Geri Dön

Dırâr b. Amr'ın Allah ve âlem tasavvuru

Dırâr b. Amr's conception of Allah and universe

  1. Tez No: 811336
  2. Yazar: ZÜLEYHA KAÇAK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. METİN YILDIZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 100

Özet

Dırâr b. Amr el-Ğatafanî (ö. 200/815[?]) İslâm düşüncesinde yer alan önemli şahsiyetlerden biridir. Çeşitli konularda ele aldığı pek çok eseri ile o, dönemi içinde özgün bir âlimdir. Dırâr, İslâm düşüncesinde ortaya çıkardığı fikirleriyle hem Mu'tezile'nin Basra ekolünü hem de Eş'ariliği etkilemiştir. O herhangi bir mezhebin çatısı altında bulunmamıştır. Gerektiğinde eleştirilerde bulunmuş ve mezhepler üstü görüşleriyle öne çıkmıştır. Çalışmamızda Dırâr'ın Allah tasavvuru bağlamında Allah'ın mahiyeti, sıfatları, ilahî fiiller-insan fiilleri ekseninde kesb teorisi ve rü'yetullah meselelerinde görüşleri ortaya konmuştur. Dırâr'a göre Allah'ın sadece kendisinin bildiği bir mâhiyeti vardır. İlahî sıfatlar konusunda bu görüşünün etkisi görülmektedir. Ona göre Allah'ın âlim olduğunu söylemek O'nun cahil olmadığını söylemektir. Dırâr, kendinden sonraki Mu'tezilîlerden insan fiilleri konusunda farklı düşünmüştür. Bu bağlamda onu, insan fiilleri meselesinde kesb teorisini geliştiren ilk kişilerden sayanlar olmuştur. Ona göre insan fiilleri de dâhil her şey Allah tarafından takdir edilmiştir. Kesb teorisinden dolayı onu Mu'tezileden saymayanlar olmuştur. Dırâr'ın ortaya attığı özgün görüşlerinden biri de rü'yetullah konusuna dair görüşüdür. Buna göre kıyamet günü kullar sahip kılınacakları altıncı bir duyuyla Allah'ı görebileceklerdir. O, Allah'ı görmenin mümkün olabileceğini savunarak bu görüşü ile de Mu'tezile'den ayrılmaktadır. Dırâr'ın fikir beyan ettiği konular arasında dönemi için ilklerden sayılacak olanlarından bir diğeri de âlem tasavvurudur. O, âlem, araz ve cisim kavramlarını kullanmıştır. Özellikle İslâm kelamcılarının âlemin unsurlarından saydıkları araz ile ilgili ilk konuşan kişi sayılması onun dâkiku'l-kelâm alanında önemini artırmaktadır. Ona göre cisimler birleştirilmiş arazlardan oluşmuştur. Araz teorisi ile kelâm atomculuğunun gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Dolayısıyla Dırâr'ın atomculuğu meselesi ele alınmıştır. Onun görüşleri diğer pek çok kelamcının görüşleri ile birlikte mukayeseli bir perspektifle işlenmeye çalışılmıştır.

Özet (Çeviri)

Dirār b. 'Amr al-Ghatafanī (d. 200/815[?]) is one of the important figures raised by Islamic thought. He is an original scholar of his time with many works he wrote on various subjects. Dirār, with his ideas in Islamic thought, influenced both Basra Mu'tazila sect and Ash'arism. It has not come under the umbrella of any sect. He criticized when necessary and came to the fore with his supra-sectarian views. In our study, Dirār's views on the essence of God, his attributes, divine acts, and the theory of kasb and rü'yetullah on the axis of human actions are presented in the context of God's imagination. According to Dirār, God has a nature that only he knows. The influence of this view on divine attributes can be seen. According to him, to say that Allah is knowledgeable means that he is not ignorant. Dirār differed from the Mu'tazila which came after him, in terms of human actions. In this context, he was accepted as the first person to develop the theory of kasb on human actions. According to him, everything, including human actions, is ordained by God. There were also those who did not consider him Mu'tazila because of the theory of kasb. One of the original views put forward by Dirār is his view on rü'yetullah. Accordingly, on the Day of Judgment, servants will be able to see Allah with their sixth sense. He also differs from Mu'tazila with this view, arguing that it is possible to see Allah. Among the subjects on which Dirār expressed his opinion, one of the first to be considered for his period is the conception of the world. He used the concepts of world, accident and body. The fact that he is the first person to talk about the accident, which Islamic theologians count as one of the elements of the world, increases his importance in the field of dâkiku'l-kelâm. According to him, bodies are composed of unified symptoms. He played an important role in the development of kalam atomism by bringing the concept of accident to the word. Therefore, the topic of Dirār's atomism is still on discussion. His views have been tried to be examined from a comparative perspective with the views of many other theologians.

Benzer Tezler

  1. Mu'tezile ile Eş'arîlik arasında kesb tartışmaları: Kādî Abdülcebbâr ve Ebu'l-Kāsım el-Ensârî örneği

    The discussions of the consept of acquisition in Mu'tazila and Asharities: The case of Qādî Abdulcabbâr and Abu'l-Qāsim al-Ansârî

    SAMİ TURAN EREL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Dinİstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA SİNANOĞLU

  2. Dırâr B. Amr ve İslam mezhepleri ile ilgili görüşleri

    Dirâr B. Amr and his views about Islamic sects

    İLYAS YILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinDokuz Eylül Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSMAN KARADENİZ

  3. Dırâr b. Amr ve Mû'tezile içersindeki yeri ve önemi

    Dirâr b. Amr and his place and importance in Mutezile

    REFİK YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    DinAtatürk Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ZEKİ İŞCAN

  4. Amr b. Dînâr'ın hayatı ve hadis ilimdeki yeri

    The life of Amr b. Dinar and his place in the science of the prophetic tradition

    ASIM NANE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    DinSakarya Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. AYHAN TEKİNEŞ

  5. 2./8. asır Mekke hadis halkaları

    Hadith circles of Mecca in the second/eighth century

    ENES TARHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DinSakarya Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERDİNÇ AHATLI

    DOÇ. DR. MUHAMMED ENES TOPGÜL