Beste-i Kadim Mevlevi Ayinlerinde makam ve form anlayışı
Maqam and form comprehension at Baste-ye Qadeem Mawlawi Rites
- Tez No: 814542
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET NURİ PARMAKSIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Türk Müziği, Mevlevi Ayini, Beste-i Kadim, Makam, Form, Turkish Music, Mevlevi Rite, Beste-i Kadim, Makam, Form
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Türk Sanat Müziği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Türk Musikisinin en büyük ve en sanatlı formu Mevlevi Ayinleridir. Fakat bu konuda yeterli çalışma yapılmamıştır. Türk Musikisinin gelişmesinde Mevlevi Ayinlerinin ve Mevlevi bestekarlarının büyük etkileri vardır. Türk Müziğinin gelişimi ve anlaşılabilmesi Mevlevi Ayinlerinin incelenmesiyle mümkündür. Bestelendiği zamandan günümüze kadar bize bestesi veya notası ulaşabilen Mevlevi Ayinleri içerisinde, bestekarı ve bestelenme tarihi bilinmeyen Beste-i Kadim Mevlevi Ayinleri bu formun en eski örnekleridir. Beste-i Kadim Mevlevi Ayinleri üslup bakımından daha sonraki Mevlevi Ayinlerinin bestelenmesinde örnek teşkil eder. Tarihi bir hazine halindeki Hüseyni, Dügah ve Pençgah makamlarındaki Beste-i Kadim Mevlevi Ayinlerinin incelenmesi ve bu ayinlerdeki yüksek musiki seviyesinin gelecek nesillere aktarılması önemli sorumluluklarımızdandır. Bu çalışmada Beste-i Kadim Mevlevi Ayinleri makam ve form açısından incelenmiştir. Öncelikle Mevlana, Mevlevi Müziği, Ayin-i Şerif, Beste-i Kadimler ve notaları, usulleri, makamları ve form yapıları hakkında kaynak araştırması yapılarak bilgiler verilmiştir. Hüseyni, Dügah ve Pençgah Ayin-i Şeriflerinde kullanılan makamlar, makamsal geçkiler, form ve melodi örgüleri analiz edilerek açıklanmış, sonuçları tablolar halinde gösterilmiştir. Araştırmada, daha sonra bestelenen ayinlere örnek model görevi üstlenen Beste-i Kadim Mevlevi Ayinlerinin makam ve form anlayışını sağlamak, zenginliğini göstermek, bizden sonra yapılacak konu ile ilgili bilimsel araştırmalara kaynak açısından katkı sağlamak amaçlarımızdandır. Ayrıca bestelenmesi son derece güç olan bu eserlerin bilimsel çalışma sonuçları bugüne ait bestecilik çalışmalarına da katkı sağlayacaktır. Araştırma sonucunda; incelenen Beste-i Kadim Mevlevi Ayinlerinden her birinde makam zenginliği görülmüş, selamlarda çeşitli makamlara geçki yapılmış olduğu, geçki yapılan makamların hangi makamlar olduğu tespit edilerek, melodi örgüleri ve form yapıları belirlenerek sonuca ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Mevlevi Rituals are the greatest and most artistic form of Turkish Music. However, not enough studies have been made on this issue. Mevlevi rites and Mevlevi composers have a great influence on the development of Turkish Music. The development and understanding of Turkish music is possible through the study of the Mevlevi Rites. The Beste-i Kadim Mevlevi Rites, whose composer and date of composition are unknown, are the oldest examples of this form among the Mevlevi Rituals whose composition or note has reached us from the time they were composed to the present day. Beste-i Kadim Mevlevi Rites set an example in terms of style in the composition of later Mevlevi Rites. It is one of our important responsibilities to examine the Beste-i Kadim Mevlevi Rites in Hüseyni, Dügah and Pençgah makams, which are historical treasures, and to transfer the high level of music in these rituals to future generations. In this study, Beste-i Kadim Mevlevi Rites were examined in terms of maqam and form. First of all, information was given about Mevlana, Mevlevi Music, Ayin-i Şerif, Beste-i Kadim and their notes, usuls (rhythmic structures), maqams and form structures by conducting literature research. The maqams, maqam transitions, form and melody patterns used in Hüseyni, Dügah and Pençgah Mevlevi Rites are analyzed and explained, and the results were shown in tables. In the research, it is one of our goals to provide the understanding of the maqam and form of the Beste-i Kadim Mevlevi Rites, which serve as an exemplary model for the rites composed later, to show their substantiality and to contribute to the scientific researches on the subject to be made after us in terms of resources. In addition, the scientific results of these works which are extremely difficult to compose, will also contribute to today's compositional studies. As a result of the research; in each of the examined Beste-i Kadim Mevlevi Rites, the substantiality of the maqam was seen, it was determined that various authorities were passed in the salutes, which authorities were made in the past, and the melody patterns and form structures were determined and the result was reached.
Benzer Tezler
- Mevlevi ayinlerinin kompozisyon açısından incelenmesi
Analysing of mevlevi ayins (Mevlevi suits) in terms of composition
ŞİRİN KARADENİZ
Doktora
Türkçe
2013
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ
- XIX. yüzyıla kadar olan mevlevî âyinlerinde usûl-vezin ilişkisi
The concordance between musical and prosodic meters in mevlevî âyins which took place until 19th century
AYŞE BAŞAK İLHAN
- Phrase rhythm and time in beste-i kadims a cyclical approach
Beste-i kadimlerde cümle ritmi ve zaman döngüsel bir yaklaşım
OZAN BAYSAL
- Beste-i kadîm âyîn-i şerîflerin usûl-arûz vezni ilişkisi yönünden incelenmesi ve nüsha karşılaştırmaları
Analysis of the beste-i kadîm âyîn-i şerîfs within the context of usûl-arûz relationship and the comparison of manuscripts
ZEYNEP USTA
