2.Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya ve Türkiye'de mimari: 1945-1980 arası modernist mimari pratikleri
Architecture in Yugoslavia and Turkey after the World War II: Modernist architectural practices between 1945 - 1980
- Tez No: 792051
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERALP OSMAN ERDEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Sanat Tarihi, Architecture, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 670
Özet
Son yıllarda Avrupa'da bazı modernist yapılar ve alanlar ulusal kültür mirası kabul edilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'nin modernist kentsel mirasını, Batılı olmayan bir ülkeyle karşılaştırarak incelemek amaçlanmıştır. Türkiye'nin modernizasyon sürecini karşılaştırmak üzere belirleyici bir örnek olarak, son yıllarda detaylı şekilde araştırılan ve Batılı olmayan ülkeler içinde benzersiz bir modernizasyon örneği olarak tanımlanan eski Yugoslavya'nın modernizmi seçilmiştir. Balkanlar'ın iki ucunda yer alan Yugoslavya ve Türkiye 1945 - 1980 arasında farklı politik sistemlere sahip olmalarına rağmen modernizm, her iki ülkede eşzamanlı şekilde yaygınlaşarak kentsel alanda iz bırakmıştır. Bu çalışmaya dahil edilen Belgrad, Zagreb ve Üsküp, Yugoslavya'nın sosyalist bir federasyon olduğu dönemde, federasyona bağlı ülkelerin başkentleridir. Sadece Yeni Belgrad semti, Atina Şartı'nın ütopya nitelikli işlevsel kent planı önerisinin başlangıcından itibaren nâzım plana göre uygulandığı örnektir. Başlangıçta nâzım planı bulunmayan Zagreb ise Hırvat mimarların öngörülü modernistler olması sayesinde, yeni yerleşimlerde modernist estetiğin uygulandığı bir kenttir. Osmanlı döneminden belirgin izler taşıyan Üsküp, 1963 Depremi sonrasında BM tarafından finanse edilen nâzım plan yarışmasıyla“uluslararası dayanışmanın kenti”unvanını kazanmıştır. Bu üç kentin modernist pratiklerini ve Yugoslavya'nın kentleşme ve konut politikalarını Türkiye ile karşılaştırmak amacıyla İstanbul, Ankara ve İzmir bu çalışmaya dahil edilmiştir. Roland Barthes ve Umberto Eco'nun geliştirdiği mimarlıkta göstergebilim yöntemiyle seçilen yapı örnekleri, kent dokusundaki konumları, inşa süreçleri ve kent hafızasındaki anlamlarıyla ele alınmıştır. 1980 öncesinde inşa edilmiş veya tasarlanmış örneklerden seçilen yapılar, her iki ülkede ortak olan modernleşmiş ulus inşası amacının temsilcileri olarak incelenmiştir. Modernleşme paradigmasının ortak olması nedeniyle gösterge olarak çözümlemesini yaptığımız modernist mimari ve kentleşme pratikleri, her iki ülkede eşzamanlı olarak, tarihsel öncüllerinden farklı olduğunu kanıtlamayı amaçlayan modern refah devletinin kitle iletişim aracı olmuştur. Bu çalışma, 2. Dünya Savaşı sonrasında hızla sanayileşmek zorunda kalan ülkelerde modernizmin devletin ekonomik ve sosyal hedefleriyle örtüşmesi nedeniyle Türkiye'nin modernizasyon sürecinin, Yugoslavya gibi Batılı olmayan başka bir ülkeyle benzerlikler içerebileceğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
In recent years, some of the modernist buildings and zones in Europe have been declared as national heritage. This research aims to analyse modernist urban heritage of Turkey by comparing certain buildings situated in a non-Western country. As a definitive example to compare with Turkey's modernisation process, the modernism of ex-Yugoslavia has been chosen because it has been widely researched and defined as a unique version of modernization in a Non-Western country. Although situated in opposite sides of the Balkans and possessed rather different political systems between 1945 and 1980, the modernism, in terms of architecture in Yugoslavia and Turkey, flourished simultaneously and has equally left its impact on the urban areas of both the countries. Belgrade, Zagreb, and Skopje are included in this research as they were the capital cities of the member countries of ex-Socialist Federation of Yugoslavia. Amongst those capitals, only the New Belgrade district is the area that was developed according to a Master Plan as of the beginning of the federation and this Master Plan was an actual implementation of 'modernist functionalist urban planning' which is the utopian vision of Athens Charter. Even though Zagreb had no Master Plan in the early years of the said federation, new settlements in this city, nevertheless, conformed to the Athens Charter's aesthetics requirements because the Croatian architects were visionary modernists. Whereas the Skopje, where the Ottoman's urban heritage is still noticeable, is the city has become to be called as“city of international solidarity”with a new Master Plan competition sponsored by the United Nations after the 1963 Earthquake. Istanbul, Ankara, and Izmir are included in this research for purposes of comparing such modernist architectural practises in those three ex-Yugoslavian cities, as well as urbanisation and housing policies in ex-Yugoslavia, with Turkey's practises. The buildings in this research that have been chosen according to the methodology of architectural theory of semiotics theorized by Roland Barthes and Umberto Eco are discussed by their specific locations in the urban fabric and their construction phases, as well as their social meanings in urban memory. Selected buildings, which were constructed or designed before 1980's, are the representative examples of that agenda implemented with respect to 'building of a modernised nation' which was the common goal of both the countries. Modernist architecture and urban planning practices that have been analysed as the signs of the common modernization paradigm in this research, simultaneously became the mass communications of the modern welfare state aimed at proving its difference when compared with its historical predecessors. This research demonstrates that Turkey's modernisation process may contain many common features with another non-Western country like Yugoslavia, for modernism was compatible with those economic and social targets adopted by countries which were forced to rapidly become industrialised countries after WWII.
Benzer Tezler
- Balkanlar'da Sırp-Boşnak ilişkileri (1945?1995)
Bosniak-Serb relations in Balkans (1945-1995)
İSMAİL ÜLKER
- Doğu Avrupa gelişmeleri -Türkiye'ye etkileri-
Başlık çevirisi yok
MEHMET ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BENER KARAKARTAL
- Burdur ili mermer sektörünün kurumsal ve ekonomik yapısı
İnstitutional and economic structure of marble sector in burdur
AHMET SARITAŞ
- Bosna-Hersek örneğinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin barışı destekleme harekâtları
The peace support operations of the Turkish Armed Forces in the example of Bosnia
METİN SAĞSAK
- Soğuk Savaş sonrası Bosna-Hersek bağımsızlık süreci ve Aliya İzzetbegoviç
The independence process of Bosnia Herzegovina after Cold War and Aliya İzetbegovic
ADNAN DAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Uluslararası İlişkilerYalova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜL TUBA TAŞPINAR DAĞCI