Geri Dön

Sağır ve işitme engelli bireylerde psikolojik belirtilerin algılanan ebeveyn kabul ret durumları, kişilik ve ayrımcılık (Sosyal dışlanma) açısından işitme engelli olmayan bireylerle karşılaştırılması

Comparison of psychological symptoms in deaf and hearing impaired individuals with non-hearing disabled individuals in tersm of perceived parent acceptance and rejection, personality and discrimination (Social exclusion)

PDF İndir

  1. Tez No: 814675
  2. Yazar: AYLİN İPEK TİMUR
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE NİLÜFER ALÇALAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Sağır, İşitme Engelli, Ebeveyn Kabulü, Ebeveyn Reddi, Kişilik Eğilimleri, Sosyal Dışlanma, Ayrımcılık, Psikolojik Belirtiler, Deaf, Hearing Impaired, Parental Acceptance, Parental Rejection, Personality Tendency, Social Exclusion, Discrimination, Psychological Symptoms
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Arel Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 278

Özet

Sağır ve İşitme Engelliler Psikolojisi ülkemizde yeni gelişmekte olan bir alandır. Hem klinik hem akademik çalışmalarının yürütücülüğünü yaparak öncüsü olduğum bu alanda ulusal çalışmaların sayısı henüz yeterli düzeyde değildir. İşitme kaybı olan bireylerin ruh sağlığı üzerine yapılmış çalışmaların genellikle bu bireylerin toplum içinde karşılaştıkları zorlukların ve ihtiyaçlarının neler olduğunu belirlemeye yönelik tarama; benlik saygısı, kaygı, depresyon ve agresyon düzeylerini belirlemeye yönelik niceliksel çalışmalar olduğu görülmektedir. Ancak işitme kaybı olan bireylerin psikolojik belirti gösteriyor olmalarına sebep olan faktörleri ortaya koyan, sonuçları etiyolojik bir çerçevede ele alınabilecek ve işitme kaybı olmayan bireylerle karşılaştırmasını yapmış olan herhangi bir çalışma sonucuna rastlanmamaktadır. İşitme kaybı olan bireylerde psikolojik belirtiler gösteriyor olmaya sebebiyet veren faktörlerin belirlenmesinin, klinik çalışmalarda, klinisyenlerin doğru ve yararlı ruh sağlığı hizmeti sunabilmelerinde temel mesleki ihtiyaçları olduğu ve bu bilgilere haiz olmanın ise sağır ve işitme engelli bireylerle klinik çalışmalar yapabilmenin ön şartı olduğu düşünülmektedir. Zira işitme kaybı olan bireylerin psikolojik belirtiler gösteriyor olmasında işitme kaybı olmayan bireylerden farklı etmenlerin rol oynadığı uluslararası literatürde belirtilmektedir. Bu çalışmada işitme kaybı olan bireylerde görülen psikolojik belirtilerin ebeveyn kabul ret durumları, kişilik eğilimleri ve sosyal dışlanma ile olan ilişkisi ve bu ilişkilerin işitme kaybı olmayan bireylerle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma ilgili literatürden hareketle ebeveyn kabul ret ve sosyal dışlanma değişkenlerinin kişilik eğilimleri değişkenini yordayacağı ve kişilik eğilimleri değişkeninin de psikolojik belirtiler değişkenini yordayacağı önerisi ile modellenmiştir. Veri toplama sürecinde Ebeveyn Kabul Ret Ölçeği (EKRÖ), Kişilik Değerlendirme Ölçeği (KİDÖ), Engellilerde Sosyal Dışlanma Ölçeği (ESDÖ) ve Belirti Tarama Listesi (SCL – 90) ölçme araçları kullanılmıştır. Araştırmaya 304 işitme kaybı olan 359 işitme kaybı olmayan toplamda 663 kişi katılmıştır. Analiz sonuçları işitme kaybı olan bireylerde, anne kabul reddinin kişilik eğilimlerini, baba kabul reddinin ve kişilik eğilimlerinin sosyal dışlanmayı, kişilik eğilimleri ve sosyal dışlanmanın da psikolojik belirtileri yordadığını ortaya koymuştur. İşitme kaybı olmayan bireylerde ise, anne ve baba kabul reddinin kişilik eğilimlerini, baba kabul reddinin ve kişilik eğilimlerinin sosyal dışlanmayı, kişilik eğilimleri ve sosyal dışlanmanın ise psikolojik belirtileri yordadığını ortaya koymuştur. Araştırma sonuçları her iki grup için de psikolojik belirtilerin kişilik eğilimleri ve sosyal dışlanma değişkeni tarafından açıklanıyor olduğunu göstermiştir. Gruplar arası yapılan karşılaştırmada; işitme kaybı olan grubun anne – baba kabul ret kontinyumunun ret tarafında, işitme kaybı olmayan grubun ise anne baba kabul ret kontinyumunun kabul tarafında yer aldıkları belirlenmiştir. Psikolojik belirtileri açıklayan kişilik eğilimleri değişkeni gruplar arası karşılaştırmalı ele alındığında; işitme kaybı olan gruba nazaran işitme kaybı olmayan grupta kişilik eğilimlerinin psikolojik belirtileri daha fazla yordadığı saptanmıştır. Sosyal dışlanma değişkeni açısından gruplar arası karşılaştırma yapıldığında ise; işitme kaybı olmayan gruba nazaran işitme kaybı olan grupta sosyal dışlanmanın psikolojik belirtileri daha fazla yordadığı belirlenmiştir. Bu sonuçların ışığında işitme kaybı olan bireylerin psikolojik belirtileri incelenirken, ebeveynleri ile reddedilme içeren ilişkilerin olumsuz kişilik eğilimlerinin gelişmesine sebebiyet verdiğine ve bunun sonucu oluşan yetersiz psikolojik uyum düzeylerinin psikolojik belirtiler göstermelerine yol açtığına odaklanılması gerektiği söylenilebilir. Ayrıca sosyal dışlanmanın da bu bireylerde psikolojik belirtileri açıklarken önemsenmesi gereken bir faktör olduğu görülmektedir. Son olarak, araştırma sonuçlarının sağır ve işitme engelli bireylerle çalışan / çalışacak klinisyenlerin dikkate alması gereken önemde olduğu düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

Deaf and Hearing Impaired Psychology is a newly developing field in our country. The number of national studies in this field, which I am the pioneer of conducting both clinical and academic studies, is not yet sufficient. It is seen that studies on the mental health of individuals with hearing loss are generally screening to determine what the difficulties and needs these individuals face in society; quantitative studies to determine their self-esteem, anxiety, depression and aggression levels. However, there is no study result that reveals the factors that cause individuals with hearing loss to show psychological symptoms, whose results can be discussed within an etiological framework, and has compared them with individuals without hearing loss. It is thought that determining the factors that cause them to show psychological symptoms in individuals with hearing loss has basic professional needs in clinical studies, clinicians to provide accurate and useful mental health services, and having this information is a prior condition for conducting clinical studies with deaf and hearing impaired individuals. Since it is stated in the international literature that different factors play a role in the fact that individuals with hearing loss show psychological symptoms than individuals without hearing loss. In this study, it was aimed to compare the relationship of psychological symptoms seen in individuals with hearing loss with parental acceptance and rejection status, personality tendencies and social exclusion, and these relationships with individuals without hearing loss. Based on the relevant literature, the research was modeled with the suggestion that parental acceptance and rejection and social exclusion variables will predict the personality tendencies variable and the personality tendencies variable will predict the psychological symptoms variable. Parental Acceptance and Rejection Scale (PARS), Personality Assessment Scale (PAQ), Social Exclusion Scale in Persons with Disabilities (SESPD) and Symptom Screening List (SCL – 90) measurement tools were used in the data collection process. A total of 663 people with 304 hearing loss and 359 without hearing loss participated in the study. The results of the analysis revealed that in individuals with hearing loss, maternal acceptance - rejection affect personality tendencies, father acceptance - rejection and personality tendencies predict social exclusion, personality tendencies and social exclusion also psychological symptoms. In individuals without hearing loss, it has revealed that the mother and father acceptance – rejection to personality tendencies, father acceptance and rejection and personality tendencies predict social exclusion, personality tendencies and social exclusion are psychological symptoms. Research results showed that psychological symptoms for both groups are explained by personality tendencies and social exclusion variable. In the comparison made between the groups; It was determined that the group with hearing loss was on the rejection side of the mother-father acceptance rejection continum, and the group without hearing loss was on the acceptance side of the parent acceptance rejection continum. When the personality tendencies variable explaining the psychological symptoms are considered comparatively between groups; It has been determined that personality tendencies in the group without hearing loss compared to the group with hearing loss predict psychological symptoms more. When comparing between groups is made in terms of social exclusion variable; It has been determined that social exclusion in the group with hearing loss predicts more than the psychological symptoms in the group without hearing loss. In the light of these results, while examining the psychological symptoms of individuals with hearing loss, it can be said that the rejection relations with their parents cause the development of negative personality tendencies and the resulting insufficient psychological adaptation levels lead to show psychological symptoms. Besides it is seen that social exclusion is a factor that should be considered when explaining psychological symptoms in these individuals. Finally, the results of the research are thought to be of importance that clinicians working / will be working with deaf and hearing impaired individuals should consider.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    824595

    Stigma and mental health among deaf and hard of hearing adults: The moderating role of social support

    Sağır ve işitme engelli yetişkinlerde damgalanma ve ruh sağlığı: Sosyal desteğin düzenleyici rolü

    YAREN GÜLŞEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    PsikolojiKoç Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GİZEM ERDEM GÜREL

  2. Tez No

    752821

    İşitme engelli bireylerin manevi ihtiyaçları ve ailelerinin Tanrı algısı ile psikolojik iyi oluş düzeylerine değer odaklı manevi güçlenme ve bakım programının etkisi

    The effect of value-oriented spiritual empowerment program on the spiritual needs of hearing impaired individuals and their families' perception of God and psychological well-being levels

    FATMA ULU DİKİLİTAŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinAnkara Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZNUR ÖZDOĞAN ELSHARKAWY

  3. Tez No

    548741

    Sağır yetişkinlerin kimlik inşaları

    Identity constructions of deaf adults

    FURKAN ERDOĞDU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Psikolojiİstanbul Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKLEM TEKDEMİR YURTDAŞ

  4. Tez No

    538570

    Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, TRT-2 kanalı gece bülteninde işitme engelli bireylerin haber almalarını sağlamak amacıyla yayınlanan işaret destekli haberleri, total işitme engelli yetişkin bireylerin izleme durumu ve anlama düzeyleri

    The televiewing ratings and the level of the understanding of the news aided with signs used to ensure the hearing impaired individuals to get news, which is in the nights bulletin of the TRT chanell 2 of the Turkish Radio and Television enstitution, by the totally hearing impaired individuals

    ÜLKÜ AKÇA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal Üniversitesi

    Özel Eğitim Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ATTİLA TAZEBAY

  5. Tez No

    782921

    Pandemi döneminde işitme engelli çocukların iletişim süreçlerinin belirlenmesi: Nitel bir analiz

    Determining the communication processes or hearing-impaired children during the pandemic period: A qualitative analysis

    MEHMET AKİF DAMAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Halkla İlişkilerEge Üniversitesi

    Halkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞEN TEMEL EGİNLİ

Geri Dön