilerinkine benzer. Ancak bağırsak mukozasının mikro yapısında bazı özelliklere sahiptirler. Mikroskobik çalışmalardan elde edilen tüm veriler, çeşitli alanlarda morfolojik çalışmalar için temel olarak kullanılabilir. Anahtar kelimeler. Mikromorfoloji, ince bağırsak, kalın bağırsak, pankreas, histokimya, Microtus gregalis Pall.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    615207

    Kırgızistan-Çin ilişkileri (1992-2018 )

    Кыргызстан-кытай мамилелери (1992-2018)

    ŞEYDA ÇEVİKEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Uluslararası İlişkilerKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUSTAFA BIYIKLI

  2. Tez No

    615550

    Biçim-sözdizimsel ve anlambilimsel açılardan Kırgız Türkçesinde çatı

    Морфо-синтаксисттик жана семантикалык жактан кыргыз тилиндеги мамиле категориясы

    IŞIN BİLGE KAĞAN SELÇUK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Türkoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA

    PROF. DR. AHMET BURAN

  3. Tez No

    615542

    XIX. yüzyılda doğu Türkistan Uygurlarında sosyal ve kültürel hayat

    XIX кылымда чыгыш туркстандагы уйгурлардын коомдук жана маданый жашоосу

    BAHATTİN GENCAL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    TarihKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BAYRAM KODAMAN

  4. Tez No

    614388

    Köroğlu Destanı'nda 'seyislik, sınçılık, sayapkerlik' ve günümüz Kırgızistan'ındaki uygulamaları

    Көрoглу дастанындагы 'сынчылык, саяпкерлик' жана азыркы кыргызстанда практикада колдонулушу

    ATİLLA ARABACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    Türkoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ULANBEK ALİMOV

  5. Tez No

    657811

    Interpretation of the concept of 'Marriage' in the Kyrgyz and American language picture of the world

    Кыргыз жана америка тилдик аалам сүрөттөөсүндөгү 'нике' концептисинин интерпретацияланышы

    TOLKUN BEKTURGAN KYZY

    Yüksek Lisans

    Kırgızca

    Kırgızca

    2020

    DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CILDIZ ÇIMANOVA

Geri Dön