Çarpana ve kolan dokumalarının teknik özellikleri ve kullanım alanları
Technical characteristics and usage areas of card (Çarpana) and girth weavings
- Tez No: 822558
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE ASLIHAN EROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
El sanatlarında önemli bir yer tutan dokumacılık; kullanılan araca göre kirkitli dokumalar, mekikli dokumalar ve kolan dokumalar olarak gruplandırılır. Enleri dar, boyları oldukça uzun şerit halindeki çözgü yüzlü dokumalara“kolan dokuma”adı verilmektedir. Kolan dokumalar kullanılan araca ve tekniğe göre kartlı ya da kartsız olarak iki gruba ayrılmaktadır. Çözgü yüzlü dokumaların kartlarla dokunan örneklerine“çarpana dokuma”ya da“kartlı kolan dokuma”adı verilmektedir. İşlevlerine göre; malzemeleri, teknikleri, boyutları, renk ve desenlerinde farklılıklar görülebilir, fakat kolan ve çarpana dokumaların kullanım amacı aynıdır. Fonksiyonel özellik açısından farklı desenlerin kullanıldığı çarpanalı kolan dokumalar genellikle süsleme amaçlı tercih edilmektedir. Tüm dokumalarda olduğu gibi bu dokumalarda ihtiyaçtan doğmuş, zaman içerisinde kişinin estetik değerleri ile birleşerek sanata dönüşmüştür. Günümüzde daha çok Yörükler tarafından dokunan ve kullanılan dokuma, yaşantılarını geçirdikleri kara çadır, alaçık, topak ev denilen çadırlarının kaplama maddesi keçelerin sarılması, tepelerinin tutturulmasında kazık bağı olarak, sepet, çuval, heybe gibi taşıma araçlarında, hayvanların koşum takımlarında, araba, develerinin başını süslemede; kadın giyiminde, baş takılarının tutturulmasında, önlük, elbise kuşak bağı, çocuk kundağı, beşik bağı olarak, erkek giyiminde ise; barutluk, fişek çantası, kılıç askısı, Kuran bağı, yay kurmak için kement, çorap, tozluk bağı, takunya, terlik bandı olarak kullanılmaktadır. Günümüzde ise bu dokumalar daha çok süsleme malzemesi olarak tercih edilmektedir. Çarpana ve kolan dokumacılığının göçer topluluklarda başlayan geleneksel kullanım alanları halen Türkmenlerin yaşadığı bölgelerde devam etmektedir. Hatta günümüzde geleneksel kullanımın yanısıra takı, aksesuar ve farklı alanlarda da kullanılmaktadır. Anadolu'da yaşayan çeşitli etnik grupların, konar-göçer halkın yaşamını ve kültürünü yansıtan dokuma sanatı, bu geleneksel yaşamın uzantıları olarak zamanımıza ulaşmıştır.
Özet (Çeviri)
In the weaving technique, which has an important place in handicrafts, weavings are grouped as weaving with kirkit, weaving with mekik, and kolan weaving according to the tool used. Weavings that are narrow in width and very long in length are called“kolan weaving”. Kolan weavings are divided into two groups, with or without card, according to the tool and technique used. The weaving of warp faced weaving with cards is called“carpana weaving”or“kolan weaving with card”. There may be differences in kolan and carpana weavings according to their functions, materials used, techniques, sizes, colors and patterns, but their usage purposes are the same. When looking for a functional feature, kolan weavings are used, while carpana kolan weavings in which different patterns are used are generally preferred for decoration purposes. As in all weavings, these weavings were born out of necessity and over time, combined with the aesthetic values of the person, they turned into art. This type of weaving, which is mostly woven and used by the nomads today, is used as a pile tie as a covering material in the tents called black tent, Alacik and ball house where the nomads live. It is also used in carrying bags such as baskets, sacks, saddlebags, harnesses of animals, and decorations on the heads of camels. While women use these weavings for attaching head jewelry, apron, dress belt tie, baby swaddle, cradle tie, men use them as gunpowder bag, cartridge case, sword hanger, Koran tie, lasso to build bows, socks, leggings, clogs, slipper bands. The traditional usage areas of carpana and kolan weaving, which started in nomadic communities, still continue in the regions where Turkmen live. Even today, besides the traditional use, it is also used in jewelry, accessories, and different fields. The art of weaving, which reflects the life and culture of various ethnic groups and nomadic people living in Anatolia, has reached our time as the extensions of this traditional life.
Benzer Tezler
- Çarpanalı kolan ve yer tezgahında kolan dokumaların teknik ve geleneksel özellikleri
The characteristics of tablet and loom weavi̇ng
MELEK EBRU ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. SERPİL ORTAÇ
- Trabzon ili Düzköy ilçesinde kolan dokumacılık
District of the city of coke weaving Trabzon Düzköy
TESLİME ŞAHİNOĞLU AKPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA NUR BAŞARAN
- Isparta Yalvaç'ta tespit edilen kolan dokumalarının desen ve teknik özelliklerinin incelenmesi
An investigation of the pattern and technical characteristics of kolan weavings identified in yalvaç, isparta
EMİNE TURAN KOŞUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLŞEN ÖZTÜRK
- Hakkâri ili Mezer (Mezerk) dokumaları ve yeni tasarımlar
Mezer (Mezerk) weavings and new designs in Hakkâri
GÜLŞEN ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2018
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SEMA TAĞI
- Kolan ve çarpana dokuma örneklerinin incelenmesi: Antalya Müzesi örneği
Investigation of girth and tablet weaving examples: the sample of Antalya Museum
BÜŞRA KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıAkdeniz ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ÖMER ZAİMOĞLU