Fethî'nin Deh-nâme'si (İnceleme-transkripsiyonlu metin-dil içi çeviri)
Fethî's Deh-nâme (Research-text with transcription-translation into present-day Turkish)
- Tez No: 819231
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Deh-nâme, Fethî, Azerbaycan Türkçesi, mektup, aşk, âşık, maşuk, Fahre'd-în Es'ad-i Gurgânî, Vîs ü Râmîn, Fahre'd-în-i İrâkî, Uşşâk-nâme, Nizâmî-yi Gencevî, Husrev u Şîrîn, Deh-nâme, Fethî, Azerbaijani Turkish, letter, love, the lover, the beloved, Fahre'd-în Es'ad-i Gurgânî, Vîs ü Râmîn, Fahre'd-în-i İrâkî, Uşşâk-nâme, Nizâmî-yi Gencevî, Husrev u Şîrîn
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Farsça deh ve nâme kelimelerinin birleşiminden oluşan“deh-nâme”kelimesi“on mektup/on risale”anlamlarına gelmektedir. Kelime aynı zamanda edebî bir türe de isim olmuştur. Edebi bir tür olarak deh-nâmeler, Türkçe örneklerini XIV. yüzyıldan itibaren görmeye başladığımız,“on mektup”veya“on risale”den oluşan ve konusu aşk olan mesnevîlerdir. Ortaya çıkışında Fahre'd-în Es'ad-i Gurgânî (ö. 446/1054 [?])'nin Vîs ü Râmîn'inin, Fahre'd-în-i İrâkî (ö. 688/1289)'nin Uşşâk-nâme'sinin ve Nizâmî-yi Gencevî (ö. 606/1209)'nin Husrev u Şîrîn'inin etkili olduğu iddia edilen deh-nâmelerin üç farklı biçimi vardır. Türün birinci biçiminde sadece âşık tarafında maşuğa gönderilen mektuplar yer alır. İkinci biçiminde ise âşık ve maşuğun karşılıklı mektuplaşmaları ile karşılaşırız ve bu biçimde yazılan deh-nâmelerde eser vuslatla sona erer. Deh-nâmelerin üçüncü biçimi ise aşk, âşık ve maşuk konularında yazılmış risalelerden oluşmaktadır. Tezimizin konusu, deh-nâmelerin ikinci biçiminde ve Azerbaycan Türkçesi ile kaleme alınmış olan Fethî'nin Deh-nâme'sidir. XV. yüzyılın ilk yarısında hayatta olduğunu tahmin ettiğimiz Fethî'nin, Deh-nâme'sini de bu yıllarda yazdığı kanaatindeyiz. Fethî'nin Deh-nâme'si Millî Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, 06 Mil Yz A 8307/1 numarada kayıtlı olan mecmuanın 1b-29b varakları arasında bulunmaktadır. Çalışmada ilk önce Fethî'nin hayatı, deh-nâme türü ve Fethî'nin Deh-nâme'si üzerinde incelemelerde bulunulmuş, daha sonra da eserin transkripsiyonlu metni ve dil içi çevirisi verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The word“deh-nâme”means“ten letters/ten treatises (risâle)”, which is a combination of the Persian words; deh and nâme. The word then became the name for a literary genre.“Deh-nâme”s as a literary genre are examples of masnavis that include ten letters/ten treatises which are about love that we have started to see Turkish examples from the XIVth century onwards. There are three types of deh-nâmes, and their emergence is believed to be influenced from Fahre'd-în Es'ad-i Gurgânî (d. 446/1054 [?])'s Vîs ü Râmîn, Fahre'd-în-i İrâkî (d. 688/1289)'s Uşşâk-nâme and Nizâmî-yi Gencevî (d. 606/1209)'s Husrev u Şîrîn. The first type of the genre only covers the letters from the lover to the beloved. In the second kind we observe the letters from both the lover and the beloved, and in this kind the piece is finalized by the union (vuslat). The third kind of deh-nâmes consist of treatises about love, the lover and the beloved. The topic of this thesis, covers the second kind of deh-nâmes and that is written in Azerbaijani Turkish: Fethî's Deh-nâme. We guess that Fethî has lived in the first half of the XVth century, therefore, he must have written his Deh-nâme in these years. Fethî's Deh-nâme can be found in National Library Manuscripts Collection, registered with 06 Mil Yz A 8307/1. It is found between 1b-29b pages of this journal (mecmua). In this study, we first focus on Fethî's life, provide the observations on deh-nâmes and Fethî's Deh-nâme, and then the transcribed texts and the intralingual translation of these pages are given.
Benzer Tezler
- 1498 Nolu Rize Şer'iyye Sicil Defteri'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi (1-100 arası sayfalar)
Transcription and evaluation of Rize religious court registers numbered as 1498 (Pages 1 to 100)
SİNAN BAŞARAN
- İsmail Fethi'nin ruh ve ahlâk'la ilgili görüşleri
İsmail Fethi's views on spirit and morality
FATMA KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinGazi ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERİT USLU
- Kisedarzade İsmail Fethi'nin Felsefe-i Ervah adlı eserinin çevrimyazım ve değerlendirilmesi
Translation and evaluation of Kisedarzade İsmail Fethi's Felsefe-i Ervah
HAFİZE HÜSNA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeFırat ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL ERDOĞAN
- Mimari akımlar, üsluplar ve yapı malzemeleri bağlamında Hasan Fethi
Hassan Fathy in the context of architectural movements, styles and building materials
ENES UYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF CİVELEK