An Information based approach to punctutation
Noktalamaya enformasyon modelli bir yaklaşım
- Tez No: 79323
- Danışmanlar: PROF. DR. VAROL AKMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol, Computer Engineering and Computer Science and Control
- Anahtar Kelimeler: Noktalama, Söylem, (Bölümlü) Söylem Gösterim Kuramı [(B)SGK]. Enformasyon Yapısı, Külliyat, Doğal Dil işleme (DDI), Punctuation, Discourse, (Segmented) Discourse Representation Theory [(S)DRT]. Information Structure, Corpora, Natural Language Processing (NLP)
- Yıl: 1998
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
ÖZET NOKTALAMAYA ENFORMASYON TEMELLİ BİR YAKLAŞIM Bilge Say Bilgisayar ve Enformatik Mühendisliği Doktora Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Varol Akman Kasım 1998 Yazılı dilin anlamsal ifadesinde noktalama işaretleri özel bir önem taşır. Geoffrey Nunberg'in yazılı cümlede noktalama işaretlerinin oluşturduğu metin grameri üzerine 1990 tarihli kitabı bu konudaki betimleyici ve buyurucu yaklaşımları birleştirmiştir. Bu yapıt yakın geçmişte Doğal Dil işleme (DDI) alanında noktalama işaretlerine yaklaşımların çoğuna esin kaynağı olmuştur. Daha sonra geliştirilen sözdizimsel ayrıştırıcılar çözümleme hata ve belirsizliklerinin noktalama işaretlerinin göz önüne alınmasıyla azaldığını göstermiştir. Keza Nunberg'in noktalama işaretlerinin (ve metin düzenleme araçlarının) sunumuna getirdiği yaklaşım doğal dil üretme dizgeleri tarafın dan değerlendirilmiştir. Ancak noktalama işaretlerinin anlamsal ve söylemsel etkileri ve bunların hesapsal kullanımı hakkında çok az çalışma yapılmıştır. Bu tezin amacı noktalama işaretlerinin anlamsal ve söylemsel yönlerini Hans Kamp ve Uwe Reyle"nin Söylem Gösterim Kuramını (SGK) (ve Nicholas Asher'in bunun üzerine geliştirdiği Bölümlü Söylem Gösterim Kuramını (BSGK)) kullanarak incelemek ve DDI dizgeleri için gerekli sonuçları çıkarmaktır. Uygulanan yöntem elektronik metinlerden dört yaygın noktalama işareti (uzun tire, noktalı virgül, iki nokta üstüste ve parentez) ile vıVII ilgili örüntüleri çıkararak, biçimsel bir model ve bilgisayarda küçük bir uygulama elde et mek olarak özetlenebilir. Gözlem ve sonuçlarımız anafora çözümleme ve varsayım gibi dil- bilimsel olguların noktalama işaretleri ile ilgisi hakkında ilginç bağlar ortaya çıkarmıştır. BSGK çerçevesinde bu örneklemeler genel söylem yapısına bağlanmıştır. Önerilen model DDİ için yazılım geliştirenlerin noktalama işaretlerini daha etkili kullanabilmesi için bir şablon olarak alınabilir. Tez genelde noktalamanın yazılı metin aracılığıyla okuyucuya aktarılan enformasyona yaptığı katkıyı betimlemektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT AN INFORMATION-BASED APPROACH TO PUNCTUATION Bilge Say Ph.D. in Computer Engineering and Information Science Supervisor: Prof. Varol Akman November 1998 Punctuation marks have special importance in bringing out the meaning of a text. Ge offrey Nunberg's 1990 monograph bridged the gap between descriptive treatments of punctuation and prescriptive accounts, by spelling out the features of a text-grammar for the orthographic sentence. His research inspired most of the recent work concentrat ing on punctuation marks in Natural Language Processing (NLP). Several grammars incorporating punctuation were then shown to reduce failures and ambiguities in pars ing. Nunberg's approach to punctuation (and other formatting devices) was partially incorporated into natural language generation systems. However, little has been done concerning how punctuation marks bring semantic and discourse cues to the text and whether these can be exploited computationally. The aim of this thesis is to analyse the semantic and discourse aspects of punctuation marks, within the framework of Hans Kamp and Uwe Reyle's Discourse Representation Theory (DRT) (and its extension by Nicholas Asher, Segmented Discourse Representa tion Theory (SDRT)), drawing implications for NLP systems. The method used is the extraction of patterns for four common punctuation marks (dashes, semicolons, colons. ivand parentheses) from corpora, followed by formal modeling and a modest computa tional prototype. Our observations and results have revealed interesting occurrences of linguistic phenomena, such as anaphora resolution and presupposition, in conjunction with punctuation marks. Within the framework of SDRT such occurrences are then tied with the overall discourse structure. The proposed model can be taken as a template for NLP software developers for making use of the punctuation marks more effectively. Overall, the thesis describes the contribution of punctuation at the orthographic sen tence level to the information passed on to the reader of a text.
Benzer Tezler
- Rso-49 Kur'an tercümesi [1b-153a] (Giriş- yazı çevrimli metin- dizin ve eşdizimlilik sözlüğü)
Rso-49 Qur'an translation [1b-153a] (Introduction-transcribed text-index and lexicon of collocation)
ESRA ÇOLAK
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZEN YAYLAGÜL ÜSTÜNEL
- Buluş yoluyla öğretme stratejisiyle noktalama işaretlerinin öğretimi
Teaching punctuation marks with discovery learning strategy
GÖKNUR ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Bilim Dalı
DOÇ. DR. KÜBRA ŞENGÜL
- User modeling on microblogging web sites
Mikro-blog web sitelerinde kullanıcı modelleme
ZEYNEP ZENGİN ALP
Doktora
İngilizce
2019
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE ÖĞÜDÜCÜ
- The significance and the contribution of 6+1 traits of writing to the success of the students in writing courses in English language teaching
Yazmanın 6+1 özelliğinin İngilizce öğretiminde yazılı anlatım derslerindeki öğrenci başarısına katkısı ve önemi
ÖZLEM YAZAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PAŞA TEVFİK CEPHE