Баткен, ысык-көл облустарындагы балдардын төрөлүшү, өстүрүү, тарбиялоодогу каада-салттар
Isık göl, batken bölgelerinde çocukların doğumu, yetiştirilmesi ile ilgili örf adet ve gelenekler
- Tez No: 823102
- Danışmanlar: PROF. DR. KUBATBEK TABALDİEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 126
Özet
Балдарга байланыштуу каада-салт жана ырым-жырымдарды изилдөөнү үч циклге бөлүп кароого болот: төрөткө чейин, төрөт учурундагы жана төрөттөн кийинки каада-салт, ырым-жырым жана ритуалдар. Биринчи цикл баланын тез арада бойго бүтүшүнө, анын бакубат жана дени сак төрөлүшүнө, төрөттүн жеңил болуусуна багытталган. Төрөт мезгили төрөттүн бардык жараянын камтыйт. Төрөттөн кийинки мезгилдин негизги мазмуну эне менен баланы тазалыгы, ошондой эле ымыркайдын жашоосунун алгачкы күндөрүндө ден соолугун сактоо жана аны коомчулукка тартуулоо болгон. Адамдын жарык дүйнөгө келиши байыркы доорлордон бери адамзат үчүн чоң сыр болуп келген. Байыркы примитивдүү доордо адамдар инсандын жарык дүйнөгө келүү жараянын түшүндүрө алышкан эмес. Ошондуктан буга байланыштуу көптөгөн ишенимдер, ырым-жырымдар пайда болгон. Бул жөрөлгөлөр бардык элдерде узак убакыт бою сакталып келген. Төрөт менен байланыштуу ырым-жырымдар орто кылымдарда, андан кийинки доорлордо улам өнүгүп, бир ырым колдонуудан чыкса, анын ордун башка жаңы ырым толуктап турган. Бул көрүнүш азыркы доорго да тиешелүү. Эгерде күнүмдүк турмушта салттык өзгөчөлүктөр бекем сакталып калганын эске алсак, бул ырым-жырымдар элдин дүйнө таанымын, тарыхын, жакынкы өткөнүн изилдөөдө баалуу булак болуп саналат. Бардык инсандардын төрөлгөндөн көзү өткөнгө чейинки жашоосунун ар бир баскычы (жарыкка келүүсү, балалыгы, бүлө куруусу, сөөк коюу) салт-санаалар менен коштолгон. Аларды ишке ашыруу инсан үчүн да, жалпы коом үчүн да милдеттүү болуп саналат. Бул изилдөө "Баткен, Ысык-Көл облустарындагы балдардын төрөлүшү, өстүрүү, тарбиялоодогу каада-салттарга арналды. Магистрдик иш үч бөлүмдөн турат. Биринчи бөлүмдө төрөткө чейинки каада-салттар жана ырым-жырымдар, экинчи бөлүмдө баланын төрөлүү жараяны, үчүнчү бөлүмдө төрөттөн кийинки каада-салт жана ырым-жырымдар баяндалат. Ачкыч сөздөр: каада-салт, ырым-жырым, балдар, Ысык-Көл, Баткен
Özet (Çeviri)
Çocuklarla ilgili adetlerin ve ritüellerin incelenmesi doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası olacak şekilde üç bölüme ayrılmaktadır. Bahsi geçen ilk evre, bu süreç içerisinde önemli bir rol oynamaktadır.Bu evrede, bebeğin güvenli bir ortamda dünyaya gelip, sağlıklı bir şekilde büyümesi esastır. Doğum dönemi ise, bebeğin doğduğu andan itibaren başlar ve hayatının sonraki dönemine kadar olan evreyi içerir. Doğum yapan anne halk arasında lohusa olarak adlandırılmaktadır. Lohusalık annenin, başta kendi sağlığı olmak üzere bebeğinin sağlığı ile ilgilendiği bir süreçtir. Lohusalar bu süre zarfında tecrübeli kişiler tarafından (- doğum yapmış anneler) gerek psikolojik gerekse fiziksel anlamda destek alırlar. Lohusalar, bu süreci ne kadar rahat atlatırlarsa o kadar anneliğe hazır olup, bebeğiyle o kadar iyi ilgilenebilirler.Bir bebeğin dünyaya gelişi, antik çağlardan beri insanlık için büyük bir gizem olmuştur. Antik çağlarda insanlar bu gizemi açıklayamadıkları için bu konuda pek çok inanış ve ritüel ortaya çıkmaya başlamış ve bunlar uzun süre aile hayatlarında muhaf aza edilmiştir. Doğumla ilgili ritüeller, Orta Çağ ve sonrasında gelişmeye devam etmiş ve bir ritüel kullanım dışı kaldığında yenileri ortaya çıkmıştır. Toplum hayatında geleneksel özelliklerin korunduğu dikkate alınırsa, bu ritüeller halkın dünya görüşünü, tarihini ve yakın geçmişini incelemek için değerli bir kaynaktır. Bir kişi yaşamı boyunca, yaşam döngüsünün çeşitli anları ve aşamalarıyla (annelik, düğünler, cenaze törenleri ve çocuk yetiştirmenin çeşitli aşamalarıyla ilişkili anma törenleri v.b) ilişkili ritüelleri deneyimler. Bunların uygulanması hem birey hem de bir bütün olarak toplum için zorunludur. Son yıllarda, etnograflar, psikologlar ve sosyologlar tarafindan çocuklarla ilgili gelenek ve ritüellerin yanı sıra çocukların büyüme döngüsü üzerine çalışmalara giderek daha fazla ilgi duyulmaktadır. Araştırmamız, 20. yüzyılın sonu - 21. yüzyılın başındaki Kırgız toplumundaki çocukluk etnografyası ve sorunlarını ele almıştır. Ünlü etnograf Kon'un yaptığı açıklamada,“çocuk dünyası ve çocuk yetiştirme biçimleri, insan ve toplum biliminin eski ve aynı zamanda ebediyen yeni bir konusudur”demiştir. G. Stanley Hall,“Çocuk gelişiminin aşamalarını insan kültürünün aşamalarıyla tanımlamıştır. Her çocuğun gelişiminin insanlık tarihini tekrarladığını”iddia etmiştir.
Benzer Tezler
- Микрофинансынын жакырчылыкка тийгизген таасири, кыргызстан мисалында
Mikrokredinin yoksulluk üzerindeki etkisi, Kırgızistan örneği
KADIRBEK SULTAKEEV
Doktora
Kırgızca
2016
MaliyeKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURUSBEK ASANOV
- Кыргыз-түрк «манас» университети табигый илимдер институту химиялык технология багыты
Beşkent cevherindeki bentonitlerin fizikokimyasal ve adsorpsiyon özelliklerinin araştırılması
İLYAZ ABDİLLA UULU
Yüksek Lisans
Kırgızca
2018
Kimya MühendisliğiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAKIT BORKOYEV
- Жергиликтүү өзгөн күрүч сортторунун ткандык культураларынын параметрлерин in vitro культивирлөө шарттарында аныктоо
Yerel özgen çeltik çesitlerinin in vitro koşullarda doku kültürü parametrelerinin belirlenmesi
GÜLNAZ TAŞEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BiyolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILMAZ KAYA
- Kırgızistanda yetişen endemik fritillaria eduardii bitkilerinde ve fritillaria cinsine ait diğer türlerde mirna analizleri
Fritillaria тукумуна таандык түрлөрдүн жана Кыргызстандын эндемиги Fritillaria eduardii нин микроРНК анализдери
DANİEL KİMSANALİEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyoteknolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBiyoteknoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILMAZ KAYA
DOÇ. DR. SEVGİ MARAKLI
- Kırgızistan'da yetiştirilen yerel Ak-Turpak çeltik çeşidinin in vitro şartlarda doku kültürü parametrelerinin belirlenmesi
Кыргызстанда өстүрүлгөн жергиликтүү Aк-Tурпак күрүч сортунун ткандык культураларынын параметрлерин in vitro культивирлөө шарттарында аныктоо
TATTIGÜL SABIRKULOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyoteknolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBiyoteknoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YILMAZ KAYA