Modernleşme sürecinin lise gençliğinin değerleri üzerindeki etkileri: Diyarbakır örneği
The Effects of The Modernization Process on the Values of The High School Youth: The Case of Diyarbakır
- Tez No: 810072
- Danışmanlar: PROF. DR. İHSAN ÇAPCIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 330
Özet
Modernleşme geçmişten günümüze kadar önemini koruyan sosyolojik bir olgudur. Geleneksel ile yeni arasında kültürel ve sosyal bir dönüşümü ifade eden modernleşme, sadece insan eylemlerinde değil aynı zamanda insan bilincinde meydana gelen çeşitli dönüşümler yoluyla değerlerde değişimlere ya da yeni birtakım değerlerin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Modernleşme ile ortaya çıkan değerler, toplumun önemli bir kesimini oluşturan gençlerin değer dünyalarını ve eylemlerini dönüştüren bir sürecin de belirleyicisi olmaktadır. Bu nedenle gençlerin hem diğer toplumsal kurumları etkileyen hem de en çok etkilenen kurumlar olan aile ve din kurumuna bakışının bilinmesi içinde bulunulan sosyal ve kültürel yapının anlaşılması adına önemlidir. Bu bağlamda modernleşmenin, Diyarbakır ili örneğinde, liseli gençlerin aile ve dini değer algılarını nasıl etkilediği araştırmanın temel problemini oluşturmaktadır. Gelişimsel dönemi itibari ile henüz aileden tam bağımsız olmayan lise gençliğinin sosyal yaşamlarında beliren modern kodların hem aile hem de dini değerlerini etkilemesi kaçınılmazdır. Bu araştırma ile modernleşmenin, Diyarbakır ili örneğinde liseli gençlerin aile ve dini değer algıları üzerindeki etkilerini belirlemeye ilişkin bulgulara ulaşmak amaçlanmıştır. Bu nitel araştırmada, tabakalı örnekleme ve kartopu örnekleme yöntemleriyle belirlenen 2019-2020 yıllarında Diyarbakır merkez ilçelerinde örgün eğitim içinde yer alan 11. Sınıf öğrencilerinden oluşan elli iki kişi ile mülakatlar yapılmıştır. Bulgular nitel veri analizlerinde kullanılan NVivo11 programı ile içerik analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Uygulamalı araştırma bulguları, gençlerin aileden öğrendiği bazı temel değerleri genel olarak benimsediği ancak modernleşme sürecinde bu değerlere yeni anlamlar eklediği veya bazı aile değerlerinin yerine yeni birtakım değerleri koyduğunu göstermektedir. Gençlerin değerlere bakışında kalıcılıktan ziyade geçiciliğin ön planda olduğu ve değer tercihlerini fayda-zarar ve zorunluluklar üzerinden yapmak istediği görülmektedir. Gençlerin dini bilgilenmede en çok yararlandığı kurum okul olmakla birlikte dini konularda başvurduğu en güvenilir kaynağın aile olduğu görülmektedir. Kenar semtlerde yaşayan ve ailesinin öğrenim durumu düşük olan gençlerde kısmen geleneksel halk dindarlığının etkisi görülürken, sosyoekonomik durumu ve ailesinin öğrenim durumu yüksek olan gençlerde geleneksel halk dindarlığından ziyade daha öznel bir din anlayışına meyledildiği tespitler arasındadır. Ayrıca, Allah kavramına inanç boyutunda soyut düşüncede yer verildiği, buna karşın dini konularda bazı şüphe ve tereddütler yaşandığı ve bu durumun pratik hayatta Allah kavramının işlevselliğinin azalmasına yol açtığı anlaşılmaktadır. Gençlerin hem aileden aldığı temel değerler ve dini değerlerle bağını devam ettirmek hem de modern çağın imkânlarından yararlanmak istediği görülmektedir. Gençlerin modernleşme sürecinde karşı karşıya kaldığı yalnızlıkla baş edebilmek için aile ve dini değerlerin kendi çizdiği sınırlar içinde yaşamlarında olmasını istediği, araştırmanın önemli tespitleri arasında yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
Modernization, which is defined as the process of replacing traditional social institutions and traditional worldview with a new intellectual, cultural and social transformation, is a sociological phenomenon that has maintained its importance from the past to the present. This process leads not only to alterations in human actions, but also changes in values or the emergence of new ones through transformations which occur in human consciousness. The values emerged throughout modernization are also the determinants of a process which transforms the value perceptions and behaviours of young people who constitute a significant segment of the society. For this reason, it is essential to find out the perspectives of young people regarding family and religion, which both affect other social institutions and are the most affected ones, in order to understand the social and cultural structure they live in. Within this context, the principal problem of this research is how modernization affects the family and religious value perceptions of high school youth in the sample of Diyarbakır province. It is inevitable that the modern codes appearing in the social lives of high school youth, who are not yet completely independent of the family as of their developmental period, affect both family and religious values. This research aims to reach the findings regarding the effects of modernization on the family and religious value perceptions of high school youth in Diyarbakır province. In this qualitative research was carried out interviews with fifty-two participants consisting of 11th grade students who were in formal education in the central districts of Diyarbakır in 2019-2020, determined by stratified and snowball sampling methods. The findings were analyzed by content analysis through NVivo11 software, one of the software used in qualitative data analysis. Research findings exhibit that young people generally adopt some primary values learned in the family, but add new meanings to those values or replace some others with new ones in the modernization process. It is observed that transience rather than permanence is at the forefront in the young people's view of values and they want to make their value choices based on benefit-harm and necessity. Although the institution young people benefit the most regarding religious information is the school, it is found out that the most reliable resource they refer to in religious matters is their family. While the impact of traditional folk religiosity is partially observed among young people living in the suburbs and with parents have low level of education, it is among findings that young people with a high socioeconomic status and parents' education level tend to have a more subjective understanding of religion rather than traditional folk religiosity. In addition, it is understood that the concept of Allah is included in abstract thought in the domain of belief; however, there are some doubts and hesitations in religious matters, and this situation leads to a decrease in the functionality of the concept of Allah in practical life. It is noticed that young people want to continue their bonds with the basic values and religious values they acquire from the family and to benefit from the opportunities of the modern age. It is one of the prominent findings of the research that the young people wish family and religious values to be in their lives within the boundaries drawn by themselves in order to cope with the loneliness they face in the modernization process.
Benzer Tezler
- Din ve sekülerleşme: Lise gençliği üzerine sosyolojik bir araştırma (Kocaeli ili İzmit ilçesi örneği)
Religion and secularization: A sociological analysis on high school youth (Case of Kocaeli, İzmit district)
SEHER ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAFİZE ŞULE ALBAYRAK
- Lise tarih ders kitaplarında Osmanlı modernleşme süreci
Ottoman modernization process in the high school history textbooks.
BANU BOZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Bölümü
YRD. DOÇ. DR. İ. CEYHAN KOÇ
- Günümüzde soyut sanat anlayışının, eğitim fakülteleri resim-iş öğretmenliği anabilim dallarında resim ana sanat atölye derslerine yansıması
The reflection of abstract art understanding to picture main art laborotory lessons in the education faculties of art and craft teaching departments
AHMET DALKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ELMAS
- Niyazi Berkes'e göre Kemalizm ve çağdaşlaşma
Kemalism and modernization according to Niyazi Berkes
HASAN DİNÇER
- Türkiye'de askeri eğitimin modernleşme sürecinde Işıklar Askeri Lisesi
Işiklar Military High School within the process modernization in military training in Türkey
DENİZ KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMİL ÖZTÜRK