Selçuklu çini ve seramiklerindeki fantastik figürlerden günümüze çağdaş uyarlamalar
Contemporary adaptations from fantastic animal figures in Seljuk tiles and ceramics
- Tez No: 793335
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BAŞAK ÇORAKLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Çini Tasarımı ve Onarımı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Fantastik figürler, insanların doğaya karşı verdikleri mücadelelerden, düşmanlardan veya felaketlerden korunmak için hayal güçlerinin etkileriyle oluşturdukları doğaüstü tılsımlı yaratıklardır. Bu figürler, insanların hayal güçlerinin etkilerini taşıdığı gibi aynı zamanda doğada var olan vahşi hayvanların güçlü özelliklerini de barındırmaktadır. Fantastik figürlerin fiziksel özellikleri incelendiğinde ise insan başlı ve hayvan gövdeli veya farklı vahşi hayvanların uzuvlarından bir araya gelen melez bedenleri vardır. Farklı türlerin birleşiminden oluşan hibrit veya bileşik karakterli fantastik figürler, geçmişten günümüze pek çok kültüre ait sanat eserlerinde ve ikonografik sahnelerde karşımıza çıkmaktadır. Fantastik figürlerin gelişim süreci, Selçuklu coğrafyasındaki sanat eserlerinde de sıkça görülmektedir. Özellikle 11- 13.Yüzyıl Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu Dönemi çini ve seramik eserlerde sfenks, grifon, siren (harpi) ve ejder figürlerinin tasvir edildiği bilinmektedir. Fantastik figürler taşıdıkları uğurlu anlamları bulundukları kompozisyonlar içerisine yansıtmıştır. Kompozisyonlar içerisinde fantastik figürler, eserlerde tek başına tasvir edildikleri gibi çeşitli ikonografilerde de yer alarak farklı sahnelerin oluşmasına katkıda bulunmuş ve bunun yanı sıra üç boyutlu figürinler olarak da karşımıza çıkmıştır. Tek başına fantastik yaratıkların tasvir edildiği kompozisyonlarda bu tılsımlı figürler, çoğunlukla formların merkezinde resmedilmiştir. Bunun yanı sıra fantastik figürler, ikonografik sahnelerdeki farklı kompozisyonlara da dâhil olup tılsımlı özelliklerini esere yansıtmıştır. İkonografik sahneler arasında hükümdar ve taht, avcı ve süvari, orman temalı av, müzisyen ve eğlence tasvirli kompozisyonlarda fantastik figürler boy göstermiştir. Ayrıca fantastik figürler, bazı kompozisyonlarda astroloji ve burçlar kuşağı gibi birçok temaya göndermeler yaparak çeşitli sembolik anlatımların oluşumunu sağlamıştır. Bugün dünya çapındaki önemli müzelerin ve özel koleksiyonların içerisinde yer alan eserlerde, fantastik figürlerin bulunduğu örneklere rastlanmaktadır. İncelenen çini ve seramik eserler ışığında oluşturulan katalog çalışmasında, fantastik figürlerin tasvir edildiği örnekler üzerinde birçok farklı teknikte ve formda üretim olduğu görülmektedir. Çeşitli çini ve seramik eserler üzerinde gözlemlenen fantastik figürlerin, stilizasyon, tema, kompozisyon ve sahneleme çalışmaları incelenip değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda fantastik figürler, özgün bir desen tasarımına dâhil edilip eser çalışması gerçekleştirilmiştir. Çini panoya ve seramik forma uygun bir şekilde hazırlanmış fantastik figürlü desenler, sır altı tekniğinde uygulanıp fırınlanmıştır. Böylece fantastik figürler üzerine odaklanan eser metni çalışması, katalog çalışması ve özgün bir eser tasarımı süreciyle beraber tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Fantastic figures are supernatural talismanic creatures that people create with the effects of their imaginations to protect themselves from their struggles against nature, from enemies or from disasters. These figures not only carry the effects of people's imaginations, but also contain the powerful features of wild animals that exist in nature. When the physical features of the fantastic figures are examined, there are human heads and animal bodies or hybrid bodies that come together from the limbs of different wild animals. Fantastic figures with hybrid or composite characters, consisting of a combination of different genres, appear in works of art and iconographic scenes of many cultures from the past to the present. The development process of fantastic figures is also frequently seen in the works of art in the Seljuk geography. It is known that sphinx, griffin, siren (harpy) and dragon figures are depicted especially on tiles and ceramics of the Great Seljuk and Anatolian Seljuk Periods between the 11th to 13th centuries, fantastic figures reflected the auspicious meanings they carry into their compositions. Fantastic figures in the compositions contributed to the formation of different scenes by taking place in various iconographies as well as being depicted alone in the works or as three-dimensional figurines. These talismanic figures are mostly depicted in the centre of the forms in the compositions in which only fantastic creatures are depicted In addition, fantastic figures are included in different compositions in iconographic scenes and reflect their talismanic features in the artwork. Among the iconic scenes, fantastic figures appeared in compositions depicting the monarch and the throne, the hunter and the cavalry, forest-themed hunting, musicians and entertainment. In addition, fantastic figures made references to many themes such as astrology and the zodiac in some compositions and provided the formation of various symbolic expressions. Today, examples of fantastic figures can be found in the works of important museums and private collections around the world. In the catalogue study created in the light of the tile and ceramic works examined, it is seen that there are many different techniques and forms of production in the examples in which fantastic figures are depicted. Stylization, theme, composition and staging studies of fantastic figures observed on various tile and ceramic works were examined and evaluated. As a result of the examinations, fantastic figures were included in an original pattern design and the work was carried out. The fantastic figured patterns, prepared in accordance with the tile panel and ceramic form, were applied in the underglaze technique and fired in the kiln. Thus, the text of the artwork focusing on fantastic figures was completed with a catalogue study and an original artwork design process.
Benzer Tezler
- Selçuklu Dönemi Konya ve çevresi çini ve seramiklerindeki sembolik motiflerin günümüz kültür ve sanat eğitimindeki yeri ve önemi
The Place and the importance of symbolic patterns in tile and seramics in Konya and around it in the period of Selchuk in today's culture and art education
PINAR AYŞE KAVUNCUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiSeramik Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TACİSER ONUK
- Battalgazi Evi kazısı sırlı ve sırsız seramikleri
Battalgazi House excavation glazed and unglazed ceramics
ELİF TATLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ArkeolojiFırat Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL AYTAÇ
- Anadolu Selçuklu Dönemi Konya çevresi çini ve seramiklerinde kullanılan motiflerin sembolik değerinin sanat eğitimindeki yeri ve önemi
The importance and the place for the art education of the symbolic values of the motives that is used for the colored tiles and ceramics during the Anatolian Seljuks Empire age in Konya region
NÜKET ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiUygulamalı Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. BİRSEN ÇEKEN
- Türk resim sanatında portre resmin gelişimi (1453-1839)
Development of portrait paint in Turkish drawing art (1453-1839)
GÜLSÜN PARLAR
Doktora
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL GÜLTEKİN
- Anadolu Selçuklu Dönemi çini ve seramiklerinde kullanılan motif vr figürlerin ajur tekniğindeki yansımaları
Reflection of motifs and figures used in the tiles and ceramics of the Anatolian Seljuka' period to the fenstration techniques
SEZİN KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ.DR. SİTARE TURAN BAKIR