Yığılma ekonomileri yaklaşımı: İstanbul'un iktisadi gelişimi üzerine bir inceleme
Agglomeration economies approach: A study on the economic development of Istanbul
- Tez No: 795221
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TOGAN KARATAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Teorisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Mekan kavramı, iktisadi faaliyetlerin bir yerde gerçekleşmesi gerektiğinden ötürü önem arz etmektedir. Ancak neoklasik iktisat literatüründe mekan kavramı ile coğrafi/bölgesel unsurlarının çalışmalarda yeterince vurgulanmadığı görülmektedir. 19. yy'nin başlarından itibaren mekanı önceliklendiren iktisadi çalışmalar bulunsa da Paul Krugman (1991) öncülüğünde ortaya çıkan Yeni Ekonomik Coğrafya yaklaşımı son 30 yıllık süreçte iktisadi literatürde önem kazanmıştır. Dünyadaki ekonomik faaliyetler homojen bir şekilde dağılmazken bölgelerin gelişmişlikleri ve büyümeleri kısasında önemli farklılaşmalar görülmektedir. Yeni Ekonomik Coğrafya yaklaşımında, bu bölgesel farklılaşmaların açıklanmasında ölçeğe göre artan getiriler, taşıma maliyetleri ve eksik rekabet koşullarının önemli bir yeri vardır. Bölgesel farklılaşmaları açıklayan modellerde Yığılma Ekonomilerinin varlığı vurgulanmaktadır. Literatürde ilk kez Alfred Marshall(1890) tarafından değinilen yığılma ekonomileri firmaların ve insanların birbirlerine yakın olması sonucu oluşan tüm faydaları temsil ederken bu faydalar temelinde paylaşım, eşleşim, öğrenim ve fırsat değeri olmak dört grupta sınıflandırılabilir. Jeopolitik konumunun etkisiyle tarih boyunca önemli bir merkez olan İstanbul'un Cumhuriyet'in kuruluşundan 1950'ye kadar nüfus payında önemli bir değişik bulunmazken 1950'lerden sonra ise değişen iktisadi politikaların etkisiyle yoğun bir göç dalgası ile karşılaşmış ve kentsel saçaklanma yaşanmıştır. 1980'den sonra neoliberal politikaların etkisiyle İstanbul'un küresel bir şehre dönüşümü hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda kentsel dönüşüm ve sanayinin şehrin dış çeperine desantralizasyonu politikaları uygulanmıştır. Küresel şehir vizyonu dahilinde İstanbul'un merkezinde uzmanlaşmış hizmet sektörünün yoğunlaşması ile sanayinin şehrin dış çeperinde yoğunlaştırılmasıyla bir yığılma ekonomisi oluşturmak hedeflenmiştir. Ancak İstanbul dünyadaki küresel şehirlerin aksine sanayisizleşemediği gibi aynı zamanda şehrin yarattığı avantajlar ekonomik aktörlerin İstanbul'da bulunmasını birnevi zorunlu kılmıştır. Uygulanan politikaların etkisiyle 2004 sonrasında İstanbul'da oluşan coğrafi yoğunlaşmanın gelişimi çeşitli göstergeler üzerinden incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The concept of space is considered important due to the necessity of economic activities taking place in a specific location. However it is acknowledged that the emphasis of geographical/regional aspects had been limited in the neoclassical economic literature. Even though there had been some economic studies which prioritize space since the early 19th century, The New Economic Geography approach, pioneered by Paul Krugman (1991), has gained prominence in the economic literature over the last 30 years. While economic activities in the world are not distributed homogeneously, significant differentiation can be observed in the development and growth of the regions. New Economic Geography approach evaluates increasing returns of scale in imperfect competition and transportation costs valuable in terms of explaining this regional differentiaton. On the other hand, presence of the agglomeration economies, which were firstly defined by Alfred Marshall (1890), are emphasized in the models explaining the regional differences. Agglomeration economies represent all the benefits resulting from the proximity of firms and people. The mechanism of agglomeration economies could be classifed into four groups based on sharing, matching, learning and amenity value. Istanbul, which has been considered an important center throughout the history thanks to its geopolitical location, did not encounter any significant change in population from the establishment of Republic until 1950. Due to impact of the change in economic policies, an intense migration wave and urban sprawl occured in Istanbul. With the impact of the neoliberal policies starting from 1980, Istanbul has been aimed to be transformed into a global city. In order to effectuate this goal, policies like decentralizing the industry to outer periphery and urban transformation, have been applied. In line with the global city transformation purposes on Istanbul, it is aimed to create an agglomeration economies for specialized service sectors in the center of the city and the industries in the outer periphery. However, unlike the global cities around the world, deindustrilization goal of Istanbul wasn't successful. On the other hand, somehow economic actors have to be in Istanbul due to the city's advantages. The development of geographic concentration that occured in Istanbul after 2004 due to the policies, has been examined through various indicators.
Benzer Tezler
- Küme oluşum ve gelişim sürecinde belirleyiciler: İstanbul mobilya sektörü örneği
Formation and evolution determinants of clusters: the case of a furniture cluster in İstanbul
BURCU MÜDERRİSOĞLU
Doktora
Türkçe
2016
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE FERHAN GEZİCİ KORTEN
- Türkiye tekstil sektörü kümelerinde rekabetçilik analizi
Competitiveness analysis in Turkish textile sector clusters
ÖZLEM EVKURAN AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE FERHAN GEZİCİ KORTEN
- Dışsallıklar, yığılma ekonomileri ve Türkiye'de kentlere göre yığılmaların belirlenmesi
Externalities, agglomeration economics and the case of Turkey
ÜMİT KIYMALIOĞLU
- Exploring the spatial determinants in different types of retail clusters the case study of Üsküdar
Farklı ticaret kümelerine etki eden mekansal faktörlerin incelenmesi Üsküdar örneği
CANSIN AKBAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- The impact of financial instability on foreign direct investment: Evidence from East Asia
Finansal istikrarsızlığın doğrudan yabancı yatırım üzerindeki etkisi: Doğu Asya'dan kanıt
NAZRIN AKHUNDZADA
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Ekonomiİstanbul Teknik Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR ALTAY