Refik Halit Karay'ın hikâyelerinin kronotop kavramıyla okunması
Reading the stories of Refik Halit Karay with the concept of chronotope
- Tez No: 802117
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İLKNUR TATAR KIRILMIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Bu çalışmada Refik Halit Karay'ın hikâyeleri, Rus edebiyat eleştirmeni Mihail Bahtin'in geliştirdiği kuramsal yaklaşımlardan kronotop kavramıyla değerlendirilmiştir. Bir anlatı formu olarak romanda, mekân ve zaman tasarımının incelenmesine ilişkin geliştirilen kronotop kavramı, uzamsal ve zamansal göstergeleri biçimlendirerek üretimini gerçekleştiren Karay'ın hikâyeleri için de uygun görünmüştür. Bu yüzden, kronotop kavramının hikâye türü incelemesi için de elverişli bir yöntem olduğunun gösterilmesi bu araştırmanın gayelerindendir. Zira Karay'ın hikâyelerinde zaman ve mekâna dair önemli bir birikim bulunmakta ve kronotop yaklaşımıyla okunabilecek bir nitelik taşımaktadır. Maupassant hikâyeciliğini benimseyen Karay'ın, hikâyelerinde göze ilk çarpan özellik bu hikâyelerin mekânlarının çoğunlukla Anadolu coğrafyasından seçilmiş olmasıdır. Türk hikâyesi, bu metinlerle Anadolu'ya taşınmış ve metinler sayesinde Anadolu'ya bakma fırsatı bulunmuştur. Bununla birlikte, yazarın diğer hikâyelerinde Anadolu coğrafyası dışında Filistin, Lübnan ve Yemen gibi Arap ülkelerinin ele alındığı görülmüştür. Bu ülkeler, yazarın hikâyelerindeki coğrafi çeşitliliği arttırmıştır. Bu çalışma, edebiyat alanında kronotop kavramının kullanımına ve Karay'ın hikâyelerinin toplumsal ve kültürel açıdan anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Karay'ın hikâyelerinde anlatılan dönemin kültürel olgularını yansıtabilen ve karakterlerini toplumsal yaşamın içinde edindikleri konum bağlamında tanımlayan kronotopların nasıl kullanıldığı araştırılmıştır. Yazarın hikâyelerinde zaman ve mekâna dair tasarruflar, dönemin sosyal yaşantısının tespit edilmesi ve dolaylı yoldan eleştirel bakış açısının oluşturulması açısından son derece önemlidir. Karay'ın hikâyelerindeki taşra, yol-karşılaşma, şato, misafir odası-salon ve eşik kronotoplarının tespitiyle söz konusu kronotopların işlevleri teknik bir imkân olarak ortaya çıktığı gibi farklı bir okuma yöntemiyle yazarın hikâyelerinde yeni bulgulara ulaşılmıştır. Hikâyelerdeki geleneksel zamanın belirli bir mekânla birleşerek ifade ettiği anlam da irdelenmiştir. İncelemede ilk olarak çalışmanın temelini oluşturan kronotop kuramı, Bahtin tarafından çizilen çerçeve içinde edebî metinlerdeki anlam ve işlevlerinin açıklaması için ele alınmıştır. Bunun ardından, Karay'ın hikâyeleri incelenmiş, hikâyelerinde kullandığı mekânlardan yapılan seçmelerle bu mekânların hikâye açısından zaman/uzam değeri tespit edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the stories of Refik Halit Karay were evaluated with the concept of chronotope which is one of the theoretical approaches developed by the Russian literary critic Mikhail Bahtin. In the novel as a narrative form, the concept of chronotope, which was developed to examine the design of space and time, seemed appropriate for the stories of Karay, who produced by shaping spatial and temporal indicators. Therefore, it is one of the aims of this research to show that the concept of chronotope is also a suitable method for examining the genre of stories. İnasmuch as there is an important accumulation of time and space in Karay's stories and they have a quality that can be read with a chronotopic approach. Adopting Maupassant storytelling, the first striking feature of Karay's stories is that the locations of these stories are mostly chosen from Anatolian geography. The Turkish story has been taken to Anatolia by these texts and they allowed us to know about Anatolia. At the same time, in the author's other stories, it has been seen that Arab countries such as Palestine, Lebanon and Yemen are discussed, apart from the Anatolian geography. And these countries have increased the geographical diversity in the author's stories. This study aims to contribute to the use of the concept of chronotope in the field of literature and to the social and cultural understanding of Karay's stories. The use of chronotopes, which can reflect the cultural phenomena of the period described in Karay's stories and define their characters in the context of their position in social life, has been researched. Reflections on time and space in the author's stories are extremely important in terms of determining the social life of the period and indirectly establishing a critical point of view. The functions of the mentioned chronotopes emerged as a technical possibility with the determination of the provincial, road-encounter, castle, parlour-halls and threshold chronotopes in Karay's stories, and new findings were delivered in the author's stories with a different reading method. The meaning of traditional time in the stories by combining with a certain place has also been examined. In the review, first of all, chronotope theory, which forms the basis of the study, is discussed within the framework drawn by Bakhtin for the explanation of its meaning and functions in literary texts. After that, Karay's stories were examined, and the time/space value of these places in terms of the story was tried to be determined with the selections made from the places he used in his stories.
Benzer Tezler
- Refik Halit Karay'ın hikayelerinin stilistik incelenmesi
Stylistic analysis of Refik Halit Karay's stories
FADİME GÜLEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL HADİ BULUT
- Refik Hâlit Karay'ın hikâyelerinin Greimas'ın eyleyenler modeline göre incelenmesi
The analysis of Refik Halit Karay's stories according to the actantial model of Greimas
RAMAZAN TUGAY KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM NEMUTLU
- Refik Halit Karay'ın hikayelerinde sosyal tenkit
Başlık çevirisi yok
MEHMET BAKIR ŞENGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET ÇELİK
- 'Memleket Hikâyeleri' ve 'Gurbet Hikâyeleri'nin söz varlığı
The word existence of 'Memleket Hikâyeleri' and 'Gurbet Hikâyeleri'
GÜLŞEN ŞAHİN KARANFİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERKAN HİRİK
- Yabancılara Türkçe öğretiminde refik Halit Karay'ın eskici ve testi adlı hikâyelerinin A2 seviyesine uyarlanması
Refik Halit Karay's 'Eskici' and 'testi' storys in the Turkish language in foreigners setting up to level A2
HASAN YAYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LOKMAN TANRIKULU