1950-1960 dönemi İstanbul: Mimarisi, kentleşmesi ve mimar Emin Onat
Period of 1950-1960 in İstanbul: Architecture, urbanization and architect Emin Onat
- Tez No: 83095
- Danışmanlar: PROF. DR. MİNE İNCEOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
ÖZET 1950-1960 dönemi ekonomide liberalizm, toplumsal hayatta bireyselcilik, mimarlıkta da Uluslararası Üslup olarak özetlenebilir. Çoğulculuk (plüralizm), totaliter klasik formdan kurtulan mimarlığın, modern düşünce ve yapı faaliyeti etkisinde aldığı çeşitliliğin sonucudur. Batılılaşma yoluyla modernleşme projesi, İkinci Dünya Savaşı sonrası çoklukla Amerikan Liberalizmi etkisinde bir değişim programı ile yürütülmüştür. 1950 öncesi kültürel hayat, çağdaşlık, millilik, halkçılık ilkeleri çerçevesinde, batı kültürü ile ilişkisinde bu ruhu anlamayı ve özümsemeyi önemsemişken, 1950-1960 döneminde sadece Amerikan modernizmi vardır ve kaygısızca aynen aktarılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti İkinci Dünya Savaşı sonrası Amerika ile yakınlaşır. Devlet eliyle süren devrimler, kültür politikaları ağırlığım kaybeder, yerini, ekonomi politikalarına ağırlık veren uygulamalara bırakır. Mali yardım tarlaya makinenin girmesini sağlamıştır. İktidardaki, taşralı toprak sahipleri ve ticaret burjuvazisinin oluşturduğu parti, ticareti genelleştirmiş ve yeni iş alanlarının açılmasını sağlamış, serbest ekonominin desteklendiği bu süreçte Anadolu hareketliliği de işsiz ve topraksız insanları iş ve ekmek bulma yolunda büyük şehirlere, özellikle İstanbul'a yönlendirmiştir. Göç, 1950-1960 döneminde İstanbul ve diğer büyük şehirler nüfusun çok yüksek oranlarda artışına sahne olmuştur. Konut ihtiyacı, arzı karşılayamadığı için gecekondu bölgeleri ve düzensiz şehir alanları oluşmuştur. Levent, Koşuyolu ve Ataköy gibi modern konut yerleşimleri ihtiyacı karşılayamadığı gibi maliyetleri de alt alım gücünün çok üstüne çıkmıştır. Sonuçta bu bölgeler, dönemin popüler yerleşim birimleri olmuştur. Adnan Menderes eliyle İstanbul'da başlatılan kapsamlı imar hareketi, kentin tarihsel kimliğini zedelemiştir. Yeni kent imgesi, tarihi şehrin yüzyıllar içinde kurulan yaya şehri görüntüsünü, plan ve diyalog eksikliği ile bir taşıt/araba şehrine çevirmiştir. Bu döneme kadar önemli bir iki modern yapı varken, 1950'lerden sonra yeni yolların, arterlerin açılmasıyla İstanbul şehri ölçek değişimine uğramıştır. Yapısal değişikliklere ve dönüşümlere kentin mimari görünümündeki değişiklikler de eklenmiştir. Mimarlar tarafından bütün boyutlarıyla kabul edilmiş bir modern mimarlık anlayışı benimsenmiştir. Adalet Sarayı proje yarışması sonuçlan, İkinci Ulusal Mimarlık döneminin ve ağıt taş bina uygulamalarının sona erişinin bir göstergesidir. Jürideki rasyonalist Dudok etkisinde hafif sade, anıtsallığı yumuşatılmış bir Onat, Eldem projesi yarışmayı kazanmıştır. Tümüyle modern olarak değerlendirilecek bir proje olmasa da dönüşümün habercisi olan bir yapıdır. Hilton oteli ise mimarisi yanında Amerikan tarzı işletmeciliği de Türkiye'ye tanıtmak açısından önemli bir yapıdır. Yabancı mimarlar tarafından projelendirilen binaTürkiye'den de S. H. Eldem'in katılımıyla uygulanmıştır. 1950-1960 döneminin bu binanın yapılması ile başladığı varsayılmaktadır. Uluslararası Üslup bütün dünyada aynı anda etkili olup Türkiye'yi de bu dönemde etkisi altına almıştır. Belediye Sarayı, Hukukçular sitesi gibi yapılar modern yapı tarzının Türk mimarları tarafından seçilip uygulanan yaklaşımlarıdır. Belediye Sarayı, Brezilya tarzı denen ve bazı eğrisel elemanlarla ayırt edilen bir uygulama tarzıdır. Dikdörtgen betonarme bloklar, sürekli pencereler, kolon-kiriş sisteminin verdiği hafiflik ve sadelik, geniş açıklıkların yapılabilme imkanları, kolonlar (piloti) üzerine yükseltilmiş binalar dönemin genel özellikleridir. Liberal ekonomik sistem, yeni bina tipleri, yeni ticaret alanları açacak, ekonomiyi de büyütecektir öngörüsü yapılmaktadır ve paralelinde, oteller, iş ve alışveriş merkezleri yeni tip yapılar olmuştur. 1940'h yıllarda, Hasan Ali Yücel ve çevresindeki edebiyatçı grubu, Emin Onat'ın da dahil olduğu bir kültür programı yürütmüşlerdir. Hümanizm, yani, inşam her şeyin ölçeği kabul etmek, yeni kültür devriminin halkçı, ulusal, seküler ilkeleriyle sentezler yaptırmıştır. Yeniden doğuş olarak değerlendirilen Modernizm, geçmişten tamamen kopmadan, bilimselliği, evrenselliği ve bir Türk Aydınlanmasını gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Anadolu'nun Doğu ve Batı medeniyetlerini içinde barındıran yapışım kucaklamak, zengin kültürel geçmişindeki uygarlıkları yemden canlandırmak ve bir Türk Rönesansı'nı uyandırmak Türk Modernizminin mükemmeliyetçi hedefleridir. Emin Onat'ın İTÜ'deki akademik çalışmalarını ve profesyonel mimar kimliğim bir arada yürütebilmesi, Anıt Kabirtn mimarı ve İTÜ mimarlık fakültesi kurucusu olarak tanınmıştır. Onat Cumhuriyet'in yeni kültürel yapılaşmalarında yer aldığı çalışmalar ve bunlardaki başarısıyla çağdaşlarından ayrılmaktadır. VI
Özet (Çeviri)
SUMMARY: Period of 1950-1960 in Istanbul: Architecture, Urbanization and Architect Emin Onat Liberalism, in the term 1950-1960 economy, can be summarized in social life as individualism, and in the architecture as International style. Pluralism is the conclusion of variation of the architecture in totalitarian classic form effected by modern though and structure activity. Modernizing project with the way of westernization, is performed by a changing program in affect of most American liberalism after World War n. Taking into consideration before 1950, in the sense of cultural life to understand and to assimilate spirit of west culture, contemporaneity and populism principles but there is only American modernism and is directly transferred in the term 1950-1960. After the Second World War there was an approaching between the republic of Turkey and the America. Instead of revolutions that is continued by the state and the politics of culture it was given priority that practice of economic politics. It was started that using machinery into the field by the financial helps. There were provincial landowners and party members that was formed by the bourgeoisie in the government, at the same time it had generalized the trade so new work areas were opened. During this period free economy was supported and humans lives in Anatolia that were unemployed and landless had started to migrate to the big cities a specially Istanbul by the hope of finding e job and earn money. Migration increased the population of Istanbul and the other big cities during 1950- 1960. Because of the lack of house, homeless people had to make their houses to the outside of the developed cities irregularly. Levent, Kosuyolu, Ataköy, are both expensive and not enough to have a house for the people. As a consequences these regions are the most popular living areas of that term. Adnan Menderes started the activities of public improvements but this effected the cultural with its dimension. Architectural changes are added to structural changes and turnings. A modern architecture understanding is appropriated by architect with its whole size. The results of the contest of Law Palace project is a indicator of the ending of stone building practices. Onat-Eldem project win the contest with its rationalist Dudok affection in jury. It is not only modern project completely but also a building of a reflection of a turning. VllHilton Hotel is an important building as of American style and to be made it known to Turkey. The building projected by foreign architects has been practiced with participation of S. H. Eldem from Turkey. The beginning of the term 1950-1060 has been accepted by making this building. International style effected all the World and Turkey at the same time. Municipality palace, jurist complex are the examples of the modern structure manners that chosen from the Turkish architects. Municipality palace is an example of Brazilian manner that distinguish from the others with some bent elements. Rectangle reinforced concrete, continual windows, lightness and plainness of the colon beam system are the basic characteristics. Liberal economic system causes new building style because liberal economy opens new trade area and enlarge the economy. Hasan Ali Yücel with his literature group and Emin Onat a new cultural program in 1940's. Humanism, to accept the people as a criteria of everything, made synthesis with populist, natural, secular principles of new cultural revolution. Modernism, evaluated as rebirth, is aiming scientificness, universality and Turkish illumination absolutely close to past. To hold the structure of east and west civilization of Anatolia, to liven up civilization in reach cultural past and to waken a Turkish renaissance are perfectionist aims of Turkish modernism. Emin Onat is known as architect of Anitkabir, the founder of ITU architecture faculty and the one who performed academic studies and his professional architecture identity with together. He is separated from his contemporaries with the studies in the new culture structure of republican. vm
Benzer Tezler
- Mudanya'da kentleşme süreci ve kentsel gelişimi etkileyen faktörler
Factors affecting urbanization process and urban development in Mudanya
SİNAN ALBAYRAK
- 1950 - 1970'lerde İstanbul'da konut mimarisi: Bağdat Caddesi örneği
Residential architecture in Istanbul between 1950s - 1970s: Bağdat Street as a case study
ZEYNEP YAZICIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERHAN YÜREKLİ
- Zeyrek İbadethane Arkası Sokak 14 no.lu konağın restorasyon projesi
The restoration project of the mansion no 14 on the İbadethane Arkası Street in Zeyrek section 1 introduction
OYA TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YEGAN KAHYA
- Cumhuriyet Dönemi proje yarışmalarında değerlendirme kriterleri ve gelişimi Çalışma alanı: Kamu yönetim binaları
Evaluation criteria of project competitions and their development during the republic period area of study: State administrative buildings
BANU ÇİLİNGİR
- Cumhuriyet Dönemi İstanbul mimarlığında Rüknettin Güney
Istanbul's Republican Era architecture and Ruknettin Guney
CANSU ÖZKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL