Evli bireylerde benlik ayrımlaşmasının evlilik kalitesi ve yaşam doyumu ile ilişkisinde mahremiyet bilincinin düzenleyici ve aracı rolü
Moderator and mediator role of privacy consciousness in the relationship of self differentiation with marital quality and life satisfaction in married individuals
- Tez No: 812694
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MÜGE AKBAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Mahremiyet bilinci, evlilik kalitesi, yaşam doyumu, benliğin ayrımlaşması, evli bireyler, Privacy consciousness, marital quality, life satisfaction, differentiation of self, married individuals
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Arel Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Bu araştırmanın amacı, evli bireylerde benlik ayrımlaşması ile evlilik kalitesi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide mahremiyet bilincinin düzenleyici ve aracı rolünün incelenmesidir. Araştırma nicel araştırma deseninde hazırlanmış olup, değişkenler arası ilişki örüntülerini belirlemek üzere ilişkisel tarama modeline uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu en az iki yıl evli olan 25 yaş üstü 606 evli bireyden oluşmaktadır. Çalışma grubu, rastgele olmayan örnekleme türlerinden“ölçüt örnekleme”yöntemine dayanarak oluşturulmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Benlik Ayrımlaşması Ölçeği (BAÖ), Evlilik Kalitesi Ölçeği (EKÖ), Yetişkin Yaşam Doyumu Ölçeği (YYDÖ), Mahremiyet Bilinci Ölçeği (MBÖ) ve araştırmacı tarafından geliştirilen İlişkide Mahremiyet Bilinci Ölçeği (İMBÖ) kullanılmıştır. İlişkide Mahremiyet Bilinci Ölçeği'nin geliştirilme sürecinde gerçekleştirilen açımlayıcı faktör analizi (N= 544) ve doğrulayıcı faktör analizi (N= 272) sonucunda 25 maddeden oluşan 3 boyutlu bir yapı elde edilmiş ve boyutlar bireysel mahremiyet, ilişkinin mahremiyeti ve sınırlar olarak adlandırılmıştır. Araştırma kapsamında geliştirilen ölçeğin psikometrik özelliklerinin sınanmasında IBM SPSS 25 ve LISREL 8.51 paket programlarından yararlanılmıştır. Ek olarak düzenleyici ve aracı etki analizlerinde SPSS PROCESS Macro eklentisi kullanılmıştır. Araştırmada istatistiksel anlamlılık düzeyi .05 olarak kabul edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, benlik ayrımlaşması ile evlilik kalitesi arasındaki ilişkide mahremiyet bilincinin düzenleyici rolünün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca mahremiyet bilincinin alt boyutlarından olan bireysel mahremiyet, ilişkinin mahremiyeti ve sınırların da benlik ayrımlaşması ile evlilik kalitesi arasındaki ilişkide düzenleyici rolünün olmadığı görülmüştür. Bununla birlikte, benlik ayrımlaşması ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide mahremiyet bilincinin düzenleyici rolünün olduğu tespit edilmiştir. Orta ve yüksek düzeyde mahremiyet bilincine sahip olan evli bireylerde benlik ayrımlaşmasının yaşam doyumu üzerindeki etkisi artmaktadır. Mahremiyet bilincinin alt boyutları açısından bakıldığında; benlik ayrımlaşması ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide“bireysel mahremiyet”alt boyutunun düzenleyici rolünün olduğu bulunmuştur. Evlilik ilişkisi içinde orta ve yüksek yüzeyde bireysel mahremiyet bilincine sahip olan bireylerde benlik ayrımlaşmasının yaşam doyumu üzerindeki etkisi artmaktadır. Benlik ayrımlaşması ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide“ilişkinin mahremiyeti”alt boyutunun da düzenleyici rolünün olduğu tespit edilmiştir. Evli bireylerin ilişkinin mahremiyetini koruma bilincine sahip olma düzeyi arttıkça benlik ayrımlaşmasının yaşam doyumu üzerindeki etkisi de artmaktadır. Diğer taraftan benlik ayrımlaşması ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide“sınırlar”alt boyutunun düzenleyici rolünün olduğu sonucuna varılmıştır. Evli bireylerde sınırları koruma bilincine sahip olma arttıkça benlik ayrımlaşmasının yaşam doyumu üzerindeki etkisi de artmaktadır. Mahremiyet bilincinin aracılık rolü bağlamında elde edilen bulgular incelendiğinde, mahremiyet bilincinin benlik ayrımlaşması ile evlilik kalitesi arasındaki ilişkide tam aracılık rolünün olduğu tespit edilirken; benlik ayrımlaşması ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide kısmı aracılık rolünün olduğu belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular, alan yazında yer alan diğer araştırmaların bulguları ve teorik bilgiler ışığında tartışılmış, son olarak hem alan uzmanlarına hem de araştırmacılara araştırmanın mevcut bulgularına dayanarak önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the moderator and mediator role of privacy consciousness in the relationship of self-differentiation with marital quality and life satisfaction in married individuals. The research was a quantitative study and was carried out in accordance with the relational survey model in order to reveal the relationship patterns between the variables. The study group of the research consists of 606 married individuals over the age of 25 who have been married for at least two years. Personal Information Form, Differention of Self Inventory (DSI), Marriage Quality Scale (MQS), Adult Life Satisfaction Scale (ALLS), Privacy Consciousness Scale (PCS) and the Relational Privacy Consciousness Scale (RPCS) developed by the researcher were used as data collection tools in the research. As a result of the exploratory factor analysis (N= 544) and confirmatory factor analysis (N= 272) performed during the development of the Relational Privacy Consciousness Scale, a 3-dimensional structure consisting of 25 items was obtained. The dimensions were named as individual privacy, privacy of the relationship, and boundaries. IBM SPSS 25 and LISREL 8.51 package programs were used to test the psychometric properties of the scale developed within the scope of the research. In addition, SPSS PROCESS Macro plug-in was used for moderation and mediation analyses. The statistical significance level was accepted as .05 in the study. According to the findings obtained from the research, it was concluded that the privacy consciousness did not have a moderating role in the relationship between self-differentiation and marital quality. In addition, it has been observed that individual privacy, the privacy of the relationship, and borders, which are sub-dimensions of privacy, do not have a moderating role in the relationship between self-differentiation and marital quality. However, it has been determined that the privacy consciousness has a moderating role in the relationship between self-differentiation and life satisfaction. The effect of self-differentiation on life satisfaction increases in married individuals with moderate and high levels of privacy consciousness. From the perspective of the sub-dimensions of privacy consciousness; it was found that the“individual privacy”sub-dimension had a moderating role in the relationship between self-differentiation and life satisfaction. The effect of self-differentiation on life satisfaction increases for individuals who have moderate and high levels of individual privacy consciousness in the marital relationship. It has been determined that the“privacy of the relationship”sub-dimension also has a moderating role in the relationship between self-differentiation and life satisfaction. As the level of married individuals' consciousness of protecting the privacy of the relationship increases, the effect of self-differentiation on life satisfaction also increases. On the other hand, it was concluded that the“boundaries”sub-dimension had a moderating role in the relationship between self-differentiation and life satisfaction. As the consciousness of protecting boundaries increases in married individuals, the effect of self-differentiation on life satisfaction also increases. Regarding the mediator role of privacy consciousness, it is determined that privacy consciousness has a full mediating role in the relationship between self-differentiation and marital quality. Besides, results revealed that there is a partial mediating role of privacy consciousness in the relationship between self-differentiation and life satisfaction. The findings obtained from the study were discussed in the light of the findings of other studies in the literature and theories, and finally, suggestions were made to both field experts and researchers based on the current findings of the study.
Benzer Tezler
- Kök aile işlevselliği, benlik ayrımlaşması ve ilişki doyumu: Nişanlı ve evli bireylerde bir aracılık modeli
Family-of-origin functioning, self-differentiation, and relationship satisfaction: A mediation model among engaged and married individuals
FİKRİYE EYLEM ÖSELEMİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGUT TÜRKDOĞAN
- Benliğin ayrımlaşması ile cinsel doyum ilişkisinde duyguları ifade etmenin aracı rolü
The mediating role of expressing emotions in the relationship between differentiation of self and sexual satisfaction
YAĞMUR ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKAN IŞIK
- Yetişkinlerdeki benlik ayrımlaşmasının evlilik kaygısı, evlilik doyumu ve yaşam doyumuyla olan ilişkisi
The relationship of differentiation of self with marriage anxiety, marital satisfaction, and life satisfaction in adults
ESRA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiYıldız Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEYMİ DOENYAS
- Evli bireylerde kök aile ilişkileri ve çift uyumu arasındaki ilişki: Benliğin ayrımlaşması ve nesne ilişkilerinin aracı rolü
The relationship between family of origin relations and dyadic adjustment: The mediating role of differentiation of self and object relations
YELİZ TİRYAKİ GÖKSU
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK DEMİR
- Evli bireylerde kök aile ilişkileri ve benliğin ayrışması
Root family relationships and dissociation of the self in married individuals
CEMİLE ÜNAL MALKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAİT KAHRAMAN