Dijital medyada tık tuzakları: Türkiye'de tık tuzaklarının dijital habercilikte kullanıcı deneyimine etkisi üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 953867
- Danışmanlar: PROF. DR. NİLGÜN TUTAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Stratejik İletişim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bu çalışma, dijital medyada tık tuzaklarının kullanıcı deneyimi, psikoloji ve habercilik üzerindeki çok katmanlı etkilerini editör ve okuyucu perspektifinden incelemeyi amaçlamaktadır. Tıklama odaklı haber başlıklarının medya sektöründe görünürlüğü ve reklam gelirini artırma yönündeki işlevine karşın, kullanıcılar yani okuyucular üzerinde yaratabileceği etkiler ve gazeteciliğin etik kurallarına yönelik tehditler giderek daha görünür hale gelmiştir. Bu bağlamda tez, dijital medyada tık tuzağı stratejilerinin editörler tarafından nasıl ve neden uygulandığını, okuyucuların bu içeriklerle nasıl etkileşim kurduğunu ve bu başlıkların kullanıcı güveni, sadakati ve platform deneyimi üzerindeki etkilerini disiplinlerarası bir yaklaşımla değerlendirmektedir. Çalışmanın ilk bölümünde medya kavramı tarihsel bir çerçeve içinde ele alınmış, geleneksel ve dijital medya kavramları ve işleyişi karşılaştırılmıştır. Dijitalleşmenin habercilik pratiklerini nasıl dönüştürdüğü, özellikle sosyal medya platformları ve algoritmalar aracılığıyla tıklanma bazlı içerik üretiminin teşvik edilmesiyle birlikte analiz edilmiştir. Tık tuzağı başlıklarının temel özellikleri, türleri, etikle olan ilişkisi, ekonomik arka planı ve kullanıcı üzerindeki maddi manevi etkileri detaylandırılmıştır. Ayrıca bu başlıkların coğrafi anlamda bölgesel ve kültürel değişkenlerle olan ilişkisine de değinilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, tık tuzağı başlıklarının kullanıcı deneyimi ve psikolojik etkileri derinlemesine ele alınmıştır. Kullanıcı deneyimi dijital platformlar bağlamında sunulmuştur ve dikkat, güven, tatmin ve bilişsel yük gibi temel boyutlar üzerinden değerlendirilmiştir. Bu bölümde ayrıca tık tuzağı içeriklerin kullanıcıda oluşturduğu duygusal tepkiler, güvensizlik hissi ve bilişsel yorgunluk gibi etkiler ele alınmıştır. Kullanıcıların bu içeriklere karşı geliştirdiği stratejiler, medya okuryazarlığı ve içerik filtreleme davranışlarıyla ilişkilendirilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, Türkiye'deki dijital medyada haber platformları kullanıcıları yani okuyucular ve editörlerle gerçekleştirilen nitel saha araştırmasının yöntemi ve bulguları sunulmuştur. Yarı yapılandırılmış birebir görüşmeler aracılığıyla elde edilen veriler tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular, editörlerin içerik üretiminde karşılaştıkları ekonomik ve algoritmik baskılar ile etik ikilemleri yansıtırken; kullanıcılar, tık tuzağı içeriklere karşı duygusal tepkiler, güven kırılması ve seçici okuma stratejileri geliştirdiklerini belirtmiştir. Her iki grupta da mevcut tıklama odaklı yayıncılık anlayışının sürdürülebilir olmadığı yönünde güçlü bir farkındalık gözlemlenmiştir. Elde edilen bulgular, tıklama tuzaklarının kısa vadede dikkat çekmeyi başarsa da uzun vadede medya kuruluşlarının güvenilirliğini ve kullanıcı deneyimini zedelediğini, kullanıcılar üzerinde duygusal manipülasyon hissi ve bilişsel yorgunluk oluşturduğunu göstermektedir. Editörler ise ekonomik baskıların ve platform algoritmalarının bu stratejileri zorunlu kıldığı belirtilmiştir. Kullanıcılar, tık tuzağı içeriklere karşı farklı stratejiler geliştirmekte, bazıları bilinçli okuma ve kaynak sorgulama becerileri geliştirirken, bazıları tamamen bu tür içeriklerden kaçınmayı tercih etmektedir. Editörler istemeseler de tık tuzağı içerikler üretmekte ve okuyucular da istemeseler de tık tuzağı içeriklere tıklamaktadır. Çalışma, dijital habercilikte etik sorumluluk ile kullanıcı deneyimini dengeleyen yeni model arayışlarının gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the multi-layered effects of clickbait strategies in digital media on user experience, psychology, and journalism from both editor and reader perspectives. While click-driven headlines serve to increase visibility and advertising revenue within the media sector, their potential impacts on users-namely, readers-and the threats they pose to journalistic ethics have become increasingly evident. Within this context, the thesis adopts an interdisciplinary approach to analyze how and why editors implement clickbait strategies, how readers interact with such content, and how these headlines influence user trust, loyalty, and overall platform experience. In the first chapter, the concept of media is explored within a historical framework, comparing the structures and functioning of traditional and digital media. The transformation of journalistic practices due to digitalization is analyzed, with particular emphasis on how content production driven by click metrics is encouraged through social media platforms and algorithmic systems. The fundamental characteristics and types of clickbait headlines, their ethical implications, economic background, and their tangible and intangible effects on users are discussed in detail. Additionally, the relationship between clickbait practices and regional or cultural variables is also addressed. The second chapter delves into the psychological impacts and experiential dimensions of clickbait headlines on users. User experience is presented within the context of digital platforms and is evaluated through key components such as attention, trust, satisfaction, and cognitive load. This section also discusses users' emotional responses to clickbait, such as feelings of distrust and mental fatigue, and examines the coping strategies they develop, including media literacy and content filtering behaviors. The third chapter presents the methodology and findings of a qualitative field study conducted with editors and readers from digital news platforms in Turkey. Data collected through semi-structured, in-depth interviews were analyzed thematically. Findings show that editors face economic and algorithmic pressures as well as ethical dilemmas in the content production process, while users report emotional reactions, a breakdown in trust, and the development of selective reading strategies in response to clickbait content. Both groups exhibit a strong awareness that the current click-driven publishing model is unsustainable. Ultimately, the findings reveal that while clickbait may succeed in capturing attention in the short term, it undermines the long-term credibility of media institutions and diminishes user experience. Users report emotional manipulation and cognitive fatigue, while editors acknowledge the economic and algorithmic constraints that push them toward such practices. Despite their reluctance, editors continue to produce clickbait, and users-also unwillingly-continue to click. This study highlights the need for new models of digital journalism that strike a balance between ethical responsibility and user-centered experience.
Benzer Tezler
- Dijital medyada izleyici metası: Haber siteleri üzerine bir değerlendirme
Audience commodity in digital media: An evaluation on news websites
BERÇEM BELİKARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikAnadolu ÜniversitesiBasın ve Yayın Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL DAĞTAŞ
- Küreselleşme ve yeni medyada dijital izler kitle: K-pop Türkiye örneği
Başlık çevirisi yok
EFNAN PARMAKSIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MüzikDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FIRAT KUTLUK
- Yeni medyada gazeteciliğin dönüşümüne dair nitel bir araştırma: Muhabirlerin ve editörlerin basın etiği bağlamında tıklama tuzağına ilişkin algıları
A qualitative research on the transformation of journalism in the new media: Perception of reporters and editors on clickbait within the context of press ethics
ANIL YAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
GazetecilikAnkara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK GERAY
- Sosyal medyada yer alan manipülatif haber ve paylaşımların Z kuşağı üzerindeki etkileri
Effects of manipulative news in social media on the Z generation
ERSEL KİRAZ
Doktora
Türkçe
2023
GazetecilikAnadolu ÜniversitesiBasın ve Yayın Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL ONURSOY
- Dijital medyada televizyon dizilerinin değişen zaman ve mekân kurgusu: (Puhu TV) 'Şahsiyet' dizisi örneği
Changing time and space editing of television series in digital media: An example of Puhu TV 'Personality' series
PINAR TUĞTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Radyo-TelevizyonBaşkent ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA SENEM GÜNGÖR