Arykanda Antik Kenti'nin Hellenistik ve Roma dönemi plastik sanatı (1971-2018)
Hellenistic and Roman plastic art of the Ancient City of Arykanda (1971-2018)
- Tez No: 828163
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜL IŞIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Arykanda Antik Kenti, Lykia Bölgesi, Hellenistik Dönem, Roma Dönemi, Heykel, Bronz, Arykanda Ancient City, Lycia Region, Hellenistic Period, Roman Period, Sculpture, Bronze
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 431
Özet
Buradaki doktora tez çalışmasının konusunu“Arykanda Antik Kenti'nin Hellenistik ve Roma Dönemi Plastik Sanatı (1971-2018)”oluşturmaktadır. Arykanda, Antalya ilinin Finike ilçesine bağlı, Finike-Elmalı karayolunun 35. km'sinde bulunan Arif Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Tez kapsamında 97 adet eser çalışılmış olup bu eserlerin bağlı bulunduğu müzeler Antalya, Elmalı ve Demre Müzelerinde yer almaktadırlar. Çalışmamızın kapsamını, 1971-2018 yılları arasındaki kazı çalışmalarında bulunan plastik eserlerin bütünü oluşturmaktadır. Bu bağlamda, inceleme tüm heykeltıraşlık eserlerini kapsamış, bağımsız yontuların yanında kentte oldukça kaliteli işçiliğe sahip bronz heykeller de araştırmaya dahil edilmiştir. Bu plastik eserler bugüne kadar kapsamlı bir çalışmaya konu edilmemiş olmasıyla beraber ilk kez tarafımızdan bilim dünyasına tanıtılmış olması çalışmamızın özgün değerini ortaya koymaktadır. Ayrıca bu eserler tipolojik, stilistik ve ikonografik olarak bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmiş olması zengin repertuvara sahip Arykanda plastiğinin sanat düzeyi ve kronolojisinin anlaşılması/aydınlatılması ile ayrıca önemlidir. Çalışma kapsamında değerlendirilen eserler içerisinde en büyük grubu bağımsız mermer ve kireçtaşı/kalker yontular oluşturmaktadır. Kendi içerisinde alt gruplara ayrılan bu eserlerde sayıca en büyük grubu; portreler ve mermer heykelcikler oluşturmaktadır. Envanterlik eser niteliğinde olan bu grup dışında çalışma kapsamına alınan küçük parça heykel ve heykelcikler de mevcuttur. Bahse konu olan bu küçük parçalar: baş, gövde, kol, bacak ve heykel kaidelerinden oluşmaktadır. Kentte ele geçirilen bir diğer önemli buluntu grubunu bronz eserler oluşturmaktadır. Çok az sayıya sahip bronz eserin ele alındığı grupta; Alexander Severus?/Gordianus III? portresi ve iyi kondisyona sahip kol, bacak, ayak ve elbise kıvrımlarına ait parçalar da çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. Çalışmamızda değerlendirilen eserlerin büyük bir kısmı Roma Dönemi'ne ait olmakla beraber az sayıda Hellenistik Dönem'e tarihlendirilebilecek eser tespit edilebilmiştir. Stilistik değerlendirmeler neticesinde kentteki en erken malzemenin MÖ 2. yy.'a en geç tarihli olanların ise MS 4. yy.'a ait olduğu anlaşılmıştır. Bu dönem aralığında ise kentteki heykeltıraşlık faaliyetlerinin kesintisiz olarak devam ettiği görülmüştür. Buluntu grubu içerisinde Klasik Dönem'e ait eserlere tesadüf edilmemiş olsa da bu dönemin meşhur tiplerinin özellikle MS 1. ve 2. yy.'da küçük değişikliklerle kopya edildikleri anlaşılmıştır. Yapılan stilistik ve tipolojik değerlendirmeler sonucunda Arykanda heykeltıraşlık eserlerinin Side ve Perge gibi yakın kentlerle benzerlikler sunduğu, Batı Anadolu dışında ise daha çok Delos, Samos, Kos ve Leptis Magna gibi bölgelerle de ilişkili olduğu tespit edilebilmiştir. Kentte varlığı konusunda bugüne kadar herhangi bir ipucu bulunmayan atölyelere ilişkin de somut verilere ulaşılmıştır. Bitirilmeden yarım bırakılan kadın ve erkek portrelerinin dışında yarı işçilikli heykelciklerin de bulunması Arykanda'da yerel atölyelerin olabileceğine ilişkin önerimizi desteklemiştir. Arykanda heykeltıraşlığına ilişkin hazırlanan bu çalışmada eserlerin büyük ölçüde kırık olmalarına rağmen tipolojik olarak tanımlanmaları mümkün olmuştur. Heykelcik kategorisinde yer alan Aphrodite'lerin günlük konulu tipolojilerinin tercih edildiği anlaşılmıştır. Yine çalışmamız kapsamında irdelenen eserler içerisinde elleri arkada bağlı tutulan Eros heykelcikleri yeni bir tip olarak literatüre kazandırılmış ve kentin kültürel ve sanatsal yönünün önemini açığa çıkarmıştır. Yine kentin inanç dünyasına ışık tutacak olan bir diğer önemli bulgu ise kaliteli işçilik gösteren ve benzer örneklerinin aksine boyutlarıyla dikkat çeken Telesphoros heykeli olmuştur. Bunun yanında Anasyromenos tipindeki Priapos heykelciği ve Hermaphrodite gibi betimine az rastlanan heykelcikler de kentin zengin sanat dünyasına tanıklık eder.
Özet (Çeviri)
The subject of the doctoral thesis here is“Hellenistic and Roman Plastic Art of the Ancient City of Arykanda (1971-2018)”. Arykanda is located within the borders of Arif Village, 35th km of the Finike-Elmalı highway in the Finike district of Antalya province. Within the scope of the thesis, 97 artefacts were studied and these artefacts are located in Antalya, Elmalı and Demre Museums. The scope of our study consists of all the plastic artefacts found during the excavations between 1971-2018. In this context, the study covers all sculptural artefacts, including bronze sculptures with very high-quality workmanship in the city as well as independent sculptures. Although these plastic artefacts have not been the subject of a comprehensive study to date, the fact that they have been introduced to the scientific world for the first time by us reveals the unique value of our study. In addition, the fact that these works have been evaluated with a holistic approach in terms of typology, stylistics and iconography is also important in understanding/illuminating the artistic level and chronology of Arykanda plastic, which has a rich repertoire. Among the artefacts evaluated within the scope of the study, the largest group consists of independent marble and limestone/calcareous carvings. These artefacts are divided into sub-groups; with portraits and marble statuettes constituting the largest group in terms of number. Apart from this group of artefacts that are of inventory value; there are also small pieces of sculptures and statuettes included in the study. These small pieces consist of heads, torsos, arms, legs, and statuette pedestals. Bronze artefacts constitute another important group of finds found in the city. In the group where very few bronze artefacts were recovered; a portrait of Alexander Severus?/Gordianus III? and fragments of arms, legs, feet and dress folds in good condition were also evaluated within the scope of the study. Although most of the artefacts evaluated in our study belong to the Roman Period, a few artefacts that can be dated to the Hellenistic Period were identified. As a result of the stylistic evaluations, it was understood that the earliest material in the city belongs to the 2nd century BC and the latest dated ones to the 4th century AD. During this period, it was observed that the sculpture activities in the city continued uninterruptedly. Although no artefacts belonging to the Classical Period were found in the assemblage, it is understood that the famous types of this period were copied with minor changes especially in the 1st and 2nd centuries AD. As a result of the stylistic and typological evaluations, it has been determined that the sculpture works of Arykanda have similarities with nearby cities such as Side and Perge, and that they are related to regions outside Western Anatolia such as Delos, Samos, Kos and Leptis Magna. Concrete data were also found regarding the workshops in the city, the existence of which has not been hinted so far. In addition to the unfinished portraits of men and women, the presence of half-worked statuettes supports our suggestion that there may have been local workshops in Arykanda. In this study on the sculpture of Arykanda, it was possible to identify the artefacts typologically despite the fact that they are mostly broken. It is understood that the typologies of Aphrodites in the statuette category with daily themes were preferred. Again, among the artefacts analysed within the scope of our study, the statuettes of Eros with his hands tied behind his back were introduced to the literature as a new type and revealed the importance of the cultural and artistic aspect of the city. Another important finding that will shed light on the belief world of the city is the Telesphoros statue, which shows quality workmanship and draws attention with its dimensions, unlike similar examples. In addition, the Priapos statuette of the Anasyromenos type and rare statuettes such as Hermaphrodite also testify to the rich artistic world of the city.
Benzer Tezler
- Arykanda Antik Kenti Doğu ve Batı Villaları mimarisi
Architecture of East and West Villas in Arykanda Ancient City
AYNUR MİRAY SERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VAHİT MACİT TEKİNALP
- Arykanda akropolisi kutsal alanları ve kültleri
Sacred areas and cults of Arycanda acropolis
HACER SANCAKTAR
- Arykanda madenciliği ve madeni buluntuları
The Metallurgical activities and metal finds of Arykanda
BEKİR SITKI ALPTEKİN ORANSAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVDET BAYBURTLUOĞLU
- Arykanda Antik Kenti'ndeki geç antik dönem hamamları
Late antique bath buildings in Arykanda
FULYA SEVİÇ
Doktora
Türkçe
2022
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VAHİT MACİT TEKİNALP
- The Site planning of an archaeological site in Lycia a proposal to arycanda
Likya döneminde bir arkeolojik alanda çevre düzenlemesi arykanda için bir öneri
NEVİN KAYGUSUZ
