XVIII. yüzyılın yarısında Kıbrıs'ın siyasi, idari, toplumsal ve ekonomik şartları
Political, administrative, social and economic conditions of Cyprus in the second half of the eighteenth century
- Tez No: 81921
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 310
Özet
ÖZET Bu çalışma, Kıbrıs'ta Türkler döneminde (1570-1878) onsekizinci yüzyılın ikinci yarısında, özellikle son çeyreğinde yaşanmış olan ve siyâsî, idarî ve ekonomik yönlerden oldukça problemli geçmiş bir dönemin değişik açılardan bir tahlilini hedef almıştır. Problemlerin kaynakları tesbit edilmeye çalışılırken, ayrıca bu dönemde adanın idarî, toplumsal ve ekonomik yapısı da tanımlanmaya çahşılmıştır. Kaynak olarak, Kuzey Kıbrıs arşivlerinde korunmakta olan Kıbrıs şer'iye sicillerinden başka, istanbul'da Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde muhafaza edilmekte olan“Kıbrıs Mühimmesi”ve“Kıbrıs Şikâyeti”dosyaları ve diğer arşiv malzemelerine dayanmaktadır. Bu özellikleri ile Kıbrıs araştırmaları sahasında yeni bir yaklaşım ortaya koymaktadır. Zira bu konuda yapılmış olan en önemli çalışmalar, kaynak açısından ağırlıklı olarak şer'iye sicillerine dayandırılmışken, konu olarak da daha dar kapsamlı tutulmuşlardır. Bu araştırmanın kapsadığı dönemde Kıbrıs'ta gerek Müslümanlar, gerekse Gayrimüslimler hep birlikte birçok sıkıntıları çekmek zorunda kalmışlardı. Ada halkının bu dönemde çektiği sıkıntıların her zaman olduğu gibi birinci sebebi kuraklık, kıtlık, çekirge istilâları, deprem ve veba gibi doğal âfetler olmuştur. Bu dönemde özellikle Hrıstiyanlar için sıkıntı veren ikinci bir sepeb ise, çok çeşitli sebeplerden dolayı zamanın Türk hükümetlerince kendilerine önemli idarî ve ekonomik yetkiler verilmiş olan“reâyâ vekilleri”, yani Başpiskopos, üç yardımcısı ve Saray Tercümânı'nın (Dragoman), bu dönemde güçlerinin zirvesine erişmiş olmalarıyla birlikte, elde ettikleri yetkileri çoğu zaman dindaşlarının aleyhinde onları soymak için kullanma yoluna gitmiş olmalarıdır. Hrıstiyanlar onların kanunsuz haraketlerine karşı bazan Anadolu veya Suriye taraflarına kaçarak, bazen -mutlaka başka faktörlerin de etkisi ile birlikte- din değiştirerek ve bazen de İstanbul'a ferdî veya toplu olarak şikâyet dilekçeleri yazmakla tepki göstermişlerdi.Bir defasında Lefkoşalı Hrıstiyanlar, kendilerine zulmeden ve fesada uğratan dört tane kocabaşlarını mahkemeye verip, idam edilmelerini bile talep etmişlerdi. İlgili dönemde Kıbrıslı Osmanlı tebâsının karşılaştıkları sıkıntıların bir önemli kaynağı da Türk eyâlet yönetiminde, daha doğrusu yönetimde bulunan ve görevlerini suistimal eden bazı askerî, adlî ve mülkî devlet erkânı (valiler, mültezimler/ayanlar, ehl-i örf mensupları) idi. Bu dönemde bir çok idarî ve ekonomik, hattâ adlî görevlerin iltizâm yolu ile, her yönden lâyık olanlara değil, sermaye sahibi kimselere satılmış olmasının payı büyük olmuştur. Devlet suistimalci yöneticilere karışı elinden geldiği kadar köylüyü korumaya çalışmış, fakat zaman zaman bu konuda âciz kaldığı olmuştur. Bu dönemde halkın sıkıntılarının artmasında aynı dönemde Osmanlı Devleti'nin Avrupalı devletlerle karşı yaptığı üç büyük savaşın da etkisi büyük olmuştur. Savaşlar nedeniyle devletin halktan talepleri artmıştır. Bütün sıkıntılara rağmen ilgili dönemde adada toplumsal bir çözülme veya karışıklık görülmemişti. Geleneksel ölçüler korunmuştur. Hayatın birçok safhasında oldukça yakın cemaat içi ve cemaatler arası ilişkiler yaşanmıştır. Meselâ din değiştirme olayı Türkler döneminde en sık bu dönemde cereyan etmiştir. Sınıflar arası sıkıntılar daha çok yönetici sınıf mensupları arasında ve bunlarla yönetilenler arasında yaşanmıştır. Adanın ekonomik hayatı ise, kuraklıklar, çekirge istilâları ve savaşlar gibi bazı faktörlerden olumsuzca etkilenmiş olmakla birlikte genel seyrini korumuştur. Hayat pahalılığı dönemin basıdan sonuna kadar düzenli bir yükselme göstermiştir. Ziraat ve sanat alanlarında üretim geleneksel çerçevede ve daha çok ada içi ihtiyacı karşılamaya yönelik olarak devam etmiştir. Adanın dış ticâreti ise, Avrupalı devletlerle ham madde satımı ve mamul mal alımı şeklinde ve canlı sayılabilecek seviyede devam etmiştir. Artan dış talebin etkisi ile adada pamuk, ipek ve yün üretiminde bu dönemde farkedilebilir bir canlanmaya şahit olunmuştur.
Özet (Çeviri)
Ill SUMMARY This study aims to analyse a period of the Turkish Cyprus history between 1750-1800, which passed problematically from political, administrative and economic aspects. While determining sources of problems, additionally the administrative, social and economic structures of the island were tried to be defined in the period. As sources, apart from court registers of Cyprus preserved in the north Cyprus archives, this work depends on“Kıbrıs Mühimmesi”and“Kıbrıs Şikâyeti”files which includes firmans issued by the Imperial Court and Petitions presented to the Imperial Court by the Cypriot subjects and other archival materials of the Prime Ministry Ottoman Archive in Istanbul. By these attributes this work constitutes a new approach in the Cypriot studies. It is because of the fact that most of the important works produced in this field exclusively depend on court registers as sources and possess quite specific subjects. Both Muslims and non-Muslims had to encounter many sufferings together in the period under examination. The first reason of the annoyances of the Cypriots, as usual, were the natural disasters droughts, darts, locust invasions, earthquakes and plague. In the period second factor, which made unendurable the condition especially for the Christians were the ascendancy of Archbishop, his three suffragans and Dragoman (Interpreter of Governor's Court) in Cyprus. They rose to the zenith of their power through various important administrative and economic rights granted for certain state policies by the then Turkish Governments. On the contrary to that hoped, Christian clergy and Dragoman mostly were to use their granted privileges to pillage their own co-religionists. Against their unlawful deeds, Christians reacted sometimes by fleeing to Anatolia or Syria, sometimes byIV converting to Islam, of course with the influence of other factors and sometimes by presenting petitions in person or collectively to the Sublime Porte. Even some of the Christians of Nicosia and summoned their four kocabashes (bishops) to the Ottoman court by claiming that they had oppressed and conspired them and wanted their executions. Another significant source of sufferings of the Ottoman Cypriot subjects in the period stemmed from the Turkish provincial ruling elite (governors, tax- farmers/notables and members of military class) who abused their positions. An application, according to which state sold many administrative, economic and even legal positions to the capital-owners instead of worthy persons by way of iltizam, had played a remarkable role in the case. State tried to do what it could to save villagers against oppressors. However it sometimes came to be incapable of achieving it. In the period three big wars, in which The Ottoman State had to fight against the European states, constituted an another factor that increased the burden of the people. In spite of all of the mentioned factors that gave rise to the misery of the Cypriots, a notable social dissemination or anarchy had not come to appear. Traditional structures were preserved. There had been enjoyed very close relations in and among the communities in every aspect of life. For example, conversion had occurred most frequently in this period. Inter-class struggles were witnessed among the ruling elite between the rulers and the ruled. As to the island's economic life droughts, sometimes being upset by the factors like locust invasions and wars, it preserved it s general development. Living cost increased steadily from the beginning to the end of the period. Production in the fields of agriculture and handicraft continued in the traditional frame and in a way to encounter internal market demand of the island. The Island external commerce was carried out mainly with the European countries in the form of exporting raw materials and importing manufactured items. Under the influence of increasing external demand a notable rise was seen in the production of cotton, silk and wool.
Benzer Tezler
- Arşiv belgelerine göre Tarsus'ta sosyo-kültürel yapı (XIX. yüzyılın ikinci yarısı)
Socio-cultural structure in Tarsus according to archive documents (second half of XIX. century)
ABDULLAH POŞ
- Anadolu Selçuklu Devleti ticaret politikaları
Anatolian Seljuk State trade policies
HİLAL ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihKırıkkale ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ASUDE SOYSAL DOĞAN
- XVII. yüzyılda Mora'da isyan ve eşkıyalık
Banditry and revolt in Morea during XVII. century
MUHAMMET GÜLHAN
- Silifke Kalesi'nin kazılar sonucu ortaya çıkan yerleşim dokusu
The layout configuration that comesout at Seleucia Castle after excavations
RAZAN AYKAÇ