Beylikler Dönemi mimarisinde taş süsleme 1300-1435 (2 cilt)
The Architectural decoration of the principalities 1300-1435
- Tez No: 81988
- Danışmanlar: PROF.DR. AYNUR DURUKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1085
Özet
ÖZET Beylikler dönemi mimari süslemesi üzerine ayrıntılı monografik çalışmaların yapılmamış olması, bize Beylikler dönemi mimari süslemesini tanıma fırsatı vermemektedir. Bu nedenle“Beylikler Dönemi Mimarisinde Taş Süsleme 1300-1435”konulu bu çalışmayla, Beylikler dönemi mimari süslemesindeki açığı taş süsleme bağlanımda kapatmak istenmektedir. Kütüphane ve arazi çalışmaları sonucunda belirlediğimiz, yirmisi Karamanoğullan'na yedisi Eretnaoğullan'na, biri Saruhanoğullan'na, biri Aydınoğullan'na, üçü Menteşeoğullan'na ve üçü de Hamitoğullan'na ait otuzbeş yapı ele alınarak incelenmiştir. Cami, medrese, imaret, darülhüffaz, zaviye, tekke, türbe, hamam, çeşme olmak üzere dokuz farklı yapı türünün taş süslemeleri; cephe, portal, kapı, pencere, korkuluk, şebeke, saçak, minare, eyvan, kubbeye geçiş, tavan ve mihrap gibi mimari öğeler üzerindeki yatay-dikey şerit, yatay-dikey dikdörtgen pano, kare ve sivri kemerli pano, madalyon, kabara, mukarnas yüzeyi, kemer ve kavsara köşeliği, sütunce gövde ve başlıklarda yer almaktadır. Mimari öğeler üzerinde yer alan taş süslemeler Beylikler döneminde geometrik, bitkisel, figürlü, karışık, diğer kompozisyonlar ve yazı olmak üzere altı farklı türde karşımıza çıkmaktadır. Geometrik süslemeleri çizgilerle oluşan düzenlemeler, geçmelerle oluşan düzenlemeler, çokgenler ve yıldızlardan oluşan kompozisyonlar oluşturmaktadır. Bitkisel süslemeler ise; rumi, yarım palmet, palmet ve lotus gibi bitkisel motiflerin tek başlarına ya da iki veya daha çoğunun bir araya gelerek meydana getirdiği kompozisyonlar olarak karşımıza çıkmaktadır.Beylikler dönemine ait yapılardan görülen figürlü süslemeleri arslan, at, balık, fil, tavşan; kuşlar (güvercin, tavus kuşu ve çift başlı kuş) ve ejder oluşturmaktadır. Figürlü süsleme de kendi içinde, doğada görülen ve hayali hayvanlar olarak iki grupta ele alınmıştır. Bu gruplar da kendi içlerinde, 1. figürün sadece başımn gösterildiği, 2. vücudun tümünün gösterildiği figürler olarak ikiye ayrılmaktadır. Karışık süslemeler ise; geometrik-bitkisel, bitkisel-diğer kompozisyonlar, bitkisel- yaza, geometrik-bitkisel ve figürlü olmak üzere dört grupta incelenmiştir. Hiçbir gruba dahil edemediğimiz kandil motifleri ise“diğer kompozisyonlar”başlığı altında ele alınarak incelenmiştir. Yazı kompozisyonlarını ise sülüs; kufi ve ma'kılî oluşturmaktadır. Bunlardan sülüs, zemini bezemesiz ve bezemeli olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Yaptığımız çalışmanın sonunda Orta ve Güney Anadolu beyliklerine ait eserlerde görülen süsleme tür ve kompozisyonlarının, Anadolu Selçuklu dönemine ait yapılarda yer alan süsleme tür ve kompozisyonları ile benzerlikler gösterdiği belirlenmiştir. Bunda da, beyliklerin Anadolu Selçuklu topraklan üzerinde kurularak gelişmeleri ve özellikle yakın kültürel bağlar neden olarak gösterilebilir. Batı Anadolu beyliklerine ait yapılarda karşımıza çıkan bitkisel kompozisyonlar Erken Osmanlı dönemine ait yapılardaki kompozisyonlarla ve kompozisyonların üzerinde yer aldığı biçimsel düzenlemelerle benzerlik göstermektedir. Bu nedenle Orta ve Güney Anadolu beylikleri gelenekçi yapıya sahip bir taş süsleme gelişimi çizerken, Batı Anadolu beylikleri yaptıkları yeni deneme ve düzenlemelerle bir geçiş üslubu oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
m SUMMARY We are not in a position to distinguish the architectural decoration of the Principalities, since no detailed monographical study has been published on this topic. For this reason, we hope to fill the gap on this subject by preparing a Ph.D. Thesis on“The Architectural Decoration of the Principalities. 1300-1435”. We have determined thirty-five monuments of the period with architectural decoration after our library and field studies. Twenty of them belong to the Karamanid, seven to the Eretna, one to the Saruhanid, one to the Aydın, respectively three to the Menteshe and Hamid principalities. Out of the eight different types of buildings, namely mosque, madrasa, dariilhuffaz, convents (zaviye and tekke), tomb, bath and fountain; the decorative elements are facades, portals, doors, balustrades, window grills, eaves, minarets, aiwans, transitional upper structure elements and mihrabs. The frames of these elements are horizontal- vertical bands, horizontal-vertical rectangular, square and pointed arched panels, medallions, bosses, stalactites, arches and half domes covering the niches, the shafts and capitals of engaged columns. The decoration applied to the frames of architectural elements can be divided into six groups as geometrical, floral, figural, mixed, miscellanious and scripts. The geometrical decoration can be divided into three main groups as linear, interlacing and compositions with polygons and stars. The floral decorations are single or united compositions with rumi, palmette, lotus, etc. Figural ornaments mainly consist of lions, horses, fishes, elephants, hares, birds as pigeons, peacocks and double-headed birds as well as dragons. Figural representationsIV are divided into two groups as animals found in nature and fantastic ones. The animals observed in these two groups are represented either only with their heads or with their whole body. Mixed decorations are divided into four groups as geometrical-floral, floral- miscellaneous, floral-scripts, geometrical-floral and figural. The candle motives which we couldn't include to any of the above mentioned groups are named“miscellanious compositions”. Scripts are written in thuluth, kufi and makili. Out of these, thulut is divided into two groups as the bacground unadorned and decorated with floral desions. In our study we have determined that the decorations observed on the stone buildings of the principalities of the Middle and South Eastern Anatolia reveal various similarities with the Anatolian Seljuk examples especially in types and compositions. Probably the main reason of this resemblance is that the mentioned principalities were found on the Seljuk territories. The floral desions observed on the monuments of the Western Anatolian principalities bear many similarities with the Early Ottoman examples when compositions and frames are taken into consideration. Conclusively, the Middle and Southern Anatolian principalities reveal traditional development in stone decoration, whereas the Western Anatolian emirates achieve a transitional style to the Ottoman art with their new experiments and arrangements.
Benzer Tezler
- Batı Anadolu beylikleri mimarisinde tipolojiye bağlı süsleme tasarımları
The decoration programs in terms of typlogy in the architecture of the West Anatolian principalities
SÜREYYA EROĞLU
Doktora
Türkçe
2006
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL CANTAY
- Erken dönem Osmanlı medreseleri (1300-1500)
Başlık çevirisi yok
YEKTA DEMİRALP
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiEge ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
RAHMİ HÜSEYİN ÜNAL
- Erken Osmanlı mimarisinde taş süsleme (2 cilt)
The Stone decoration in early Ottoman architecture
YILDIRAY ÖZBEK
Doktora
Türkçe
1999
El SanatlarıHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FİLİZ YENİŞEHİRLİOĞLU
- Menteşeoğulları Beyliği mimarisinde giriş açıklıkları ve taçkapılar
Entrance openings and portals in the architecture of the Menteşeoğulları Principality
FULYA AKINCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKBEN AYHAN
- Milas Firuz Bey Camii süslemeleri
The ornaments of Mi̇las Fi̇ruz Bey Mosque
EMİNE ÜNAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ETİKAN