Abbâsî Halifesi Kâdir-Billâh ve dönemi (381-422 / 991-1031)
The Abbasid Caliph Qadir Billah and his period (381-422 / 991-1031)
- Tez No: 776573
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AZİMLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Emevilerden yönetimi bir ihtilal ile ele geçiren Abbâsîler, 750-1258 yılları arasında yaklaşık beş asır Arap Yarımadası'nda hüküm sürmüş hanedan bir devlettir. Devletin ilk yüzyılı hızlı bir yükselişle muktedir halifelerin yönetimi altında geçmiş, ikinci yüzyıldan sonra halifelerin otoritelerinde yaşanan güç kaybı ile iktidar; 324/936 yılından itibaren emîrü'l-ümerâlarla yetkilerini paylaşmak zorunda kalarak pasif bir konuma gelmişti. Şiî Büveyhîlerin 334/945 yılında Bağdat'ı ve hilafeti ele geçirmesiyle yaklaşık yüz yıl İslâm tarihinde önemli siyasi, dini ve sosyal değişikliklerin yaşandığı bir sürece girilmişti. Artık Büveyhî emirleri, emîrü'l-ümerâ tayin edilerek yönetimin tek söz sahibi olmuş, halifeler ise; dini bir misyonu olan sözde liderler olarak varlıklarını sürdürmüştü. Böyle kaotik bir dönemde ve tüm yetkilerden soyutlanmış bir şekilde Büveyhî emiri Bahâüddevle tarafından 381/991 yılında hilafete getirilen Abbâsîlerin 25. halifesi Kâdir-Billâh, yaklaşık kırk yıl halifelik yapmış; uyguladığı akılcı yaklaşım ve stratejik politikalarla, iç ve dış dengeleri iyi tahlil ederek etkili bir yönetim modeli sergilemesi neticesinde hilafete aşama aşama güç katmış, Şiîliğin filizlenip yeşerdiği bir dönemde Sünnîliğin yükselişe geçerek yeniden hâkimiyet kazanmasına imkan sağlamıştır. Kâdir-Billâh, halifeliğinin ilk on yılında Bahâüddevle ile olan akrabalık ilişkisinin etkisi ve birbirlerine karşı sadakatli ilişkiler kuracağı hususundaki ahitleşmeleri nedeniyle gerçek emellerini açık etmemiş, sert bir yaklaşım içerisinde olmamıştır. Sünnîliğin aksiyoner grubu Hanbelîlerin Şiî politikalarına muhalif tavırları, Sünnî inancına koşulsuz bağlı olan dönemin güçlü devletlerinden Gaznelilerin ve Karahanlıların artan desteği, zamanla Kâdir-Billâh'ın da açıktan tavır alabilmesine, Sünnî akidenin amentüsü olarak nitelendirilebilen ve kendi adı ile anılan İtikâdü'l-Kâdirî (Kâdirî Akidesi) adlı bir bildiri yayınlayarak Sünnî siyasetin gereklerini, kararlılığını ve hedeflerini ortaya koyabilmesine imkan sağlamıştır. Çalışmamızı beş bölümde değerlendirdik. Birinci bölümde; Kâdir-Billâh öncesi Abbâsîlerin siyasi tarihine yer vererek hangi koşullarda hilafeti devraldığını ortaya koymaya çalıştık. İkinci bölümde; hilafet öncesi hayatı hakkında bilgiler verdik. Üçüncü bölümde iç siyaset başlığı altında; Kâdir-Billâh'ın Büveyhî emirlerinden Bahâüddevle, Sultânüddevle, Müşerrifüddevle ve Celâlüddevle ile olan siyasi ilişkilerini inceledik. Dış siyaset başlığı altında ise; hilafeti döneminde veya hemen öncesinde bölgede siyasi varlıklarını sürdüren devlet ve emirliklerin durumunu, varsa birbirleri ile ilişkilerini ortaya koymaya çalıştık. Fâtımîler, Gazneliler ve Karahanlılarla daha yoğun ilişkiler içerisinde bulunulmasından dolayı bunları ayrı başlık altında değerlendirdik. Dördüncü bölümde; idari, askeri, adli ve mali teşkilat hakkında bilgiler vererek bayındırlık başlığı altında saraylar, hastaneler konusunu incelemeye çalıştık. Çalışmamızın ana eksenini oluşturan beşinci bölümde ise; Abbâsî siyasi tarihine damga vuran ve önemli değişimlere neden olan Şiî Büveyhîlerin mezhepsel algıları ve Kâdir-Billâh'ın yeniden Sünnîliği hâkim kılmak için ortaya koyduğu strateji ve politikaları değerlendirmeye çalıştık. Yine bu bölümde sosyal yapı başlığı altında dönemin sosyal hayatına değindikten sonra şehir ve köy olgusu, köle ve cariyeler ile gayrimüslim teba hakkında bilgiler verdik. Eğitim-öğretim başlığı altında ise; eğitimin tarihsel gelişimine değindikten sonra dönemin eğitim kurumlarını tanıtmaya çalıştık. Anahtar Kavramlar: Abbâsîler, Kâdir-Billâh, Büveyhîler, Şiî, Sünnî
Özet (Çeviri)
The Abbasids, who took over the administration from the Umayyads through a revolution, is a dynastic state that ruled for five centuries in the Arabian Peninsula between the years 750-1258. Although powerful caliphs ruled the state with a rapid rise during the first century, due to the loss of power in the authorities of the caliphs from the second century on, the power had to share its powers with Amir al-Umaras and lost its influence. The Abbasids entered a period of important political, religious and social changes in the history of Islam for about a century, with the Shiite Buyids taking over Baghdad and the caliphate in 334/945. Buwayhi amirs were appointed as emîrü'l-ümera and had the sole say of the administration, and the caliphs continued their existence as leaders with a religious mission. In such a chaotic period and isolated from all authorities, the 25th Caliph of the Abbasids, Qadir Billah, who was assigned to the caliphate in 381/991 by the Buyid Emir Bahaüddevle, held the Caliphate position for about forty years. With its rational approach and strategic policies, Qadir Billah has demonstrated an effective management model by analyzing internal and external balances well. As a result, he added strength to the caliphate day by day and enabled Sunnism to re-establish dominance at a time when Shi'ism was flourishing. In the first ten years of his caliphate, Qadir Billah did not explain his policies due to his close relationship with Baháuddaw and the agreement that he would establish loyal relations, and therefore did not take a strict approach. Qadir Billah displayed a clearer stance over time, thanks to the opposition of the Hanbalis, the action group of Sunnism, to the Shiite policies, and the support of the Ghaznavids and Karakhanids, one of the powerful states of the period, who were unconditionally devoted to the Sunni faith. He revealed the requirements, determination and goals of Sunni politics by publishing a statement called İtikâdü'l-Kadirî (Qadiri Faith), which is described as the creed of the Sunni creed and is referred to by his own name. This research consists of five parts. In the first chapter, the political history of the Abbasids before Qadir Billah is mentioned and the conditions under which he took over the caliphate are revealed. In the second part, information about his life before the caliphate is given. In the third chapter, the political relations of Qadir Billah with the Buveyhi emirs Bahaüddevle, Sultânüddevle, Müşerrifüddevle and Celâlüddevle are examined under the title of domestic politics. Under the title of foreign policy, the status of the states and emirates that maintained their political existence in the region during or just before his caliphate and their relations with each other were examined. The Fatimids were evaluated under a special title as they had more intense relations with Ghaznavids and Karakhanids. In the fourth chapter, which constitutes the main axis of our study, the subject of palaces, hospitals was examined under the title of public works by giving information about the administrative, military, judicial and financial organization. In the fifth part of the study, the sectarian perceptions of the Shiite Buyids, who left their mark on the Abbasid political history and caused significant changes, and the strategies and policies of Qadir Billah to make Sunnism dominant again were examined. Again in this section, after giving information about the social life of the period under the title of social structure, information about the city and village phenomenon, slaves and concubines and non-Muslim people is given. After briefly mentioning the historical development of education under the title of education, the educational institutions of the period were introduced. Key Terms: Abbasids, Qadir Billah, Buwayhids, Shiites, Sunnis
Benzer Tezler
- Abbâsî halifesi Kadir Billâh'ın hayatı ve şahsiyeti
Abbasid Caliph Gadir Billâh's life and personality
MUHAMMED ASİL TÖGEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ KAPAR
- Abbâsîlerin Fâtımîlerle mücadelesi ve Sünnîliğe etkileri
The conflict of the Abbasids with the Fatimids and its effects on Sunnism
BETÜL YURTALAN
- Bir tefsir eseri olarak el-Esile ve'l Ecvibe başlıklı eserler -el-Esiletü'l Mufahhame fi'l-Ecvibeti'l-Müfehheme örneği-
The works titled al-Asila wa al-Ajwiba as tafseer books -The case of al-Asilatu al Mufahhama fi al-Ajwibati al Mufahhama-
HATİCE BÜŞRA TÜRKCAN ÇİFÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER BAŞKAN
- Abbâsîlerin çöküş sürecinde Vezir İbnü'l-Furât
The Vizier Ibnu'l-Furât during the collapse of Abbasids
ABDULLAH BURGU
- Sultan I. Murad Han Türbesi Vakfı'ndan Mekke ve Medine'ye gönderilen surreler (H.1054-1088/m.1645-1678)
Surras sent to Mecca and Medina from Sultan Murad I Khan tomb foundation (H.1054-1088/ad.1645-1678)
ESRA EVRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR ARSLANBOĞA