Büveyhîler döneminde iktidar- ulemâ ilişkisi (334-453/945-1062)
The relationship between the rulers and ulama during the Buwayhids period (334-453/945-1062)
- Tez No: 834098
- Danışmanlar: PROF. ADNAN DEMİRCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: İktidar, Ulemâ, Büveyhîler, Büveyhî Hükümdarlar, İktidar-Ulemâ İlişkisi, Power, Ulama, Scholars, Buwayhids, Buwayhid Rulers, Power- Scholars/Ulama Relationship
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 261
Özet
Bu araştırmada, 334-453/945-1062 yılları arasında İran ve Irak'ta hüküm süren Deylem asıllı Şiî-Mu'tezilî bir hanedan olan Büveyhîler dönemindeki iktidar-ulemâ ilişkisi ele alınmıştır. Bölgedeki iktidar boşluğundan istifade edip yeni bir güç olarak ortaya çıkan Büveyhîler'in, hilâfet merkezi Bağdat'ı ele geçirdikten sonra Şiî anlayış doğrultusunda bir hilâfet kurup kurmayacakları merak konusu olmuştur. Ancak, Büveyhîler, Şiî bir hilâfet kurmaktan vazgeçip Abbâsî hilâfet sistemi içerisinde yer almayı tercih etmiştir. Böylece Şiî Büveyhîler ile Sünnî Abbâsî Hilâfeti arasında tarihte ilk defa olmak üzere farklı düşünceye/mezhebe sahip iki kesimin aynı anda iktidarda yer aldığı bir sistemde yetişen ve yükselme imkânı bulan âlimler ve ilmî faaliyetleri ile iktidar sahiplerinin ilme ve ulemâya olan ilgisi ortaya konulmuştur. Ayrıca, Büveyhîler'in mezhep politikası, dinî ve sosyal hayata etki eden icraatları ve söz konusu icraatlar karşısında ulemânın tutumu incelenmiştir. Büveyhîler, iktidarda bulundukları süre zarfında bir taraftan Şiî-Sünnî çatışmalarını tetikleyen icraatlar gerçekleştirirken, diğer taraftan İslâm bilim, kültür ve medeniyetine önemli katkılarda bulunmuşlardır. Bu çerçevede Büveyhîler'in, dönem ulemâsı ile ilişkilerini hangi zeminde yürüttükleri sorusuna cevap aranmıştır. Ayrıca ulemânın üstlendiği görevler, siyasî, idarî ve adlî alandaki ilişkiler ile ulemânın hukuki görevlerindeki tasarruflarına iktidarın müdahalesi ve bu müdahalenin ulemâ üzerindeki yansımaları ortaya konulmuştur. Son olarak, Büveyhî yöneticileri ile Abbâsî halifelerinin muhalif ulemâya yönelik uygulamaları, bir karşılaştırma imkânı sunması açısından, ayrı bir şekilde ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the relationship between the rulers and Ulama under the Buwayhids Dynasty, a Deylem-originated Shi'ite-Mu'tazili dynasty that ruled over Iran and Iraq between the years 334-453/945-1062. Although the al-Buwayhids, who took advantage of the power vacuum in the region and emerged as a new power, could have established a caliphate in line with Shiite understanding after they captured Baghdad, the center of the caliphate, they chose to establish a Shiite caliphate and preferred to participate in the Sunnite Abbasid caliphate system. Thus, for the first time in history, the relationship between the Shiite al-Buwayhids and the Sunnite 'Abbasid Caliphate was revealed through scholars and their scholarly activities, as well as the interests of the rulers in science and scholars who had the opportunity to grow and rise in a system in which two groups with different ideas/sects were in power at the same time. In addition, the sectarian policy of the al-Buwayhids, their actions affecting religious and social life, and the attitude of the ulema towards these actions were analyzed. During their stay in power, the al-Buwayhids caused Shiite-Sunni conflicts with their actions and made important contributions to Islamic science, culture, and civilization. In this context, this study seeks to answer the question of which grounds al-Buwayhids conducted their relations with scholars of the period. In addition, the duties undertaken by the ulema; the relations in the political, administrative, and judicial spheres; the government's intervention in the ulema's dispositions in their legal duties; and the reflections of this intervention on the ulema are revealed. Finally, the practices of the al-Buwayhid rulers and the Abbasid caliphs against the dissident ulama are discussed separately for comparison.
Benzer Tezler
- Fethinden Büveyhîler'e kadar Hemedan şehri
The City of Hamadan from the Conquest to the Buwayhids
FARUK KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT KELPETİN
- Abbâsî Halifesi Kâdir-Billâh ve dönemi (381-422 / 991-1031)
The Abbasid Caliph Qadir Billah and his period (381-422 / 991-1031)
NURULLAH FIRAT
Doktora
Türkçe
2022
DinHitit Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AZİMLİ
- Ehl-i sünnet-Şîa ayrışmasını belirleyen siyasî ve dinî unsurlar (VII.-XII. yüzyıllar)
Politicial and religion elements that determine Ahl al-sunnah and Shia sects (VII.-XII. centuries)
GÜLİSTAN ÜNAL
- Yıkılış döneminde Büveyhî-Abbâsî ilişkileri (372-447/983-1055)
Relationship of Buwayhids and Abbasids in the Buwayhid's collapse period (372-447/983-1055)
CENGİZ AKÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GAZİ OSMAN ÖZGÜDENLİ
- Irak Büveyhî Emîri Muizzüddevle Dönemi siyasî tarihi (334-356/945-967)
Political history of Irak Buwayhi ruler Muizz al-Dawla Period (334-356/945-967)
NURSEL AKGÜN