Erginlenme ve olgunlaşma süreçlerinde âşık seferleri: Türkiye ve Azerbaycan sahası
Minstrel travels in initiation and maturation processes: Türkiye and Azerbaijan areas
- Tez No: 823683
- Danışmanlar: PROF. DR. BEKİR ŞİŞMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 405
Özet
Âşıklık geleneği, Türk dünyasının, özellikle Türkiye ve Azerbaycan sahasının en önemli sözlü kültür unsurlarından biridir. Bu gelenek, İslam öncesinde şaman/kam/baksı adlarını taşıyan ve senkretik bir geçişle İslam sonrasında önce“ozan”a daha sonra“âşık”a evrilen kültürel aktörlerin yarattığı ritmik, poetik ve dramatik bir gelenektir. Saz-söz ve gösterime dayanan geleneğin aktif ve dinamik taşıyıcıları olan âşıklar, ulusal birikimin kültürel belleğidir. Bu kültürel bellek, yüzyıllar boyunca coğrafyadan coğrafyaya, kuşaktan kuşağa âşıklar tarafından taşınmıştır. Âşıklık sanatını ustasından öğrenen veya ritüelistik bir rüyayla âşık olan bu sanatçılar, erginlenme ve olgunlaşma süreçlerinde çeşitli nedenlerle seyahatlere çıkarlar. Âşık seferleri denilen bu seyahatlerin rüyasında âşık olduğu sevgiliyi arayıp bulmak, para ve şöhret kazanmak, ustasının seyahatine eşlik ederek âşıklık sanatını öğrenmek, düğünlerde sanatını icra ederek geçimini sağlamak, başka âşıklarla tanışmak ve karşılaşıp atışmak gibi pek çok nedeni vardır. Nedeni ne olursa olsun âşıklık sanatının ve bu sanatın seferlerdeki yansımalarının en önemli işlevi, iletişim ve etkileşim süreçlerinde geleneği ve kültürel belleği saklamak, taşımak, korumak, sürdürmek ve aktarmaktır. Âşık bu işlevi; gittiği her yerdeki icraları, bu icralardaki türküleri, hikâyeleri ve karşılaşmaları yoluyla yapar. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ve Azerbaycan sahasındaki âşık seferlerini tespit etmek, seferlerin âşığın erginlenme ve olgunlaşma süreçlerine katkısını, amaç sonuç ilişkilerini incelemek, yapısal ve dilbilimsel formlarının kültür kodlarını ve geleneğe katkılarını tespit etmek, âşık karşılaşmalarındaki deyişme ve atışmalardan öteye bu seferlerin nereye hangi nedenlerle yapıldığı, bağlamları, işlevleri, sonuçları, âşığın ve toplumun hayatında hangi değişikliklere neden olduğu sorularının cevaplarını aramak ve hikâyelerinin arka planlarındaki kültür birikimini, geleneksel değerler sistemini bugüne aktaracak yeni bir pencere açmaktır.
Özet (Çeviri)
The tradition of minstrelsy is one of the most important oral cultural elements of the Turkish world, especially in Türkiye and Azerbaijan area. This tradition is a rhythmic, poetic and dramatic tradition created by cultural actors who were called shaman/kam/baksı before Islam and who, with a syncretic transition, first evolved into“poet”and then“minstrel”after Islam. Minstrels who are active and dynamic bearers of the tradition based on intrument-lyrics and performance are the cultural memory of national accumulation. This cultural memory has been carried over the centuries by minstrels from geography to geography, from generation to generation. These artists, who learn the art of minstrelsy from their master or who are minstrels with a ritualistic dream, go on trips for various reasons during their initiation and maturation processes. There are many reasons for these travels called minstrel travels such as seeking out the lover with whom he falls in love in his dreams, gaining money and fame, learning the art of minstrelsy by accompanying his master's travel, earning a living by performing his art at weddings, meeting and bicker with other minstrels. Whatever the reason, the most important function of the art of minstrelsy and its reflections in the travels is to preserve, carry, protect, maintain and transfer tradition and cultural memory in communication and interaction processes. Minstrel performs this function through performings wherever he goes, folk songs in these performances, stories and encounters in these performances comparison. The aim of this study is determine the minstrel travels in Türkiye and Azerbaijan area, examine the contribution of the travels to the initiation and maturation processes of the minstrel, examine the purpose-result relations, determine the cultural codes of the structural and linguistic forms and their contribution to the tradition, seek answers to the questions of where and why these travels were made beyond the conversations and bickerings in the minstrel encounters, contexts of these travels, functions of these travels, results of these travels, what changes they caused in the life of the minstrel and society, and open a new window that will convey the cultural background and traditional value system in the background of their stories.
Benzer Tezler
- Tectonic and magmatic structure of Lake Van basin and its structural evolution, Eastern Anatolia accretionary complex (EAAC), East-Turkey
Van Gölü havzasının tektonik ve magmatik yapısı ve yapısal evrimi, Doğu Anadolu yığışım karmaşığı (DAYK), Doğu Türkiye
MUSTAFA TOKER
Doktora
İngilizce
2011
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. M. CELAL ŞENGÖR
- Azerbaycan halk hikâyelerinin Monomit Kuramı bağlamında incelenmesi
Analysis of Azerbaijani folk tales in the context of Monomite Theory
GÜLSEMİN KOTANCI
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ardahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN ALTINKAYNAK
- Altay destan kahramanlarının mitik serüveni (Erginlenme-olgunlaşma)
Mythi̇c adventure of Altai̇c epi̇c heroes (Maturi̇ng)
FATİH ŞAYHAN
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Ardahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN KORKMAZ
- Şor Destanı Ak Plek üzerine simgesel bir inceleme
A symbolic analysis on the Shor Epic Ak Plek
GÜLAY ÇAKIR
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Yıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR KOÇAK
- Kırım Karay masallarının arketipsel sembolizm bağlamında incelenmesi (Metin aktarımı-tıpkıbasım)
Analysis of Crimean Karaite tales in the context of archetypal symbolism (Text transfer-facsimile)
TUĞBA KARAKAYA
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NINA PETROVICI