İlhanlı-Ermeni ilişkileri (1220-1335)
Ilkhanid-Armenian relations (1220-1335)
- Tez No: 813048
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULLAH GÜNDOĞDU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kafkas Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ermeni Dili ve Kültürü Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 400
Özet
Orta Çağ'ın yeterince üzerinde durulmayan ve kaynakların ayrıntılı bir biçimde bilgi vermesine karşın İlhanlılar ile Ermeniler arasındaki ilişkilerin başlangıcını, 1220 yılının sonlarında meydana gelen ilk Batı seferi teşkil etmiştir. Harezmşah Muhammed ve peşinden Celaleddin'in Moğollarla olan anlaşmazlığı, Moğol fatihlerin birçok kez Kafkasya'ya girmesine neden olmuştur. İlhanlıların kuruluş sürecinde önemli bir merhale olan bu olaylar zincirinin sonunda Kafkasya'daki Harezmşahların varlığı ortadan kaldırılmış ve bunun yerine bu bölgede güçlü bir Moğol hâkimiyeti tesis edilmiştir. 1236'da Büyük Ermenistan Moğol Noyanları arasında paylaşılmış ve 1243'deki Kösedağ savaşından sonra Kilikya Ermeni Krallığı da Moğollara tabi olmuştur. Söz konusu savaştan Hülegü'nün Ön Asya'ya gelişine değin devam eden bu süreç, bir“geçiş dönemi”niteliği taşımaktadır. Çünkü ilk Moğol akınlarına karşı direniş gösteren Ermeniler, bu dönemden itibaren Moğollara tam anlamıyla vasal olmuş ve Kösedağ savaşı da dahil olmak üzere Moğolların Ön Asya'daki seferlerine gönüllü olarak aktif katılım sağlamışlardır. Bu süreç içinde Anadolu, Kafkasya ve İran bir il statüsü kazanmış ve Ermeniler Moğollarla olan dostluk ilişkisi bağlamındaki diplomatik girişimlerine hız vermiştir. Örneğin Kral I. Hetum'un kardeşi Smbat, bu anlamda önce Batu'yu ve Güyük'ü ziyaret etmiş ve ardından kral bizzat Möngke'yi ziyarette bulunmuştur. Uzun süre Müsülüman yönetimi altında olmaktan rahatsızlık duyan Ermeniler, Kutsal topraklara sahip olmak gibi düşüncülerin de etkisiyle Moğolların gönüllü işbirlikçileri olmayı kabul etmiştir. Bunun sonucunda, daha önceki dönemlerden farklı olarak Büyük Ermenistan ile Küçük Ermenistan ilk defa Moğol rejimi altında siyasî olarak bir araya gelmiştir. Hülegü ile hızla yoğunlaşmaya başlayan ilişkiler, daha çok kutsal toprakları ele geçirmek gayesini taşımaktadır. Ancak Baybars ve ardıllarının tarih sahnesine çıkması, İlhanlı-Ermeni işbirliği doğrultusunda hayata geçirilmesi düşünülen tasarıların önünde beklenmeyen bir engel teşkil etmiştir. Diğer taraftan bu durumla birlikte Cengiz uluslarının kendi aralarında cereyan eden gelişmeler, Ön Asya'daki siyasal dengeleri altüst etmiş ve yeni ittifaklar kümesine zemin hazırlayarak söz konusu coğrafyanın siyasal, sosyal ve ekonomik görünümünün değişmesine neden olmuştur. İlhanlılarda Gazan Han'la başlayan dinsel dönüşüm, papalık ile Haçlı kuvvetlerinden Memlüklere karşı bir türlü temin edilemeyen askerî destek ve Memlüklerin daimî saldırıları nedeniyle İlhanlı-Ermeni bağlaşması temelinde arzu edilen kutsal topraklara sahip olma hedefi nihai bir başarıya ulaşamamıştır. Diğer yandan İlhanlılar ve Ermeniler arasında gerçekleşen bu ittifak siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik bağlamda bir dizi karşılıklı etkileşime de neden olmuştur. Bu çalışmada İlhanlı-Ermeni bağlaşması çerçevesinde bu konular tüm cepheleriyle ele alınmaya çalışılmış ve Orta Çağ Ön Asyası'nın son derece önem teşkil eden bir devresinin aydınlığa çıkarılmasına gayret edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Eventhough there is detailed information in the sources not so well revisited, the Ilkhanate and the Armenian relations begin with the first Westward march towards the end of 1220. The conflict of the Khwarazmshah Muhammad and Jalal al-Din after him with the Mongols, caused Mongol conquerors to enter Caucasia many times. At the en of these events, which make an important phase in the foundation of the Ilkhanate, the Khwarazmshah existence in the Caucasia was removed, and a strong Mongol domination was established instead. In 1236 the Greater Armenia was divided among the Mongol Noyans, and after the Battle of Köse Dagh in 1243, the Armenian Kingdom of Cilicia also accepted the Mongol souzereingnty. This process that continued from the mentioned battle to the arrival of Hülegü to the Asia Minor, shows the feature of a“transition period”. Beacuse, the Armenians who showed resistence to the earlier Mongol raids became fully vassal to the Mongols from then on, and voluntarily participated in the Mongol expeditions in Asia Minor, including the Battle of Köse Dagh. During this period, the Anatolia, Caucasia, and Iran each gained the status of a province, and the Armenians increased the pace of their diplomatic ventures in terms of friendliness with the Mongols. For instance, firstly Smbat, the brother of King Het'um I, visited Batu and Güyük, and then, king himself paid homage to Möngke. The Armenians, who were uneasy for being under the Muslim domination for a long time, with the motivation of the ideas to own the Holy Lands as well, accepted to be the voluntary collaborators of the Mongols. As a result of that, contrary to the preceding periods, the Greater Armenia and the Little Armenia united politically for the first time. The quickly densifying relations with Hülegü, mostly bore the motivation to own the Holy Lands. But the appearence of Baybars and his successors in the stage of history, formed an unexpected barrier in front of the plans deemed to be activated in terms of Ilkhanate-Armenian relations. The other facts that occured between the Chinggisid uluses, on the other hand, overturned the political balance in Asia Minor, and setting the stage for new alliances, caused the political, social, and economical posture of the above mentioned geography to change substantially. Due to the religious conversion started with Ghazan in the Ilkhanates, the military support that never came from the Papacy and the Crusader forces against the Mamluks, and the continuous attacks from the Mamluks, the aim to own the Holy Lands, which was desired on the ground of the Ilkhanate-Armenian alliance, could never attain any success. On the other hand, this political alliance between the Ilkhanate and the Armenian, gave way to a series of political, social and cultural interactions. In this work, we tried to address these facts in all its aspects in the frame of the Ilkhanate-Armenian alliance, and struggled to shed light on an extremely important phase of the Medieval Asia Minor.
Benzer Tezler
- Cengiz Han Döneminden Timurlu Devletinin yıkılışına kadar Ermeni-Moğol ilişkileri 1220-1447
Cenghis Khan Term and Timur Goverment between Armenian and Mongol relations 1220-1447
ÖZGÜR IŞIK
- İlhanlı-Avrupa ilişkileri
Ilkhanid-Europe relations
ALİCAN KİRİŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KANSU EKİCİ
- Bahrî Memlukler ile İlhanlılar arasında ticari, sosyal ve kültürel ilişkiler
Economical, cultural and social relationship betweent the Bahri Memluks with İlkhanates
AHMET ARIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS GÖKHAN
- Cultural exchange and iconographic borrowings in Ilkhanid painting
İlhanlı resim sanatında kültürel karşılaşmalar ve ikonografik alıntılar
HASRET KILIÇOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Sanat TarihiKoç ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SUZAN AYŞE YALMAN
- Gazan Mahmut Han Döneminde Anadolu'da meydana gelen Moğol isyanları: 1295 - 1304
The Mongol rebellions in Anatolia during the reign of Gazan Mahmud Khan: 1295 - 1304
KÜRŞAT GÜNAY