Geri Dön

Batman barajının yıkılma analizi ve baraj güvenliği açısından değerlendirilmesi

Failure analysis of Batman dam and evaluation in terms of dam safety

  1. Tez No: 793824
  2. Yazar: HÜSEYİN EFE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. FEVZİ ÖNEN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dicle Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 99

Özet

Günümüzde artan tüketim miktarıyla birlikte sulama-içme suyu ile enerji ihtiyacı da aynı oranda artış göstermiştir. Bu durumun doğal sonucu olarak, mansabında yerleşim yerlerinin olup olmadığına bakılmaksızın, inşa edilen barajların güvenliği sorgulanır hale gelmiştir. Gelişen teknoloji sayesinde, barajların türüne, mansabında yer alan yerleşim yerlerinin büyüklüğüne ve topoğrafyasına göre farklı senaryolar altında risk analizleri türetilerek çeşitli tedbirlerin alınması mümkün hale gelmiştir. Özellikle simülasyon programlarının son derece gerçekçi seviyelere yaklaşmasıyla daha tutarlı sonuçlara ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada; baraj güvenliği konusu irdelenerek tasarım aşamasında veya işletmede olan barajlara yönelik risk potansiyel sınıflandırma kriterleri doğrultusunda Batman Barajı için tehlike durumu incelenmiştir. Hidrolik açıdan son derece kritik öneme sahip pürüzlülük katsayısı için arazi örtüsü/kullanımı sınıflandırma sistemi olan CORINE altyapısı kullanılarak daha doğru sonuçlar elde edilmeye çalışılmıştır. Simülasyon hassasiyetinin arttırılması için Batman Çayına ait 1/1000 ölçekli haritalarla 1/25000 ölçekli haritalar bütünleştirilmiştir. Mevcut risklerin tam olarak ortaya konulabilmesi için 2003 yılından beri işletmede olan Batman Barajının en güncel periyodik muayene raporu irdelenmiş ve bütüncül bir yaklaşımla 3 farklı senaryo üzerinde çalışılmıştır. Taşkın dalgasının derinlik ve hız değerleri çarpımlarına bağlı tehlike haritaları oluşturularak senaryolar karşılaştırılmıştır. Sonuç verileri incelendiğinde; gedik geometrisi ve yıkılma sürelerindeki farklılıklar nedeniyle taşkın hidrografının, barajdan 30 kilometre uzaklıkta benzeştiğini ancak tam olarak eşitlenmediğini göstermiştir. Batman Çayı üzerindeki Akım Gözlem İstasyonu verilerinin yanı sıra geçmişte yaşanan taşkın verilerinden faydalanılarak oluşturulan simülasyonun doğrulaması yapılmıştır. Batman Barajının yıkılma simülasyonu için HEC-RAS programı kullanılarak olası bir yıkılma sonrası ortaya çıkacak olan taşkın dalgası sonucu taşkın tehlike haritaları oluşturulmuştur. Elde edilen sonuç verileriyle; hangi alanların sular altında kalacağı belirlenerek mansapta bulunan yerleşim alanları için taşkın dalgası ulaşmadan önce erken tahliye sürelerinin tespitinin yapılabilmesine olanak sağlanmıştır. Mevcut durumla birlikte kısa ve uzun vadeli imar planlarına altlık oluşturabilecek bu çalışmayla afet riskinin azaltılabileceği düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

Nowadays, the need for both irrigation-drinking water and energy has increased at the same rate with the increasing amount of consumption. As a result, the safety of the dams constructed regardless of the presence of downstream settlements has become questionable. Thanks to the developing technologies, it has become possible to take various precautions by creating risk analyses under different scenarios according to the type of dams, topography and size of the residential area. Particularly, by reaching a more realistic level in simulation programs, more consistent results can be achieved. In this study, by examining the dam safety issue, the danger situation for the Batman Dam has been revealed in line with the risk potential classification criteria for the dams at the design stage or in operation. More accurate results have been tried to be obtained by using the CORINE infrastructure, a land cover/use classification system for the roughness coefficient, which has significant importance for hydraulics. In order to increase the accuracy of the simulation, 1/1000 scale maps of Batman Stream and 1/25000 scale maps were integrated. To fully reveal the existing risks, the most up-to-date periodic inspection report of the Batman Dam, which has been in operation since 2003, has been examined, and 3 different scenarios have been tried to be determined with a holistic approach. The scenarios were compared by creating hazard maps based on the product of the depth and velocity values of the flood wave. The result data showed that the flood hydrograph is similar but not fully equalized at a distance of 30 kilometers from the dam due to differences in breach geometry and failure times. The simulation, which was created using the data of the Flow Observation Station on the Batman Stream along with the flood data from the past, was calibrated. Using the HEC-RAS program for the collapse simulation of Batman Dam, flood hazard map have been tried to be revealed in case of flood waves that will occur after a possible collapse. With the obtained result data, it has been possible to determine the early evacuation periods for the residential areas downstream before the flood waves reaches by deciding which areas will be flooded. It is strongly believed that disaster risk can be reduced with this study, which can also form a basis for short and long-term development plans in addition to the current situation.

Benzer Tezler

  1. Tarihi kentsel yerleşim alanlarının taşınmasındaki sosyal, mekânsal ve yapısal sorunların araştırılması (Batman Hasankeyf örneği)

    Investigation of social, spatial and structural problems in the movement of historical urban settlements (Batman Hasankeyf example)

    ESRA ŞIRKI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaSiirt Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YAŞAR BAHRİ ERGEN

  2. Numerical investigation of hydrodynamic effects of waves caused by landslide in dam reservoirs

    Toprak kayması sonucu oluşan dalgaların baraj haznesinde oluşturduğu hidrodinamik etkilerin nümerik olarak araştırılması

    VAFA KHOOLOSI

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET SEDAT KABDAŞLI

  3. Arap Baharının Türkiye-Suriye ilişkilerine etkileri

    The effects of Arab Sprıng On Turkey-Syria Relations

    YAŞAR BESEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Uluslararası İlişkilerBatman Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT CİHANGİR

  4. Güneş bacası sistem performansının sayısal ve deneysel olarak araştırılması

    Investigation of solar chimney system performance: experimental and numerical analysis

    ALİ SERKAN AVCI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Makine MühendisliğiBatman Üniversitesi

    Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HAKAN KARAKAYA

    PROF. DR. AYDIN DURMUŞ

  5. Güneş bacası sera örtüsü altında tarım ürünlerinin kurutulması; Batman Sason çileği örneği

    Drying agricultural products under solar chimney greenhouse cover; Batman Sason strawberry sample

    AYTAÇ ÇETİNBAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    EnerjiBatman Üniversitesi

    Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HAKAN KARAKAYA