Türkiye'de çevresel etki değerlendirmesi yönetmeliği uygulamaları: Amasya ili örneği
Environmental impact assessment regulations in Turkey: Case study of Amasya province
- Tez No: 807198
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYLA BİLGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Artvin Çoruh Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Bilimleri ve Teknolojileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çevre Teknolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 496
Özet
Çevre kirliliğinin önlenmesi ve doğal kaynakların daha verimli kullanılması amacıyla uluslararası gelişmelere bağlı olarak ülkemizde de çevreci politikalar geliştirilmiştir. 1983 yılında yayımlanan 2872 sayılı Çevre Kanunu'na bağlı olarak ilk defa 1993 yılında yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği ile çevre politikaları ülkemizde uygulanmaya başlamıştır. Bu tez çalışması ile 1993 yılından günümüze kadar yürürlüğe konmuş olan ÇED Yönetmelikleri doğrultusunda 2000 yılından itibaren Amasya ilindeki ÇED uygulamalarının istatistiksel analizi yapılarak mevcut durum hakkında değerlendirme ortaya konulmuştur. Ayrıca, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) il göstergeleri verilerinden yararlanılarak ÇED kararı verilen yatırımların, gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) ulusal hesaplamaları [GSYH (bin TL), kişi başına GSYH ($) ve kişi başına GSYH (TL)] ile karşılaştırılması yapılmıştır. Tez çalışmasında kullanılacak verilerin elde edilmesi amacıyla; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Amasya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü internet sayfasında yer alan ÇED kararları incelenmiştir. Bu verilerin değerlendirilmesi için IBM SPSS Statistics 21 ve Excel programları kullanılmıştır. IBM SPSS Statistics 21 programında sıklık (frequencies) ve çapraz tablo (crosstabs) analizleri yapılmıştır. Çalışmada elde edilen veriler ile ÇED karar türü, karar sayısı, yıl ve sektör bilgilerine göre Amasya ili geneli ile ilçeler bazında istatistiksel analiz yapılmıştır. Amasya il sınırları içerisinde yapılması planlanan yatırımlarla ilgili 2000-2022 tarihleri arasında 34'ü (%9) ÇED Olumlu, 334'ü (%91) ÇED Gerekli Değildir kararı olmak üzere toplam 368 (%100) ÇED kararı verilmiştir. ÇED karar sayıları üzerinden yapılan analizde, Amasya il sınırları içerisinde ÇED Yönetmeliği EK-2 listesi kapsamında tanımlanan yatırımların yüksek oranda projelendirildiği değerlendirilmiştir. ÇED kararlarının tarihsel süreçteki dağılımına göre en fazla ÇED kararı %8 (31) oranı ile 2016 yılında, ÇED Olumlu kararı %21 (7) oranı ile 2017 yılında, ÇED Gerekli Değildir kararı ise %9 (29) oranı ile 2016 yılında verilmiştir. ÇED karar sayıları analiz edildiğinde; karar artış/azalış oranları, yıllar içerisinde değişkenlik göstermiştir. 2019-2021 tarihleri arasında Amasya il sınırları içerisinde verilen ÇED karar sayılarındaki azalışın nedeni, tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 salgını kapsamında ülkemizde alınan tedbirlerden kaynaklandığı, diğer dönemde yaşanan değişikliklerin ise yatırım ihtiyaçları doğrultusunda şekillendiği değerlendirilmiştir. ÇED kararlarının sektörel bazlı analizinde, Amasya ilinde en fazla yatırım yapılan sektörün %50 (183) oranında ÇED kararı ile I., II. ve V. grup madenler sektörü olduğu, ÇED Olumlu kararları içerisinde %18 oranında enerji ve su sektörleri olduğu, ÇED Gerekli Değildir kararları içerisinde ise %53 oranında I., II. ve V. grup madenler sektörü olduğu değerlendirilmiştir. TÜİK il göstergeleri kapsamında yapılan genel değerlendirmede ise yıllar içerisinde ÇED karar sayısındaki azalışlar ile COVID-19 salgını kapsamında alınan tedbirlerine rağmen GSYH (Bin TL) ve kişi başına GSYH (TL) hesaplamalarında sürekli artış yaşanmıştır. Tez çalışması sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda, yapılan yatırımlar nedeniyle Amasya ilinde oluşabilecek çevresel ve sosyal etkiler belirlenmiştir. Ayrıca, bu tez çalışmasının il genelinde yapılacak planlamalarda ve ülke genelinde yapılacak çalışmalarda kullanılarak uygulayıcılara ve yatırımcılara karar aşamasında fikir verilmesi hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
In order to prevent environmental pollution and promote the efficient use of natural resources, environmental policies have been developed in our country in line with international developments. The Environmental Impact Assessment (EIA) Regulation, which came into effect for the first time in 1993, in accordance with the Environmental Law No. 2872 published in 1983, marked the beginning of the implementation of environmental policies in our country. This thesis study evaluates the current situation by conducting a statistical analysis of the EIA practices in Amasya province from 2000 onwards, in accordance with the EIA Regulations in effect from 1993 to the present day. Additionally, using data from the Turkish Statistical Institute (TÜİK) on provincial indicators, a comparison is made between the investments that received EIA decisions and the national calculations of gross domestic product (GDP) [GDP in thousand Turkish Lira, GDP per capita in US dollars, and GDP per capita in Turkish Lira]. The data for the thesis study was obtained by examining the EIA decisions available on the website of the Ministry of Environment, Urbanization, and Climate Change, as well as the Amasya Provincial Directorate of Environment, Urbanization, and Climate Change. IBM SPSS Statistics 21 and Excel programs were used for data analysis. Frequency analysis and cross-tabulation analysis were performed using the IBM SPSS Statistics 21 program. Statistical analysis was conducted on a provincial and district level in Amasya, based on the data obtained in the study, considering variables such as EIA decision type, number of decisions, year, and sector information. According to the analysis based on the number of EIA decisions, between 2000 and 2022, a total of 368 (100%) EIA decisions were made regarding investments planned within the boundaries of Amasya province. Out of these, 34 (9%) were determined to have a positive EIA result, while 334 (91%) were deemed unnecessary for EIA. This analysis suggests that a significant number of projects within Amasya province were designed within the scope of the EIA Regulation Annex-2 list. According to the historical distribution of EIA decisions, the highest number of EIA decisions, accounting for 8% (31), was made in the year 2016. The highest percentage of positive EIA decisions was observed in 2017, with a rate of 21% (7). On the other hand, the highest percentage of EIA decisions indicating that it was unnecessary was recorded in the year 2016 with a rate of 9% (29). When analyzing the number of EIA decisions, it is observed that there have been fluctuations in the increase or decrease of decisions over the years. The decrease in the number of EIA decisions between 2019 and 2021 within the boundaries of Amasya province can be attributed to the measures taken in our country during the COVID-19 pandemic, which has affected the whole world. The changes observed in other periods are considered to be shaped by investment needs and requirements. In the sector-based analysis of EIA decisions, it has been evaluated that the sector with the highest investment in Amasya province is the mining sector of Group I, II, and V, accounting for 50% (183) of the EIA decisions. Within the positive EIA decisions, the energy and water sectors account for 18%, while within the decisions indicating that EIA is unnecessary, the mining sector of Group I, II, and V constitutes 53% of the decisions. According to the overall assessment conducted based on the provincial indicators of TÜİK, despite the decrease in the number of EIA decisions over the years and the measures taken during the COVID-19 pandemic, there has been a continuous increase in the calculations of Gross Domestic Product (GDP) in thousand Turkish Lira (TL) and GDP per capita in Turkish Lira (TL). According to the findings obtained from the thesis study, the potential environmental and social impacts that may arise in Amasya province due to the investments have been identified. Additionally, the aim of this thesis study is to provide guidance to decision-makers and investors during the decision-making process by utilizing the results in future planning at the provincial level and nationwide. It is intended to contribute to the decision-making process and provide insights for practitioners and investors in Amasya and beyond.
Benzer Tezler
- Avrupa Birliği'nde ve Türkiye'de çevresel etki değerlendirmesi ve uygulamalarının karşılaştırılması
Environmental impact assessment and comparison of its applications between European Union and Turkey
ARİF KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Çevre MühendisliğiGazi ÜniversitesiÇevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT ÖZBAY
- Türkiye'de konut dış duvar sistemlerinde sıklıkla gerçekleştirilen ısı yalıtımı uygulamalarının üretim ve yapım süreçlerinin çevresel değerlendirmesi
Environmental assessment of production and construction phases of heat insulation applications widely preferred in residential exterior wall systems in Turkey
NURTEN CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İKBAL ÇETİNER
- Türkiye'de stratejik çevresel etki değerlendirmesi'nin (SÇD) AB direktifleri kapsamında incelenmesi
Strategic environmental impact assessment (SEA) in Turkey examination under EU directives
GÜL AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİMET VELİOĞLU
- Uluslararası ve ulusal çevresel ve sosyal etki değerlendirmelerinde kültürel miras
Cultural heritage in international and national environmental and social impact assessments
EMRE DÖLEK
Doktora
Türkçe
2021
SosyolojiAnkara ÜniversitesiSosyal Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR HAKAN ÖZTANER
- Burdur ili mermer sektörünün kurumsal ve ekonomik yapısı
İnstitutional and economic structure of marble sector in burdur
AHMET SARITAŞ