Demir çelik sanayinde bir doğrusal programlama modeli uygulaması
An Application of a model linear programming to steel industry
- Tez No: 81566
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL SARIASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
ÖZET İşletmelerin karar verme sorunları arasında en yaygın olanı kısıtlı kaynakların taleplere paylaştırılmasıdır. İşletmeler genelde kârlarını maksimize etmek ve/veya maliyetlerini minimize etmek isterler. Bu amaçlar doğrultusunda kısıtlı kaynakların verimli bir şekilde kullanılması için matematiksel tekniklerden faydalanırlar. Bu teknikler arasında yer alan doğrusal programlama belli bir amacı gerçekleştirmek için sınırlı kaynaklatın etkin kullanımım ve alternatifler arasında en uygun dağılımı sağlar. Bu çalışmada lokomotif bir sanayi olan demir çelik sanayi içerisinde olan îzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş.'de maksimum kân sağlayacak mamul üretim miktarlarının belirlenmesinde doğrusal programlama tekniği kullanılmıştır. Demir çelik sanayi, demir ve çelik ürünleri üretimi için hammaddeden başlayan ve nihai kullanımına kadar her ürünün kendine has üretim biçimini kapsayan işlemler ve sistemler bütününden oluşmaktadır. Büyük miktarda hammadde ve ürün taşımacılığı gerektirmesi, sermaye ve teknoloji açısından yoğun bir sektör olması ve büyük yatırımlar gerektirmesi, teknolojik açıdan sürekli gelişme göstermesi, dünya ticaretindeki payının yüksekliği, büyük miktarda enerji tüketmesi, doğrudan ve dolaylı olarak büyük işgücü istihdam etmesi ve diğer sektörler için itici ve sürükleyici güç olması gibi nedenlerle demir çelik sanayi ülkelerin ekonomik gelişme düzeyine göre sımflandınlmalarmda önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Türkiye gelişmekte olan ülkeler arasında demir-çelik sanayi en hızlı gelişen ülkeler arasında yer almaktadır. Global olarak üretim ve tüketimde büyük artışlar kaydedilmesine rağmen, kişi başına tüketim değerlerinin üretim artışına paralel gelişmediği de bilinen bir gerçektir. Üretim ve tüketim arasında görünen bu dengesizlik, uzun ürünlerde yaşanan arz fazlası nedeniyle, işletmeleri üretim planlaması ve stratejik pazarlamayı içeren karar alma tekniklerine yöneltmiştir. Uzun ürünlerde oluşan 5 milyon ton civarındaki fazlalık ihraç edilerek eritilmeye çalışılmaktadır. Acımasız uluslararası rekabet koşullarının ve 63konjöktürel krizlerin hüküm sürdüğü dünyamızda, çelik üretimimizde görülen arz fazlası çözümlenmemiş bir sorun olarak durmaktadır. Üretimin tüketimi karşılamadığı ve ithalat zorunluluğu olan yassı ürün sektöründe kapasite ve üretim artışına yönelik her hangi bir gerçekleşmede görülmemektedir. Bu gelişmelerin ve varolan dengesizliğin ışığı altında, demir-çelik sektöründe ulusal bir politika çerçevesinde ileriye dönük yapılacak üretim ve tüketim projeksiyonların sağlıklı ve gerçekçi temellere oturtulması gerekmektedir. Geleceğe dönük talep tahminleri büyük ölçüde yakın geçmişteki gelişmelerden etkilendiğinden aşırı iyimser görünebilir. Kaldı ki, kalkınmanın take-off aşamasından dengeli ve istikrarlı sanayileşme aşamasına geçildiğinde uzun ürün tüketiminin düştüğü buna mukabil ağır profil ve yassı mamul tüketiminin payının arttığı gözlenmektedir. Bu aşamalar bütün gelişmiş ülkelerde de yaşanmıştır. Dolayısıyla, karar vericilerin bu değerlendirmeleri içeren yeni politikalar üretmesi ülkemizdeki demir-çelik sanayinin geleceği için kaçınılmaz görünmektedir. 1997 yılı Ocak- Aralık döneminde 66 ülkenin ham çelik üretimi 778.450 bin ton olmuştur. 1997 yılında Çin Halk Cumhuriyeti yüzde 13.79'luk üretim payı ve 107.301.000 ton'luk üretimi ile ilk sırada yer almıştır. Aynı dönemde Türkiye yüzde 1.82'lik üretim payı ile onaltıncı sırada yer almıştır. Doğrusal programlama modeli George B.Dantzig tarafından 1947 yılında geliştirilmiştir. Doğrusal programlama; kaynak dağılımı, planlama ve programlama, yiyecek, diyet, ulaştırma ve tahsis problemlerinde yaygın olarak uygulama alam bulmaktadır. Bir doğrusal programlama modeli açık bir şekilde ifade edilmiş bir amaç fonksiyonu ile bu fonksiyonun gerçekleşme derecesini sınırlayan doğrusal eşitlik ve eşitsizlikler biçiminde ifade edilen kısıtlılıklardan oluşur. Doğrusal programlama modelinde amaç, matematiksel bir şekilde ifade edilen bir doğrusal fonksiyonun maksimizasyonu ya da minimizasyonunun gerçekleştirilmesidir. Kaynak kısıtlılıkları amaç fonksiyonunun temel sınırlılıkları olup, probleme ilişkin mevcut kaynaklan belirtir. Mevcut kaynak sınırlaması kadar kısıtlılık mevcuttur. Doğrusal programlama tekniğinin gereği olarak yer alan değişkenler negatif değer alamazlar. Bir doğrusal programlama modelinde 64temel olarak grafik ve simpleks çözüm yollan kullanılır. Çözüm için bilgisayar paket programları da mevcuttur. Bu çalışmada doğrusal programlama tekniği uygulaması ile İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş.'de mevcut kapasite, kaynaklar ve satış limitleri gözönüne alınarak üretilen mamullerden ne kadar üretilmesi halinde maksimum kâra ulaşılabileceği modeli çözülmüştür. Oluşturulan modelin çözümünde QBS, STORM, LINDO ve Microsoft Excel 8.0 bilgisayar paket programlan kullanılmıştır. Model uygulamasında ÎDÇ'nin kapasite hesaplamalarında 1997 yılı Ekim, Kasım, Aralık aylan dikkate alınmış ve haddehane üretim ünitesi için hesaplamalar yapılmıştır. Modelin çözümü sonucunda brüt kân maksimum yapan değer 1.417.776 USD olarak sonuçlanmıştır. Bu brüt kâr değerine ulaşılması için No.3-10 mm mamul grubundan satış limitinin alt miktan olan 5000 ton, No. 5-14-16 mm mamul grubundan 8639 ton, No. 18-20-22 mm ve No.24-25-26 mm ve No.28-32 mm mamul gruplanndan satış limitleri olan 15017 ton, 12815 ton ve 15050 ton üretilmesinin gerekli olduğu bulunmuştur. Bu sonuç üretilen ürün yelpazesinin genişlemesine ve mal farklılaştırması nedeniyle çeşitlenen müşteri taleplerini karşılama özelliğini vurgulamaktadır. Hem pazar payının artmasına ve hem de mamullerin pazarlamasını kolaylaştıracak bu üretim ve pazarlama politikası şirket kamunda maksimizasy onunu sağlayacaktır. 65
Özet (Çeviri)
SUMMARY The most widely known decision problem of enterprises is allocation of scarce resources to demands. Firms want to maximize their profits and/or niinimize their costs. In order to use scarce resources efficiently, firms benefit from mathematical techniques. Linear programming (LP) takes place among these techniques. LP provides efficient use of limited resourses. In order to realize a specific objective, LP provides feasible allocation among alternatives. In this study, LP is used to determine the production amount of a product that provides the maximum profit in Izmir Demir Çelik Sanayi A.Ş. which takes place in the iron and steel industry. The iron and steel industry is formed by whole processes and systems for production of iron and steel products from beginning of raw material to end uses that is specified for each product. The iron and steel industry is accepted as an important indicator in classification of countries according to their economical development level because of the following reasons: It requires transportation of raw material and products in large amount; It is a dense sector from the side of capital and technology and requires large investments; It shows continuous improvement in technology; It has a large share in world trade; The consumption of energy is made in large amount; It employs a large number of labor; It is a driving and fascinating force for other sectors. Among developing countries, Turkey takes place in the countries whose iron and steel industry is rapidly developing. Although rapid increase is registered in production and consumption, it is a known that consumption values per person is not developed parallel to production increases. This imbalance between production and consumption because of the supply surplus in long products direct enterprises to decision techniques which involves production planning and strategic marketing. The 5 billion ton surplus in long products was tried to reduced by exporting. The supply surplus that is seen in steel production in our country 66still stays as an unsolved problem. Because of the import necessity and the production amount does not meet consumption there is not seen any realization for increasing capacity and production in flat product sector. In the light of these developments and existing unbalance, the consumption projections for the future should be placed in a healthy and actual base in the frame of national politics in iron and steel sector. Demand forecasting for the future can be seen optimistics because it influenced in large degrees from near past. Going through from take-off stage of reconstruction to balanced and stabilized industrialization stage, it is observed that consumption of long products is decreased however the share of consumption of flat products increased. Consequently, it is inevitable for the future of our country's iron and steel industry that decision maker should develop new politics that involves these evaluations. In the period of January-December of 1997, the total crude steel production of 66 country was 778,450 thousand ton. In 1997, China took first place by production share of 13.79% and production of 107.301.000 ton. In the same period, Turkey took 16th place by production share of 1.82%. Linear Programming (LP) model is developed by George B. Dantzig in 1947. LP is applied for source allocation, planning and programming, food, diet, transportation and allocation problems. An LP model is constituted by an explicitly expressed objective function and restrictions as equalities and inequalities which restrict the degree of the realization of the objective function. The aim is maximization or minimization of the objective function which is expressed in a linear function. In the model resource restrictions are the base limitations of the objective function and shows the available resources for the problem. The number of restrictions are parallel to available resourse limitations. In LP technique, the variables do not take negative value. Graphical and simplex solutions are basicly used in a LP model. In addition, computer package programs exist for the solution. In this study, with the application of LP to Izmir Demir Çelik Sanayi A.Ş. (ÎDÇ) to existing capacity, resources and sales limits, the model is solved for maximizing profit in the case of how much production is made among produced product. The model is 67solved by QBS, STORM, LINDO and Microsoft Excel 8.0. computer package programs. In applied model, October, November and December of 1997 is taken into consideration of the capacity calculations of ÎDÇ. The calculation was made for rolling mill production unitln the solution of the model 1.417.776 USD is found that makes gross profit value maximum. In order to reach this gross profit value Lower limit of sales 5.000 ton of No.3-10 mm product group, 8.639 ton from No. 5-14-16 mm product group, sales limit of 15.017 ton,12.815 ton, and 15.050 ton from No.18-20-22 mm, No.24-25- 26 mm, and No.28-32 mm product groups should be produced. This result emphasizes to expand the produced product variety and to meet diversified customer demands because of product differantiation. This production and marketing politics which facilitates both increase in market share and marketing products will provide a maximization in enterprise's profit. 68
Benzer Tezler
- Kesme ve stoklama problemi için sezgisel bir çözüm önerisi: Metal blok işleyen bir tesis uygulaması
For cutting and stocking problem an intuitive solution proposal: Metal block processing plant practice
SELİM ÇAM
Doktora
Türkçe
2019
İşletmeTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE ASLAN
- Türkiye demir çelik sektöründe ulaştırma modeli ile maliyet optimizasyonu ve uygulaması
Cost optimization with transportation model at iron and steel i̇ndustry in Turkey and an application
BEHİYE ÖZKAN
- Zirkonyum hafnium nitrür kaplamaların mekanik ve aşınma özelliklerinin incelenmesi
An investigation on mechanical and tribological properties of zirconium hafnium nitride coatings
ERDEM ATAR
Doktora
Türkçe
2004
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABRİ KAYALI
- Demir çelik alanında doğrusal ve doğrusal olmayan model yapıları tabanlı model öngörümlü denetleyici uygulamaları
Model predictive controller applications based on linear and nonlinear model structures in iron steel industry
ÖZGÜR ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiZonguldak Karaelmas ÜniversitesiElektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü
YRD. DOÇ. DR. RIFAT HACIOĞLU
- Su altı patlaması altında gemi panelinin davranışının sayısal yöntemler ile incelenmesi ve optimizasyonu
Investigation and optimization of ship panel behaviour under underwater explosion by using numerical methods
ÖZGÜR DEMİR
Doktora
Türkçe
2013
Gemi MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAMER YILMAZ