Bilişsel medya okuryazarlığı modeli bağlamında yetişkinler üzerine bir araştırma
A study on adults in the context of cognitive media literacy model
- Tez No: 831011
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAD KARADUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Medya ile insan arasındaki ilişki, teknolojik gelişmelerle birlikte hem bireysel hem de toplumsal düzeyde dönüşen bir olgu olarak dikkat çekmektedir. Bilgiye erişimin tarih boyunca sınıfsal ve kültürel bir ayrıcalık olduğu gerçeği dijital çağın getirdiği yeniliklerle görünüşte azalmış olsa da dijital eşitsizlikler bağlamında farklı biçimlerde yeniden ortaya çıkmıştır. Dijital teknolojilerin hızlı yükselişi medya mesajlarının üretimi, dağıtımı ve tüketimi üzerindeki hakimiyetini artırarak bireylerin medya ile etkileşim süreçlerini çok boyutlu olarak etkilemiştir. Bu bağlamda, medya okuryazarlığı kavramı, bireylerin medya mesajlarını anlama, eleştirel değerlendirme ve bilinçli tüketim süreçlerini şekillendiren önemli bir çerçeve olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, W. James Potter'ın Bilişsel Medya Okuryazarlığı Modeli temel alınarak, medya okuryazarlığının bilinç arkasında gerçekleşen boyutlarını ele almaktadır. Bilişsel medya okuryazarlığı, bireylerin medya mesajlarını anlama ve değerlendirme süreçlerinde bilgi yapılarının, kişisel alanın, yetkinliklerin ve becerilerin nasıl bir rol oynadığını anlamayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Model, medya ile bireyler arasındaki ilişkinin karmaşıklığını kavramada teorik bir çerçeve sunmaktadır. Ancak, literatürde bu modelin ampirik olarak test edilmesi sınırlıdır ve bu boşluğu doldurmak çalışmanın temel motivasyonlarından birini oluşturmaktadır. Araştırma, Antalya'nın merkez ilçelerinde yaşayan yetişkinlerle yüz yüze anket tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiş ve 400 kişiden veri toplanmıştır. Çalışma, medya okuryazarlığını etkileyen faktörleri, özellikle sosyo-demografik özellikler ve medya kullanım alışkanlıkları bağlamında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Elde edilen bulgular, dijital dünyada bilgiye erişimin sadece bir olanak değil, aynı zamanda eşitsizliklerin yeniden üretildiği bir alan olduğunu göstermektedir. Bu çalışma medya okuryazarlığının yalnızca pedagojik bağlamlarla sınırlı kalmaması gerektiğini yetişkinler ve yaşlılarla birlikte genişletilmesi gerektiğini ön görmektedir. Dijital eşitsizliklerin giderilmesi ve medya okuryazarlığının artırılması daha bilinçli bir toplumsal yapı inşa etmek için önemli bir gereklilik olarak gözükmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın bulguları, medya okuryazarlığını geliştirmek için politika yapıcılar, eğitimciler, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarına yönelik somut öneriler sunmakta ve Potter'ın modelini ampirik olarak test eden araştırma olma özelliği taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
The relationship between media and individuals draws attention as a phenomenon that transforms on both individual and societal levels, particularly with technological advancements. Although access to information has historically been a class-based and cultural privilege, this disparity, seemingly diminished by the innovations of the digital age, has reemerged in various forms within the context of digital inequalities. The rapid rise of digital technologies has significantly influenced the production, distribution, and consumption of media messages, profoundly shaping individuals' interaction processes with media in a multidimensional way. In this context, the concept of media literacy has emerged as a critical framework that shapes individuals' processes of understanding, critically evaluating, and consciously consuming media messages. This study is based on W. James Potter's Cognitive Media Literacy Model and examines the underlying dimensions of media literacy that occur beyond conscious awareness. Cognitive media literacy is an approach aimed at understanding how information structures, personal domains, competencies, and skills play a role in individuals' processes of understanding and evaluating media messages. The model provides a theoretical framework for comprehending the complexities of the relationship between media and individuals. However, the empirical testing of this model in the literature remains limited, and addressing this gap is one of the primary motivations of this research. The research was conducted with adults residing in the central districts of Antalya, using face-to-face survey techniques to collect data from 400 participants. The study aims to analyze the factors influencing media literacy, particularly within the context of socio-demographic characteristics and media consumption habits. The findings indicate that access to information in the digital world is not only an opportunity but also a domain where inequalities between individuals are reproduced. This study argues that media literacy should not be confined solely to pedagogical contexts but should be expanded to include adults and older peoples. Addressing digital inequalities and enhancing media literacy is deemed essential for building a more conscious and informed societal structure. In this regard, the findings of the study provide concrete recommendations for policymakers, educators, local administrations, and civil society organizations to improve media literacy. Furthermore, it stands out as study to empirically test Potter's model.
Benzer Tezler
- Eleştirel medya okuryazarlığı kuramı: Eskişehir okulları ölçeğinde bir alan araştırması
The theory of critical media literacy: A field research in the scale of Eski̇şehi̇r high schools
MEHMET SELAHATTİN OKUROĞLU
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiBasın ve Yayın Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL DAĞTAŞ
- Dijital medyada tık tuzakları: Türkiye'de tık tuzaklarının dijital habercilikte kullanıcı deneyimine etkisi üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi yok
KEREM CAN DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İletişim BilimleriGalatasaray Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN TUTAL
- Açık öğretim ortaokulu öğrencilerinin teknoloji okuryazarlığı durumu
Technology literacy among students of open middle school
RECEP BOZER
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiYaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERAL UYSAL
- Özel yetenekli öğrencilerin özerk öğrenme, yapay zekâ okuryazarlığı ile 21. yy becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between autonomous learning, artificial intelligence literacy, and 21st century skills of gifted secondary school students
MEHMET İLKAY KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBahçeşehir ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞİN KAPLAN SAYI
- Ortaokul öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyinin okuduğunu anlama becerisiyle ilişkisi
The relationship between secondary school students' digital addiction level and their reading comprehension skills
BEYZANUR IRMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EZLAM SUSAM