İstanbul'daki toplum ruh sağlığı merkezlerinde terapötik mekanların oluşumunda kullanıcı odaklı tasarım kriterlerinin belirlenmesi
Determination of user-centred design criteria for the formation of therapeutic spaces in community mental health centers in İstanbul
- Tez No: 830695
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE DERİN ÖNCEL, PROF. DR. MEHMET KEMAL KUŞCU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 258
Özet
Mekanın algılanması mekanik bir düzlemde dokunma görme, işitme, koklama ve tat alma gibi duyularla elde edilen bilgilerin beyin tarafından yorumlanmasıdır. Bu durum mekanın fizyolojik boyutunu temsil ederken; algısal olarak mekan, kendisini oluşturan bireyin yaşadığı deneyimleri içinde barındıran yer şeklinde tanımlanabilir. Bunun nedeni mekanın, bireyin geçmişinden getirdiği kültürel, sosyoekonomik ve psikolojik veriler doğrultusunda şekillenebilecek olmasıdır. Bununla birlikte mekanın yapısal kurgusu ve bu mekanın içerisinde oluşturulan gündelik pratikler, o mekandaki insan deneyiminin önemli belirleyicisi olabilmektedir. Tüm bunların yanında mekanın oluşum evresinde birey vasıtası ile sürece dahil olan kültür; bilim, sanat ve felsefedeki kırılma noktaları ile sürekli bir dönüşüm halinde olmuştur. Bu kırılma noktaları sonucunda yeni kültürel akımlar oluşmuş, bu kültürel akımlar dönemin karakteristik özelliğini yansıtmıştır. Toplumun hastalıklara olan bakış açısı da dönemin karakteristik özelliği doğrultusunda şekillenmiştir. Buna bağlı olarak da tedavi edici mekanların kurgusu bu doğrultuda değişmiştir. Bu kırılma noktalarından bir tanesi ile birey ön plana gelmiştir ve insan mekan etkileşimi bu eksen üzerinden araştırılmaya başlanmıştır. Böylece hastalığın kendisi ve tedavisi mekan kurgusunda beşeri bir rol oynamaktan çıkmıştır. Bunun ile birlikte yaşanan ve deneyimlenen mekan üzerine yapılan araştırılmalarda geçmiş normlara göre kurgulanan mekanlarda bireyin kimliğini koruyamayacağı anlaşılmıştır. Bu nedenlerle tedavi edici mekanlar için farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bu yaklaşımlardan bir tanesi olan iyileştirici mekan ile de mekanın bir terapi unsuru olarak kullanılması hedeflenmiştir. Ruh sağlığına yönelik yapılarda iyileştirici mekan yaklaşımı tedavi ve terapinin toplum içinde devam etmesi gerektiği düşüncesini oluşturmuştur. Bu durum da Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri'nin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Bununla birlikte mekânsal terapi unsurlarının neler olabileceği araştırmacıların araştırma konusu olmaya devam etmiştir. Tez kapsamında bu sorunsalın cevabı kullanıcıların günlük hayattaki pratiklerinin gözlemlenmesi ve görüşmelerle anlamlandırmaya çalışması çerçevesince şekillenmiştir. Bunun için tezin kavramsal çerçevesi belirlenmesi gerekmiş ve sağlık yapılarında kullanıcı deneyimi ile ilişkili çevresel psikoloji ve terapötik mekan kuramları seçilmiştir. Bu kuramlara ait modeller ve bu modellerde geçen kavramlar incelenerek ve bunların kesişim noktaları belirlenmiş; tezin kavramsal çerçevesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu kuramsal çerçeve doğrultusunda tez alan araştırmasında Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri gözlemlenmiş ve kullanıcılar ile görüşmeler yapılmıştır. Bu gözlem ve görüşmelerden elde edilen veriler merkez ziyaretleri sırasında önemli olduğu düşünülen mimari veriler ile birleştirilmiş; tablolar üzerinden karşılaştırmalar yapılarak bulgular çıkarılmaya çalışılmıştır. Kullanıcı deneyimlerinin önemli olduğu tasarım süreci alanlarından biri kullanıcı odaklı tasarım anlayışıdır. Bu anlayışta tasarımın sonucunda çıkan ürün kadar, ürünün oluşma aşamasında geçen süreçte yapılan uygulamalar da önemli olabilmektedir. Bu kapsamda bu sürecin yönetilmesi beklenmektedir. Tez alan araştırması kapsamında elde edilen bulgulara göre Toplum Ruh sağlığı Merkezleri'nde kullanıcı odaklı tasarım anlayışının etkin kullanımı için, yönetimsel gereken bu sürecin usul ve esasları üzerinden öneriler geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Perception of space is the interpretation by the brain of the information obtained by the senses such as touch, sight, hearing, smell and taste on a mechanical plane. While this represents the physiological dimension of the space; Perceptually, space can be defined as the place that contains the experiences of the individual who creates it. The reason for this is that the space can be shaped in line with the cultural, socioeconomic and psychological data brought by the individual from his/her past. However, the structural setup of the space and the daily practices created in this space can be an important determinant of the human experience in that space. In addition to all these, the culture involved in the process through the individual in the formation phase of the space; It has been in a constant state of transformation with its breaking points in science, art and philosophy. As a result of these breaking points, new cultural movements were formed and these cultural movements reflected the characteristic features of the period. The society's perspective on diseases has also been shaped in line with the characteristic features of the period. Accordingly, the setup of therapeutic spaces has changed in this direction. With one of these breaking points, the individual came to the fore and the human-space interaction began to be investigated on this axis. Thus, the disease itself and its treatment ceased to play a human role in the spatial setting. Along with this, it has been understood that the individual cannot protect his identity in the spaces constructed according to the past norms in the researches on the lived and experienced space. For these reasons, different approaches have been developed for therapeutic spaces. With the healing space, which is one of these approaches, it is aimed to use the space as a therapy element. The remedial space approach in mental health buildings created the idea that treatment and therapy should continue in the community. This situation paved the way for the emergence of Community Mental Health Centers. However, what could be the elements of spatial therapy continued to be the research topic of researchers. Within the scope of the thesis, the answer to this problematic has been shaped by observing the daily practices of the users and trying to make sense of them through interviews. For this, the conceptual framework of the thesis had to be determined and environmental psychology and therapeutic space theories related to user experience in health structures were selected. The models of these theories and the concepts in these models were examined and their intersection points were determined; The conceptual framework of the thesis has been tried to be established. In line with this theoretical framework, Community Mental Health Centers were observed in the thesis field research and interviews were conducted with users. The data obtained from these observations and interviews were combined with architectural data that were considered important during the center visits; Comparisons were made on the tables and the findings were tried to be extracted. One of the design process areas where user experiences are important is user-centred design. In this understanding, the applications made during the process of the formation of the product can be as important as the product that comes out as a result of the design. In this context, it is expected that this process will be managed. According to the findings obtained within the scope of the field research within the scope of the thesis, suggestions have been developed on the principles and procedures of this administrative process for the effective use of the user-centred design approach in Community Mental Health Centers.
Benzer Tezler
- Toplum ruh sağlığı merkezlerinde çalışan hemşirelerin profillerinin ve rollerinin belirlenmesi
Determining the profiles and roles of nurses working in community mental HEALTH centers
GİZEM ÖYKÜHAN ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HemşirelikEge ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHİRE OLCAY ÇAM
- Suriyeli göçmenlerin göçmen sağlığı merkezlerinde sunulan sağlık hizmetlerinden yararlanma durumu
The USR e of health services by syrian migrants at migrant health centers
HATİCE KELEŞMEHMET
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiMarmara ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARZU UZUNER
- Ankara ve İstanbul'daki hıv/aıds merkezlerinde takipli hıv (+) olan çocuk ve ergenlerin ruh sağlığı ve bilişsel fonksiyonları açısından incelenmesi ve orta-ağır şiddetli astımlı çocuklarla karşılaştırılması
An investigation of psychopathology and cognitive functioning of HIV infected children and adolescents in Ankara and Istanbul and comparison with children with moderate and severe asthma
BURAK KARAKÖK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
PsikiyatriHacettepe ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FATİH ÜNAL
- A descriptive study: Professional and socio-cultural profiles of mental health workers in Turkey
Betimleyici çalışma: Türkiye'deki ruh sağlığı çalışanlarının profesyonel ve sosyo-kültürel profilleri
SEVİLAY SİTRAVA GÜNENÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Psikolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT PAKER
- Psychiatric symptomatology, attachment style, and burnout among mental health professionals in Turkey
Türkiye?deki ruh sağlığı çalışanlarının psikiyatrik semptom düzeyleri, bağlanma stilleri ve tükenmişlik seviyeleri
EZGİ SONCU
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Psikolojiİstanbul Bilgi ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT PAKER