Geri Dön

Impact of social capital on subjective social status in Turkey

Türkiye'de sosyal sermayenin öznel sosyal statü üzerine etkileri

PDF İndir

  1. Tez No: 830961
  2. Yazar: REYTA AKDENİZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. LÜTFİ SUNAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Sosyoloji, Sociology
  6. Anahtar Kelimeler: Sosyal Sermaye, Öznel Sosyal Statü, Köprü Kuran Sosyal Sermaye, Bağlayıcı Sosyal Sermaye, Sosyal Ağ, Social Capital, Subjective Social Status, Bridging Social Capital, Bonding Social Capital, Social Network
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 106

Özet

Bu tez temelde Türkiye'de sosyal sermayenin öznel sosyal statü üzerine etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. ISSP'nin Sosyal Ağ ve Sosyal Kaynaklar veri setinin 1521 katılımcıyı kapsayan son dalgasını kullanan bu çalışma, sosyal sermayenin kişinin kendi statüsüne dair değerlendirmesini ne yönde, düzeyde ve spesifik olarak hangi türü ile etkilediğinin analiz etmekte ve tartışmaktadır. Literatürde son yıllarda popülerleşmeye başlayan sosyal sermayenin bu anlamdaki etkisine dair tartışma toplumsal tabakalaşmanın ekonomik olmayan belirleyicilerine dikkat çekmesi açısından önemlidir. Ayrıca hiyerarşik toplumsal konumlanmayı ifade eden statü kavramına dair alternatif bir parametre ve yaklaşım sunan öznel sosyal statü de tabakalaşmanın objektif göstergelerinden ve yapısal tartışmalarından ziyade bireyi ve bireysel algıyı merkeze alması bağlamında önemli açılımlar sağlamaktadır. Klasik sosyoloji teorilerindeki toplumsal sınıf ve çağdaş çalışmalarda onun yerini alan sosyoekonomik statü kavramlarından bütünüyle kopuk olmamakla birlikte, bireylerin toplumdaki hiyerarşik konumuyla ilgili olarak materyalist boyutundan ziyade ideayı, algısal boyutu, mutlak ölçütlerden ziyade göreceliği ve yapısal tartışmalardan ziyade aktörü vurgulaması ile farklılaşan öznel sosyal statü de özellikle Türkiye literatüründe pek fazla kullanılmayan bir kavramdır. Bourdieu'nun bireyin statüsünü belirleyen farklı sermaye tipleri tanımladığı yaklaşımı içerisinde önemli bir yer tutmakla birlikte özellikle Coleman ve Putnam'ın çalışmaları ile popülerleşen sosyal sermaye kavramı aynı zamanda farklı tanımlamalar ve ölçümler ile de çeşitli alanlarda ampirik çalışmalara konu olmuştur. Bu anlamda, sosyal sermayeyi bireylerin ediniminde ve dolayısıyla bireyler arasında eşitsiz dağılımı söz konusu olan, bu yüzden de olumsuz sonuçları da doğurabilen bir olgu olarak gören Bourdieu'dan farklı olarak Putnam'ın çalışmalarında sosyal sermaye toplumun veya çeşitli toplulukların kolektif olarak sahip olduğu, sosyal entegrasyon ve dayanışma ile ilintili ve hemen her zaman olumlu olan bir özellik olarak karşımıza çıkmaktadır. Coleman'ın ise hem bireysel hem de kolektif yönlerine vurgu yaparak bu anlamda daha ortada durduğu söylenebilir. Sosyal sermayenin, Putnam'ın da bu konudaki en önemli kavramsal ayrımlardan biri olarak altını çizdiği, iki temel tipi bulunmaktadır. Bunlardan bağlayıcı (bonding) sosyal sermaye bireyin halihazırda içinde bulunduğu sosyal ağın ve ait olduğu toplumsal grubun içerisindeki bireylerle kurduğu güçlü ve yakın sosyal ilişkilere karşılık gelirken, köprü kuran (bridging) sosyal sermaye bu ağın ve grubun dışındaki kişilerle kurdukları zayıf ve uzak ilişkilere karşılık gelmektedir. Sosyal sermayenin bağımsız değişkeni, öznel sosyal statünün ise bağımlı değişkeni temsil ettiği çalışmada sosyal sermayenin üç aşaması yaklaşımı geliştirilmiş, bu aşamaların her birinin algılanan sosyal statüyü açıkladığı ve aynı zamanda kendisini takip eden aşamadaki göstergelere de ortam hazırladığı öne sürülmüştür. Bu aşamalarda, sosyal sermayenin genelleştirilmiş güven, sosyal katılım ve sosyal ağın yapısal özellikleri olmak üzere üç temel alt-gruba ayrılmış ölçütleri analiz edilmiştir. Temelde Hiyerarşik OLS Regresyon modelinin kullanıldığı çalışmada aynı zamanda kullanılan tüm değişkenlere dair tanımlayıcı analizlere ve korelasyon matriksine de yer verilmiştir. Bireylerin kendilerini metaforik bir sosyal merdiven üzerinde kaçıncı basamakta konumlandırdıkları sorusuna verdikleri yanıtlar ile 1 ile 10 arasında değer alan öznel sosyal statünün bağımlı değişkeni oluşturduğu regresyon analizinin dört hiyerarşik basamağının ilk modelinde kontrol değişkenleri olarak modele dahil edilen yaş, cinsiyet, medeni durum, etnik köken, yerleşim yeri, çalışma durumu, dini eğitim ve ekonomik durum demografik değişkenleri yer almaktadır. Bunlardan eğitim ve ekonomik durum aynı zamanda sosyoekonomik statünün temel göstergeleri olarak kabul edilen değişkenler olmaları ve bu anlamda objektif sosyal statüyü de kontrol etmeleri nedeniyle de önemlidir. Takip eden 3 basamakta ise belirtilen sosyal sermaye aşamaları, genelleştirilmiş güven, sosyal katılım ve sosyal ağ değişkenleri sırasıyla eklenmiştir. Bunlardan genelleştirilmiş güven 4-basamaklı Likert skalası ile ölçülen ilgili değişken ile analize dahil edilirken sosyal katılım kişinin gönüllü faaliyetlere ve müzik spor gibi bir takım sosyal aktivitelere katılım olmak üzere 5'er basamaklı iki ilgili sorunun bileşiminden oluşturulmuştur ve 2 ile 10 arasında değer almaktadır. Son aşamada ise sosyal ağ ile ilgili 3 değişken yer almaktadır. İlk değişken kişilerin ebeveyn, kardeş, yetişkin çocuk, yakın arkadaş ve diğer akrabaları olmak üzere 5 soruda yakın sosyal ilişkileri ile iletişim sıklıklarını ölçen değişkenlerin bileşiminden elde edilmiştir ve 1 ile 40 arasında değer almaktadır. Bu aşamadaki diğer iki değişken sosyal ağ desteği ile ilişkilidir. Bunlardan ilki kişilerin yardıma ihtiyaç duydukları belirli durumlarda belirtilen bir takım kurum ve kuruluşlardan birine mi yoksa yakın sosyal çevrelerine mi başvurduklarını soran yine 5 ilgili sorunun dikotomik kodlanmasının sonrasında ardından toplanması ile, diğeri ise yine kişilerin yardıma ihtiyaç duydukları başka birtakım durumlarda sosyal ağları içerisinde kimden destek aldıklarını soran ve yakın ve bir başka deyişle güçlü ilişkilerden, uzak ve bir başka değişle zayıf ilişkilere doğru sıralı cevap seçeneklerini barındıran yine 5 sorunun bileşimi ile kişinin sosyal ağını tanımlayan bir uzaklık parametresi oluşturulması ile elde edilmiştir. Çok değişkenli ve hiyerarşik analiz modelinin kullanılması sosyal sermayenin bu üç aşamasının, yani farklı göstergelerinin etki ve açıklama kapasitelerini karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesine olanak sağlarken, aynı zamanda hem bahsi geçen demografik ve sosyoekonomik statü değişkenlerinin hem de analizin bağımsız değişkenlerini oluşturan sosyal sermaye göstergelerinin kendi içinde kontrol edilmesi ve bu anlamda daha sağlıklı çıkarımlar yapılabilmesi açısından önemlidir. Bulgular, sosyal sermayenin, ekonomik parametreler de göz önüne alındığında dahi öznel statüyü önemli ölçüde etkilediği ilk hipotezini ve sosyal sermayenin kişinin bu anlamdaki öz değerlendirmesini genelleştirilmiş güven, sosyal katılım ve sosyal ağın yapısal özellikleri olmak üzere üç aşamada belirlediği ikinci hipotezini, modelin ve tüm aşamalardaki ilgili değişkenlerin istatistiki anlamlılık değerleri ile doğrulamaktadır. Yine modelin açıklama kapasitesinin her aşamada istatistiki olarak anlamlı bir artış gösterdiği ve açıklama kapasitesine en yüksek katkıyı ise sosyal ağın yapısal özelliklerinin ölçüldüğü son aşamanın sağladığı R-kare ve R-kare değişim değerlerinde görülmektedir. Üç aşamadaki ilgili bağımsız değişkenlerin etki yönüne bakıldığında ise bulgular üçüncü hipotezi doğrular şekilde güven, sosyal katılım ve uzaklığın öznel sosyal statüyü olumlu yönde etkilediğini göstermiştir. Değişkenlerin standardize edilmiş beta katsayı değerlerine bakıldığında en önemli belirleyicinin uzaklık parametresi olduğu gözlemlenmiştir. Son olarak, kişinin yakın çevresi ile iletişim sıklığının ölçüldüğü değişkenin istatistiki olarak anlamlı bir etkisinin bulunmaması, takip eden yakın sosyal çevreden yardım alma düzeyinin olumsuz etkilemesi ve yine son değişken olan uzaklık parametresi ile öznel sosyal statünün doğru orantı göstermesi değişkenlerinin tamamı, dördüncü ve son hipotezi doğrulamakta, öznel sosyal statüyü artıran sosyal sermaye tipinin spesifik olarak köprü kuran sosyal sermaye olduğu, bağlayıcı sosyal sermayenin ise aynı etkiye sahip olmadığı ve hatta aksine kişinin statüsüne dair öz değerlendirmesini olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Sonuçlar doğrultusunda, Burt'un“yapısal boşluklar”ve Granovetter'in zayıf bağların gücü teorilerine paralel olarak Türkiye'de bireylerin kurdukları uzak ve zayıf sosyal ilişkilerinin yani köprü kuran sosyal sermayenin kendilerini statü anlamında daha yüksek basamaklarda konumlandırmalarına, yakın ve güçlü sosyal ilişkilerin ise bu anlamda sosyal statüleri ile algılarını olumsuz etkilediği görülmektedir. Granovetter'in belirttiği gibi güçlü bağlar üçlü kapanma ile sonuçlanmaya, bu anlamda homojen ve kapalı ağlar ve gruplar içerisinde kalmaya mahkûm iken, kapanmaya maruz kalmaksızın farklı sosyal gruplar arasında köprü oluşturabilen zayıf bağlar, Burt'un altını çizdiği gibi, bu ağlar arasındaki boşluklardaki stratejik konumları ile hem kendileri hem de bağlı oldukları diğer nodlar için önemli fırsatlar sağlamaktadır. Ayrıca toplumun farklı fragmanları ve tabakaları arasında köprü oluşturmaları toplumda entegrasyonu sağlamaları ve sosyal hareketliliği mümkün kılmaları açısından da oldukça önemlidir. Bu durum köprü kuran sosyal sermayenin, literatürde sosyal sermayeyi iş bulma, akademik ve mesleki başarı gibi bir takım kazanımlarla ilişkilendiren çalışmalara paralel şekilde hem pratik anlamdaki getirileri ile kişinin statüsünü artırdığı hem de kişinin kendi içinde bulunduğu sosyoekonomik grup ile daha yukarıda bulunan sosyal tabakalar arasında köprülerin var olması nedeniyle algısal düzeyde kendini bu statü ve tabaklardan bütünüyle uzak ve kopuk görmemesini, aksine bu sosyal basamakları erişilebilir ve sosyal hareketliliği mümkün görmesini sağladığı şeklinde açıklanabilir.

Özet (Çeviri)

The objective of this study is to explore the impact of social capital on subjective social status in Turkey. Using a hierarchical OLS regression as the main analytical model and analysing the last wave of the Social Network and Social Resources dataset of the International Social Survey Programme (ISSP), it examines to what extent and in its primarily which form social capital explains one's perception of self-status. This thesis is built around the two major conceptual framework and related literature; social capital and subjective social status, which also constitutes the independent and the dependent variables of the study, respectively. An approach of three stages of social capital is developed in the scope of this thesis to analyse three groups of measures of it that are claimed to be explaining the subjective social status and to be facilitating the measure or the set of measures added in the following stage. Based on the results of the multivariate analysis proving the main hypotheses, it is argued first, that the social capital in its all three stages is a central determinant of self-placement in social hierarchical order controlling for the economic indicators and also, that it is the bridging type of social capital consisting of the distant and weaker ties, compared to the bonding type of it, that positively impacts one's perceived social status.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    601653

    The impact of social capital on subjective well-being

    Türkiye'de sosyal sermayenin öznel refah üzerindeki etkisi

    DUYGU İNCE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    EkonomiDokuz Eylül Üniversitesi

    İktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YEŞİM ÜÇDOĞRUK GÜREL

  2. Tez No

    849508

    Sosyoekonomik faktörlerin öznel ruh sağlığı üzerindeki etkisi: Türkiye sağlık araştırmasından kanıtlar

    the impact of socioeconomic factors on subjective mental health: Evidence from the Turkey health survey

    BURCU YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Sağlık YönetimiDüzce Üniversitesi

    Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OĞUZ KARA

  3. Tez No

    75574

    Bina yapımında denetim ve sigortanın sorumluluk araçları olarak kullanılması

    Başlık çevirisi yok

    AYŞE DÜRRİN ALPER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞULE ÖZÜEKRAN

  4. Tez No

    527350

    Social capital and subjective wellbeing in Albania

    Arnavutluk'ta sosyal sermaye ve öznel refah

    SUADA AGA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Sosyolojiİstanbul Şehir Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜBEYİR NİŞANCI

  5. Tez No

    669261

    Suriyeli girişimcilerin etnik ekonomi oluşturmalarında sosyal sermayenin rolü: İzmir örneği

    The role of social capital in Syrian entrepreneurs creating an ethnic economy: The case of Izmir

    ZEYNEP BAKİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    SosyolojiSakarya Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HANDAN AKYİĞİT

Geri Dön