Türklerde yeni bir dini benimseme konusunda belirleyici hususlar: hazar ve İtil Bulgar örneği (VI-X. yüzyıl)
Determining factors in adopting a new religion among Turks: The example of the Khazars and Itil Bulgars (6th-10th centuries)
- Tez No: 829685
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGÜR TÜRKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Türkler bilinen iki bin beş yüz yıllık tarihleri boyunca çeşitli inanç sistemlerine intisap etmişler ve bu katılımlar onların sosyal yaşamından siyasi yaşamına kadar birçok alanda belirgin değişimlerin yaşanmasına neden olmuştur. Her şeyden önce Türk toplumunun kendine has bir yaşam tarzı ve dünya görüşü bulunmaktadır. Türkler tabiatla konargöçer yaşam tarzının beraberinde getirdiği ya da belki mecbur kıldığı muazzam bir uyuma sahiptir. Bu nedenle, Türklerin arkaik inanç sistemlerinde, kozmogonilerin de eskatolojik inanışlarında doğanın bir toplum üzerindeki en saf etkilerine şahit olunur. Türk toplum yapısı ve devlet tasavvuru da göksel evrenin değişmez döngüsü ile benzer nitelikler taşımaktadır. Yurdun (evin) bozkıra açılan kapısı daima doğu yönüne bakar. Tüm tabiat varlıkları gibi Türkler de yüzünü göğün merkezinde olan güneşe döner. Gök, aynı zamanda Tanrı ile özdeştir. Nasıl ki evrende her öge bir kaide üzerine hareket ediyorsa, Türklerde devlet de o nizam ile hareket etmelidir. Türklerde hükümdar toplumun merkezindedir ve her birey yüzünü ona doğru döner. Kağan, göksel kudretin yeryüzünde vücut bulmuş halidir ve bu suretle halkına buyruk olur. Hükümdar kut sahibidir. Bu ona Tanrı'nın yani göğün nizamını yer yüzünde hâkim kılma yetkisi ve sorumluluğu verir. Aksi durumda kut bahşedildiği gibi kolaylıkla elden de çıkabilir. Kut'unu yitiren ve yer yüzünde adaleti sağlayamayan bir Kağan dünyevi iktidarını da kaybetmiş olur. Bu devlet tasavvuru, Türklerde gerçek dünya ile tinsel (zahiri) dünya arasında bulunan sıkı bağı ortaya koyar. Bir başka deyişle hükümdarın meşruiyeti ve hakimiyetin ilahi kaynağı zahiridir. Bu anlayış istisnasız bir biçimde Türklerin intisap ettiği her inanç sisteminde kendisini hissettirir. Türklerin tarih boyunca benimsedikleri dinler, ister geleneksel isterse de evrensel olsun, bu söz konusu dünya ve zahiri görüşün yeniden yorumlanması ve pratik ihtiyaçların teminine matuf süreçlerin yaşanması ile açıklanabilir. Türkler mutlak yaratıcı olan Tanrı'ya giden farklı seçenekleri deneyimlerken kendi inanç yapılarını muhafaza etmişler bunun yanında da bir takım siyasi, ekonomik ve kültürel gerekçeler çerçevesinde yeni dinlerin inananları haline gelmişlerdir. Ancak intisap edilen dinler Türklerde bir benlik erozyonuna yol açmamış, aksine kabul edilen her dinin Türklerin hayat tarzına, doğayı ve evreni anlamlandırma biçimlerine göre yeniden uyarlanması, kültürel anlamda bir sentez oluşmasına katkı sağlamıştır.
Özet (Çeviri)
Throughout their known 2,500-year history, Turks have embraced various belief systems, and these participations have led to significant changes in many areas, from their social life to their political life. First and foremost, the Turkish society has a unique lifestyle and worldview. Turks have an incredible harmony with nature that comes with their nomadic lifestyle, or perhaps, it forces them to do so. Therefore, in the archaic belief systems of the Turks, one can witness the purest effects of nature on a society in their cosmogonies and eschatological beliefs. The Turkish social structure and state concept also have similar qualities to the immutable cycle of the celestial universe. The gate of the yurt (house of Turks) that opens to the steppe always faces the east. Like all natural beings, Turks also turn their faces towards the sun, which is at the center of the sky. The sky is also identical with God. Just as every element in the universe moves according to a rule, the state in Turks should also move with that order. In Turks, the ruler is at the center of society, and every individual turns towards him. The Khagan is the embodiment of the celestial power on earth and thus commands his people. The ruler is the bearer of kut. This gives him the authority and responsibility to establish God's order, which is the order of the sky, on earth. Otherwise, kut can easily be lost as it is granted. A Khagan who loses his kut and cannot provide justice on earth also loses his earthly power. This state concept reveals the strong connection between the real world and the spiritual (apparent) world in Turks. In other words, the legitimacy of the ruler and the divine source of his sovereignty are apparent. This understanding is felt in every belief system that Turks have adopted without exception. The religions adopted by Turks throughout history, whether traditional or universal, can be explained by the reinterpretation of this world and the apparent view and the practical processes for meeting needs. While experiencing different options to reach the absolute creator, God, Turks have preserved their own belief structures and at the same time, they have become believers of new religions within the framework of some political, economic, and cultural reasons. However, the religions embraced have not caused a erosion of identity in Turks; on the contrary, the adaptation of every accepted religion according to the way Turks understand their way of life, nature, and the universe has contributed to the formation of a cultural synthesis.
Benzer Tezler
- The idea of self-reliant individuals: Imagining diligent heroes in Late Ottoman fiction
Kendi ayakları üzerinde duran bireyler fikri: Geç Dönem Osmanlı kurgu metinlerinde gayretli kahramanları hayal etmek
ALİ ATAKAN EROL
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiUluslararası Osmanlı Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI KADI
- Continuity and change in the US foreign policy toward Kosovo question
ABD'nin Kosova sorununa yönelik dış politikasında devamlılık ve değişim
MERVE KALA
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TÜRKEŞ
- VIII.-XIII. yüzyıl metinlerinde Türkçe dinî söz varlığı
Turkish religious terminology in 8th to 13th centuries texts
BANU GÜZELDEREN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SUAT ÜNLÜ
- Les effets de la spiritualité du new age dans les pratiques de la guérison alternative chez les femmes de 25 à 45 ans vivant à İstanbul
İstanbul'da yaşayan 25-25 yaş arası kadınlarda new age spiritüelliğin alternatif şifa uygulamalarına etkileri
DİDEM SOMTÜRK
Yüksek Lisans
Fransızca
2022
SosyolojiGalatasaray ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İPEK MERÇİL