Tıbbi atık yönetiminde döngüsel geçişin yol haritası
Roadmap of the circular transition in medical waste management
- Tez No: 794945
- Danışmanlar: PROF. DR. SERHAT BURMAOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
Dünya nüfusunun ve yaşlanma oranlarının giderek artan etkisiyle oluşan sağlık hizmeti ihtiyaçlarındaki artışlar, sağlık yönetiminin tıbbi atık boyutunun sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesini gerektirmiştir. Mevcut duruma ek olarak dünyadaki tüm sektörleri benzeri görülmemiş bir şekilde etkileyebilen salgın ve afetler gibi durumlarda, toplumları enfeksiyondan korunmak için tüm önlemlerin alınması, aşırı şekilde artan tıbbi atıkların kontrolü çok önemli hale gelmiştir. Tıbbi atıkların yönetimi ise geleneksel yani doğrusal yöntemler yerine daha çevreci ve sürdürülebilir olan döngüsel sistemler tercih edilerek geliştirilebilecektir. Döngüsel ekonomiye odaklı yaklaşımlar için döngüsel ekonomi prensiplerinin tüm politikacılar ve yöneticiler tarafından kullanılması gerekmektedir. Bu prensiplerin uygulanmasıyla tasarım ve üretimden itibaren daha az ham madde ve ürün kullanılarak çevresel ve ekonomik kazanım sağlanabilir. Tüm tıbbi atıklar eğer geri dönüştürülemiyorsa nihai noktada enerji kazanımı sağlanabilir. Tüm sektörlerde olduğu gibi sağlık hizmetlerinde ve tıbbi atık yönetiminde çevre, enerji ve ekonomi temelli döngüsel bir anlayışa yönelme söz konusudur. Bu nedenle, yürütülen tez çalışmasının amacı tıbbi atıkların yönetim sürecinde döngüsel ekonomi prensipleriyle makro açıdan politikacılar ve yöneticiler için oluşturulabilecek döngüsel tıbbi atık yönetiminin yol haritasını tespit etmektir. Bu amacı gerçekleştirmek için oluşturulan araştırma çerçevesinin ilk adımı olan literatür taramasında kalitatif analiz kullanılarak tam metin üzerinden incelemeler yapılmış, veri kaynağı olarak ise Google Scholar, Science Direct, Scopus ve PubMed kullanılmıştır. Tezimizde karma bir yaklaşım kullanılarak döngüsel tıbbı atık yönetiminin boyutları uygulama adımlarıyla araştırılmıştır. Öncelikle global durum değerlendirmesi için PESTEL analizi uygulanmış, COVID-19 salgını sınırlılık olarak belirlenmiş ve salgın sonrasında döngüsel atık yönetimini yönlendirebilecek makro ortamı keşfetmek için nitel bir araç olarak kullanılmıştır. Bu sınırlılığa istinaden, tezin tamamı salgının ortaya çıkmasıyla birlikte tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi sürecinin etkisiyle, döngüsel ekonomi ile gelişen değişimlerin tıbbi atık süreciyle nasıl ilişkilendirilebileceği boyutuyla da ele alınmıştır. Döngüsel tıbbi atık yönetimi oluşturulabilmek için PESTEL analizinin etkisiyle politika ve teknoloji odaklı senaryolar oluşturulmuştur. Oluşturulan bu senaryolar doğrultusunda yol haritası kanvası belirlenmiştir. Son olarak yürütülen bu çalışmayla sağlık hizmetlerinde tıbbi atık ve döngüsel ekonomi uygulamalarının ne aşamada olduğu tespit edilmeye çalışılmış̧, senaryolar doğrultusunda çalışmamızın nihai hedefi olan döngüsel tıbbi atık yönetimi için makro açıdan yol haritası ve her iki senaryonun optimal çıktısı olan karma senaryo adımları oluşturulmuştur. Bu yol haritası ve karma senaryo adımlarının, gelecekte hem sağlık, çevre, ekonomi gibi sektörel gelişmelere hem de akademik araştırmalara yön vereceği düşünülmüştür. Sonuç olarak tezimizin, sağlık kuruluşları yöneticilerinin ve politika yapıcıların, tıbbı atık yönetimini döngüsel olarak değiştirebilecek makro ortamı anlamalarına yardımcı olacağı değerlendirilmektedir. Elde edilen bulgulara göre, döngüsel tıbbi atık yönetiminin politik ve teknolojik odaklı karma senaryo adımlarıyla gerçekleştirilebileceği, bu durumun ise başta sağlık, çevre ve ekonomi olmak üzere tüm sektörlere etkisinin ve katkılarının olacağını göstermektedir. Bu amaçlarla uyumlu politikacıların, sağlık ve çevre yöneticilerinin döngüsel konulara önem vermesi gerektiği, tıbbi atıklar başta olmak üzere her konuda kendi yol haritalarını oluşturup döngüsel sonuçlara ulaşmasının gerekliliğini vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
The increase in healthcare needs, which is caused by the increasing effect of the world population and aging rates, necessitated the evaluation of the medical waste dimension of health management in terms of sustainability. In addition to the current situation, in situations such as pandemics and disasters that can affect all sectors in the world in an unprecedented way, it has become very important to take all measures to protect societies from infection and to control excessively increased medical waste. The management of medical waste can be improved by preferring more environmentally friendly and sustainable circular systems instead of traditional linear methods. Circular economy principles should be used by all politicians and managers for circular economy oriented approaches. By applying these principles, environmental and economic gains can be achieved by using less raw materials and products from beginning of design and production. If all medical wastes cannot be recycled, energy recovery can be achieved at the final point. As in all sectors, there is a tendency towards a circular understanding based on environment, energy and economy in health services and medical waste management. For this reason, the aim of the thesis is to determine the roadmap of circular medical waste management that can be created for politicians and managers in macro terms with the principles of circular economy in the management of medical wastes. For the literature review, which is the first step of the research framework created to achieve this aim, full text analyzes were used using qualitative analysis, and Google Scholar, Science Direct, Scopus and PubMed were used as data sources. In our thesis, the dimensions of circular medical waste management were investigated with application steps using a multi-method approach. First of all, PESTEL analysis was applied for the global situation assessment, the COVID-19 outbreak was determined as a limitation, and it was used as a qualitative tool to explore the macro environment that can guide circular waste management after the pandemic. Based on this limitation, the whole thesis has been discussed in terms of how the circular economy and the developing changes can be associated with the medical waste process, with the effect of the pandemic process that has affected the whole world with the emergence of the epidemic. In order to create circular medical waste management, policy and technology-oriented scenarios were created with the effect of PESTEL analysis. In line with these scenarios, the roadmap canvas was determined. Finally, with this study, it was tried to determine the stage of medical waste and circular economy practices in health services, and a macro roadmap was created for circular medical waste management in line with the scenarios. It is thought that this roadmap will guide both sectoral developments such as health, environment, economy, and academic research in the future. As a result, it is evaluated that our thesis will help healthcare managers and policy makers to understand the macro environment that can circular change of medical waste management. According to the findings, it shows that circular medical waste management can be realized with political and technological steps, and this situation will have effects and contributions to all sectors, especially health, environment, and economy. It is emphasized that politicians, health, and environmental managers, who are compatible with these purposes, should attach importance to circular issues, and that they should create their own roadmaps and reach circular results in every issue, especially medical wastes.
Benzer Tezler
- Hastanelerde sıfır atık sisteminin uygulanması ve maliyet analizi çalışması
Application of zero waste system and cost analysis studies in hospitals
EBRU AKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DEMİR
- Döngüsel ekonomi çerçevesinde tıbbi atık yönetim sürecine blokchain teknolojisinin etkisinin bütünleşik FUCOM-ARAS yöntemiyle belirlenmesi
Determining the effect of blockchain technology on the medical waste management process in the circular economy framework with the integrated FUCOM-ARAS method
BİLGE BATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonomiGümüşhane ÜniversitesiAfet Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSKENDER PEKER
- Tıbbi atık yönetiminde tersine lojistik: İzmir ilinde bir uygulama
Reverse logistics in medical waste management: An implication in İzmir
BEYZA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İşletmeDokuz Eylül Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN AVUNDUK
- Tıbbi atık yönetiminde sağlık çalışanlarının rolü : Bir devlet hastanesi örneği
The role of healthcare workers in medical waste management: A state hospital sample
SEMRA ŞİŞMAN ELEVLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sağlık Kurumları YönetimiAvrasya ÜniversitesiSağlık Kurumları İşletmeciliği ve Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜN ULUTAŞDEMİR
- Tıbbi atık yönetiminde Swot analizi ve çok ölçütlü kararverme teknikleri ile çözüm önerilerinin geliştirilmesi
Development of solutions to medical waste management withSwot analysis and multi-criteria decision making techniques
TOLGAHAN AKKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiEskişehir Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSUN ÖZKAN