Māturīdī'nin (Ö.333/944) Te'vīlātu'l-Ḳur'ān'ında maḳāṣıd eksenli tefsir yöntemi
Al-Māturīdī's (D. 333/944) maqāsid-oriented methodology of exegesis in his Ta'wīlāt al-Qur'ān
- Tez No: 796977
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AKİF KOÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 299
Özet
Bu çalışma, maḳāṣıd düşüncesinin oluşmasında Māturīdī'nin katkısının olup olmadığını, onun fikirlerinin maḳāṣıdī yöntem karşısındaki durumunu ve Te'vīlātu'l-Ḳur'ān'ın ġāī yorum özelliklerini ortaya koymaya çalışmaktadır. Bilginin kaynakları arasında akla önemli bir alan açan, düşüncesinin merkezine hikmeti yerleştiren, te'vīli meşru bir zemine oturtarak nasların hayatın akışına paralel yorumlanmasının önünü açan Māturīdī'nin fikir yapısı, maḳāṣıd düşüncesiyle uyum arz etmektedir. Özellikle, kıyas metodunun tıkandığı durumlar için geliştirilen istiḥsān metoduna yaklaşımı ve nesḫ hakkındaki düşünceleri, onun şerʿī maksatlara ne kadar çok önem verdiğini göstermesi açısından dikkat çekicidir. Māturīdī; bağlayıcılığı açısından sünneti farklı kategorilerde ele almakta, bir sözde asıl olanın lafız değil mana olduğunu defalarca vurgulamakta ve nasları anlarken onların hangi tarihsel koşulda ortaya çıktığını dikkate almaktadır. Onun ifadeleri arasında, dinin korumayı hedeflediği beş esasa dair açıklamalara da rastlanmaktadır. Bütün bunlar, maḳāṣıd düşüncesinin oluşmasında Māturīdī'nin katkısı olduğunu göstermektedir. Te'vīlātu'l-Ḳur'ān'da şerʿī hükümlerin hem genel hem de özel maksatlarına dair açıklamalara yer verilmiştir. Māturīdī, fıkhî hükümleri izah ederken, onların hikmet ve maksatlarına mutlaka yer vermekte, Allah'ın bir şeyi kullarına niçin emretmiş ya da yasaklamış olabileceğine dair derin izahlara girişmektedir. Onun açıklamalarından yola çıkarak dinin aile hukuku, borçlar hukuku, ceza hukuku ve devletler hukukuyla ilgili düzenlemelerindeki ana maksatların neler olduğu tespit edilebilmektedir. Bir nassı anlayıp ondan hüküm çıkarırken; nassın teşrīʿ amacını, ortaya çıktığı tarihsel koşulları ve dinin ana ilkelerini dikkate alma prensibine dayanan maḳāṣıd ictihadına dair pratik örneklere Te'vīlātu'l-Ḳur'ān'da rastlanmaktadır. Ayrıca Māturīdī'nin bazı ayetlere yaklaşımından yola çıkarak maḳāṣıd ictihadının hangi durumlarda mümkün olmadığına dair fikir edinmek mümkündür. Māturīdī, tefsirinde pek çok ayetin nüzul maksadını sorgulamakta, ayetlerin ġāī yorumlarına değinmektedir. Maḳāṣıdī bir tefsirde bulunması gereken birçok özellik onun tefsirinde yer almaktadır. Bu yönüyle Te'vīlātu'l-Ḳur'ān'ı ilk maḳāṣıdī tefsirlerden biri olarak nitelemek mümkündür. Özetle Māturīdī, gerek fıkıh gerekse tefsir sahasında ġāī yorumun önünü açmış, maḳāṣıd düşüncesinin doğması için gereken fikrî altyapıyı oluşturmuş ve bu düşüncenin pratik örneklerine tefsirinde yer vermiştir.
Özet (Çeviri)
This study tries to reveal whether al-Māturīdī contributed to the formation of maqaṣid thought, the situation of his ideas against maqaṣidi method, and Te'vīlatu'l-Qur'ān's teleological (ġāī) interpretation features. Al-Māturīdī, who gives plenty of room into wisdom among knowledge sources, places wisdom at the center of his thought, and paves the way for the interpretation of nass parallel to the flow of life by placing ta'vil on a legitimate ground, is in harmony with the thought of maqasid. Especially when it comes to his thoughts on nash and his approach on the istiḥsān method which is developed for the cases that the comparison method is stopped up, is remarkable in the sense of showing that he cares so much about the shari purposes. Al-Māturīdī discusses the sunnah with regards to its cohesiveness, he emphasises many times that it is the meaning that matters in a statement, not the wording of it and considers the conditions of emerge of the nass. Among his states, there are explanations on the five principles which the religion aims to protect. All of that shows that al-Māturīdī has contributed to the consist of the idea of maqasid. In Te'vilâtu'l-Qur'an, it is given place to the general and specific purposes of the shar'i judgements. Al-Māturīdī always gives place to the reasons (hiqma) and purposes of jurisprudential (fiqhī) judgements while explaining them and tries to explain deeply why Allah has commands or forbids certain things. Based on his explanations, it can be spotted what the main purposes of the arrangements on domestic relations, obligations law, penal code and law of nations. While understanding and making judgements on a nass; it can be run across practical examples on the ijtihad of maqasid which is based on the purpose of legislation of the nass, the historical conditions in which it emerged. Also it is possible to form an opinion on when the maqasid ijtihad is not possible by following al-Māturīdī's approach to some verses. İn his commentary, al-Māturīdī questions the purpose of the revelation of many verses and refers to the teleological (ġāī) interpretations of the verses. A lot of qualifications that should be presented in a maqasidi tafseer, finds place in his tafseer. From this aspect, it is possible to describe Te'vilâtü'l-Qur'an as one of the first makasidi tafseers. To sum up, al-Māturīdī paved the way of teleological (ġāī) interpretations in the field of fiqh and tafseer; created the necessary mental subatructure for maqasid idea to be born and includes the practical examples of this idea in his tafseer.
Benzer Tezler
- Tefsir'de lafzî kaideler Taberî ve Matürîdî tefsirleri üzerinden mukayeseli bir araştırma
Literary principles (Qaida) in tafsir a comparative study on Tabari and Maturidi commentaries
ELİF TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinTrabzon ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN GÜR
- Mâtürîdî'nin Kitâbü't-tevhîd adlı eserinde yer alan ayetleri tahlilinin te'vîlâtü'l-Kur'an ile mukayesesi
Mâtürîdî's the interpretation of the verses in the Kitâbu't-tevhîd with the te'vilâtu'l-Qur'ân
TUGAY POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ÖĞÜK
- Mâturîdî tefsirinde i'câzu'l-Kur'ân
İ'jaz al-Qur'an in tafsir of maturidi
MEHMET EMİN KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
- Mâtürîdî'nin aile hukukuyla ilgili ayetlere yaklaşımı
The approach of Māturīdī towards the verses about the family law
FİKRET GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. İSMAİL ÇALIŞKAN
- Mâturîdî'nin Te'vîlâtü'l-Kur'ân'ında Fıkhî görüşleri (Nisa Suresi örneği)
Al Maturidi's Fiqh Opinions in his Tafseer Ta'wilat al Quran –in the example of Sura al Nisa-
MURAT SEVİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL BİLGİLİ