el-Ukberi'nin İ'rabu'l-Kırââti'ş-Şevâz kitabındaki şaz kıraatlerin morfolojik açıdan incelenmesi ve anlama etkisi
Morphological orientation for anomalous recitations in the book of Irabu Al-qiraat Al-shawaz of Al-'Ukbari
- Tez No: 807802
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF KARATAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Arapça
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 454
Özet
Kur'ân-ı Kerîm kutsal kitap olması hasebiyle i'câzı, kırâatleri ve muhkem nazmıyla Müslüman olsun müsteşrik olsun tüm araştırmacıların ilgi odağı olmuştur. Araştırmacıların Kur'ân üzerinde yaptıkları inceleme, tasvîr ve tahliller neticesinde birçok eser ortaya çıkmıştır. Kur'ân araştırmaları alanlarından biri de Kur'ân'ın mütevâtir ve şâz kırâatlerine önem verilmesidir. Bunlardan özellikle de mütevâtir kırâatler, şâz kırâate göre çok daha fazla incelenmiş ve araştırılmıştır. Bu sebeple çalışmamız iki hususa odaklanmaktadır: Birincisi, lügat sahasında hüccet olan bir âlimin şâz kırâatler hakkında telif ettiği eser üzerinde yapılan bir çalışma olmasıdır. İkincisi ise şâz kırâatleri tevcîh ve talîlde bulunarak müdafaa eden en önemli âlimlerden biri olan el-Ukberî'nin çabasına ışık tutmasıdır. Bundan dolayı çalışma,“el-Ukberi'nin (öl. 616/1219) İ'rabu'l-Kırââti'ş-Şevâz Kitabındaki Şâz Kırâatlerin Morfolojik Açıdan İncelenmesi ve Anlama Etkisi”ismini almıştır. Tüm bunlara binaen araştırma, Ebu'l-Bekâ'nın şâz kıraâtleri morfolojik (sarfî) açıdan tevcîh etme metoduna ışık tutmayı hedeflemektedir. Araştırmacı, niteliksel analiz metodunu esas almıştır. el-Ukberî'nin eserindeki şâz kırâatlere dair sarf verileri toplanmış ve râvilerine nispet edilmiştir. Burada öncelikle şâz kırâatler hakkında telif edilen kitaplara müracaat edilmiş ve ikinci olarak ise tefsir kitaplarına başvurulmuştur. Ayrıca şiirlerin kaynağı tespit edilmiş ve bazı kapalı kelimeler izah edilmiştir. Yine bu çalışmada morfolojik açıdan onun şâz kırâatleri tevcîh etmesi, savunması ve gerekçelendirmesi hususunda takip ettiği metod üzerinde nitelik analizi yöntemi uygulanmıştır. Bu çalışmanın iç sistemi Ebu'l-Bekâ'nın tevcîhteki metoduna uygun olarak tertip edilmiş ve ayrıca görüşleri, kendisinden önceki ve sonraki ulemayla mukayese edilmiştir. Araştırmacı bu çalışmasında, Ebu'l-Bekâ'nın morfolojik olarak tevcîh ettiği tüm şâz kırâatleri tespit etmeyi hedeflemiş ve onların her birini, el-Ukberî'nin tevcîhinde belirttiği sarf ilminin konularına göre tasnif etmiştir. Bununla birlikte her kırâatin râvisi de belirtilmiş ve araştırma, sarf ilminin konularına ve taksimâtına göre tertip edilmiştir. Çalışma bir giriş, dört bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Girişte, çalışmanın konusu, problemi, hedefleri, önemi ve metodu üzerinde durulmuştur. Sonra çalışmanın sınırları, planı ve önceki çalışmalar ele alınmıştır. Ayrıca çalışmanın temel kavramları ile el-Ukberî ve teze konu kitabı hakkında muhtasar bilgi sunulmuştur. Birinci bölümde, şâz kırâatlerdeki fiillerin morfolojik tevcîhi incelenmiştir. İkinci bölümde, şâz kırâatlerdeki isimlerin morfolojik tevcîhi ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise şâz kırâatlerde sarf udûlleri olgusu tetkik edilmiştir. Bu üç bölümde araştırmacı, Ebu'l-Bekâ'nın şâz kırâatleri tevcîhinde takip ettiği metodu ele almıştır. Dördüncü bölümde ise el-Ukberî'nin önceki bölümlerdeki tevcîhi ve konuyla ilgili diğer önemli hususlara yer verilmiştir. Özellikle de ilk olarak geçmiş ulemânın morfolojik açıdan şâz kırâatlere karşı tutumu incelenmiş ardından Ebu'l-Bekâ'nın kurrâ ve şâz kırâatlere yaklaşımı, şâz kırâatleri tevcîhindeki genel tavrı ve tevcîhindeki kaynakları tetkik edilmiştir. Yine bazı tenkitler yapılmış ve müteahhir ulemâ üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde araştırmada ulaşılan sonuçlara yer verilmişitir. Bu meyânda Ebu'l-Bekâ'nın tahrîcinde başvurduğu birçok şâz kırâatin morfolojik açıdan tevcîh metodu ortaya konmuştur. Bunun yanında şâz kırâatlerin tevcîhinde bazen sarf ve nahiv ya da sarf ve belagat gibi ilimlere birlikte başvurduğu değerlendirilmiştir. Ayrıca onun birçok kırâatin tevcîhinde yalnız kaldığı yerleri de açıklanmıştır. Üstelik el-Ukberî'nin kitabındaki tevcîhler hakkında derinlemesine düşünen kişi, morfolojik tevcîhlerin çoğunun, diğer ilimlere baskın olduğunu görebilecektir. Bunun sebebi ise kıraâtlerin çoğunun, terkip ve cümle yapısını inceleyen ilim alanlarından ziyade kelimenin yapısını ve kelimedeki yapısal ve anlamsal değişimleri ele alan sarf ilminin alanına giren kelimede teşekkül etmesi olabilir.
Özet (Çeviri)
The Holy Quran is considered the greatest miraculous book, with its inimitability, various recitations, and organized structure, which scholars, both Muslims and Orientalists, have studied and analyzed extensively. Their studies have resulted in numerous publications, including their focus on both frequent and anomalous recitations. However, the frequent recitations have received more attention than the anomalous ones. Therefore, this study focuses on two aspects: the first is to study anomalous recitations in one of the most prominent works that serve as linguistic evidence for them, and the second is to shed light on the efforts of one of the most famous defenders of these recitations, in terms of their orientation and justification. This study is titled“Morphological Orientation for Anomalous Recitations in the Book of Parsing the Anomalous Recitations of Al-'Ukbari (d. 616/1219)”. Based on what was previously mentioned, the study covered the presentation of Abu Al-Baqaa's methodology in orienting the anomalous recitations morphologically. The researcher relied on a descriptive approach, using inductive reasoning to gather the morphological material of the anomalous recitations included from Al-'Ukbari's book, and citing their sources. The researcher relied on books of anomalous recitations and then on exegeses, also extracting poetry and explaining some of its ambiguous words. Additionally, the researcher introduced some notable scholars and relied on a methodical analysis of the recitations, in accordance with the requirements of the morphological research, in terms of their division, classification, and distribution into the sections and subsections that were identified before the morphological material was presented. The internal structure of the study was compiled in accordance with Abu Al-Baqaa's orienting methodology, as well as compared to the opinions of the scholars who preceded and followed him. The researcher attempted, through his study, to encompass the anomalous recitations oriented by Abu Al-Baqaa' morphologically, and classified them under the chapters of morphology that he specified for them. The study was structured according to the chapters and divisions of morphology, but in its internal structure, it followed the approach of Abu Al-Baqaa' in orienting the anomalous recitations. It was composed of an introduction, a preface, four chapters, and a conclusion. The introduction presented the research topic, its problem, objectives, significance, and the methodology followed, in addition to mentioning some of the previous studies on it. Then it delved into the limits of the research and its outline, ending with acknowledgments. The preface provided a definition of the basic research terms, as well as a brief summary of Al-'Ukbari's life and his book. Chapter one studied the morphological orientation of verbs in the anomalous recitations, while chapter two dealt with the morphological orientation of nouns in the anomalous recitations. Chapter three addressed the phenomenon of morphological variation in the anomalous recitations. The fourth chapter discussed the criticism of that orientation in the preceded chapters and evaluated it in various aspects, including the position of previous scholars on anomalous recitations morphologically. It then clarified the position of Abu Al-Baqaa' regarding the anomalous reciters and recitations and presented the rules on which he based his orientation on the recitations, as well as some critiques of his approach and its impact on later scholars. The research concluded with a number of results that illustrate Abu Al-Baqaa's method in orienting the anomalous recitations morphologically. He approached this in various ways, relying on disciplines such as morphology, syntax, and rhetoric. The study also highlighted his unique approach in orienting a significant number of anomalous recitations. Additionally, it showed that Abu Al-Baqaa's orientation in his book predominantly focuses on morphology, as most of the recitations are based on a single word, which is the specialization of morphology, and dealt with its structure and the changes that occur in its form and meaning.
Benzer Tezler
- Ebu'Beka el-Ukberi'nin 'Irabu'l-Kıraati'ş- Şevaz' kitabında ses meseleleri
Sound phenomena in the 'Irab el Kiraat el Shwaz' of Abu al-Baka el Ukbari
GUMMA SALEM GOMMA ABUAJLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İHAB SAİD İBRAHİM
- El-'Ukberî ve et-Tibyân fî İ'râbi'l-Kur'ân adlı eserindeki gramere dâir görüşleri
Al-'Ukberî and His wievs on grammer in his book named At-Tibyân Fî İ'râbi'l-Qur'ân
İBRAHİM EKİCİ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLYAS KARSLI
- النحو البصري في الجواهر الحسان في تفسير القرآن لعبد الرحمن الثعالبي؛ أصوله ورجاله
Se'âlebî'nin el-Cevâhiru'l-Hisân fi-Tefsîri'l-Kurân adlı eserinde Basra Nahvi; usulü ve alimleri
MOHAMMED RASUL PIROT
Yüksek Lisans
Arapça
2016
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KIRKIZ
- Ebû'l-Bekâ el-Ukberî ve el-Mesâ'ilu'l-Hilâfiyye fi'n-Nahv adlı eseri
Ebu'l-Beka al-Ukberi and his work tittled al-Mesail al-Khilafiyya fi'n-Nahv
ZABİULLAH ZAKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜCAHİT KÜÇÜKSARI
- Lütfullah el-Erzurûmî'nin 'Şerhu Lâmiyyeti'l-acem' adlı eserinin tahkiki
Lütfullah el-Erzurûmî's 'Şerhu Lâmiyyeti'l-acem' and its contribution to the Arabic language - critical edition
YAHIA ALCHIKH
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜCAHİT ELHUT