XIII. yüzyılda Anadolu'da çıkan isyanların altyapısını hazırlayan sebepler
Reasons that laid a basis for the revolts that broke out in Anatolia in the XIII century
- Tez No: 835577
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN USTA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 259
Özet
Anadolu coğrafyası bulunduğu konum gereği birçok kültüre ve millete ev sahipliği yapmıştır. Burada yer alanlardan biri ise Türkmenler olmuştur. Konargöçerlerin Anadolu arazisine geliş süreci ele alındığında 1040 yılında yapılan Dandanakan Muharebesinden sonra Büyük Selçuklu Devleti meydana gelmiştir. Selçuklular devletin oluşumunda önemli rol oynayan Türkmen ahalinin ileride kendisine sıkıntı çıkarabileceğini düşündüğünden dolayı onları idarî kademeden uzak tutmak için Anadolu topraklarına göndermiştir. Göçerler, Anadolu'ya geldiklerinde akınlar yapmaya başlamış ve yaptıkları girişimler zaman içinde ses getirmeye başlamıştır. Bilhassa durumun farkına varan Büyük Selçukluları bölgeye yönelik harekâtlar gerçekleştirerek hem onların eylemlerini desteklemiş hem de devletin sahasında bulunan göçer nüfusun buraya naklini gerçekleştirmeyi amaç edinmişlerdir. Buradaki eylemler beraberinde Bizans İmparatorluğu'nun duruma tepki göstermesini sağlamıştır. Bunun neticesinde 1071 yılında Malazgirt Savaşı meydana gelmiş, Selçuklular savaştan galip ayrılmış, mücadelenin ardından göçerler yerleşmelere başlamış ve akabinde 1078 yılında Türkiye Selçuklu Devleti kurulmuştur. Türkiye Selçuklu Devleti vücuda geldiğinden beri Anadolu'daki Türkmenlerin yerleştirilmesi konusunda liderliği kazanma mücadelesinde yer alarak onlarla olumlu ilişkiler yürütmeye çalışmıştır. Türkiye Selçukluları yaptığı hamleyle onları yanında tutmaya gayret etmiştir. Ancak her ne kadar göçerlerle ilişkiler iyi manada seyretmişse de 1239 yılında ortaya çıkan gelişmeler hem devlet hem de Anadolu coğrafyası için birtakım değişimleri beraberinde getirmiştir. Söz konusu vaziyetin ana kısmını Türkiye Selçuklu Hâkimi II. Gıyâseddîn Keyhüsrev'in bölgeye gelen Türkmenleri yerleştirememesi, iktâ arazilerinde haksız paylaşım yapması ve malî açıdan devleti zor duruma sokması oluşturmuştur. Baba İlyâs bunun farkına vararak müridi Baba İshak'la bir isyan tasarlayıp göçerlerin çoğunlukta olduğu bir hareket başlatmıştır. Baba İlyâs'ın ayaklanması 1240'da zorlukla bastırılmışsa da Moğollar Selçukluların düştüğü acziyetin farkına vararak bölgeye gelmiş ve Türkiye Selçuklularını Kösedağ'da gerçekleşen mücadelede mağlup etmiştir. Bu mücadele beraberinde bölgede Moğolların hâkimiyeti altında bir Selçuklu idaresi olmasına yol açmıştır. Aynı zamanda konargöçerlerin hem Moğol idaresinin yönetimine hem de onlarla işbirliğine girişen devlet adamlarına tepki göstermesine sebep olmuştur. Bütün bunlardan hareketle dört bölüm üzerine kurulan bu çalışmada XIII. asırda ortaya çıkan ayaklanmaların altında yatan temel etmenler detaylı bir şekilde ele alınarak incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Because of its strategic location, Anatolia has since ancient times been home to many cultures, civilizations and nations, one of which is the Turkmens. Following their arrival at Anatolia, the nomadic Turks went on to expand their control across those new lands which as a result would lead to the foundation of the Great Seljuk Empire after the Battle of Dandanaqan in 1040. As the Seljuk rulers believed that the Turkmens, who played an important role in the foundation of the Empire, would cause them trouble in the future, they sent them to the Anatolia lands to prevent their involvement in the administrative affairs of the Empire. Following their arrival at Anatolia, the nomadic Turks started continuous raids which in time attracted great attention. Realizing the situation, the Great Seljuks supported their actions and waged campaigns towards the region with a view to support their acts and transfer there the nomads who were then residing within the territories of the Empire. Those acts finally resulted in a reaction by the Byzantine Empire. As a result, the Battle of Manzikert took place in 1071 in which the Seljuks won a victory. In the aftermath of the battle, nomads started to settle which would lead to the foundation of the Sultanate of Rum in 1078. Since its foundation, the Sultanate of Rum took part in the struggle to gain leadership concerning the settlement of Turkmens in Anatolia, and tried to maintain positive relations with them. With the move they made, the Sultanate of Rum tried to keep them by their side. However, though the relations with the nomads went on well, the developments emerging in 1239 brought about some changes for both the state and the Anatolia geography. The main causes included failure of Ghiyath al-Din Kaykhusraw II, the ruler of the Sultanate of Rum, to provide settlement for the incoming Turkmens, his unfair allocation of the iqta lands, and his putting the state into a difficult financial situation. Realizing that, Baba Ilyas planned a rebellion together with his disciple Baba Ishak, starting a movement mainly consisting of the nomads. Though the Baba Ilyas rebellion could be suppressed with difficulty in 1240, the Mongols realized the weakness of the Sultanate of Rum. So they waged a campaign and defeated the Sultanate of Rum in the Battle of Kösedağ. That event led to a Seljuk administration under the rule of the Mongols in the region. It also caused the nomads to react both to the management of the Mongolian administration and to the statesmen who cooperated with them. Based on all these, this study, which consists of four parts, examines in detail the factors underlying the revolts that emerged in the 13th century.
Benzer Tezler
- Silifke Kalesi'nin kazılar sonucu ortaya çıkan yerleşim dokusu
The layout configuration that comesout at Seleucia Castle after excavations
RAZAN AYKAÇ
- İlhanlılar döneminde Doğu Anadolu şehirleri
Eastern Anatolian cities during the Ilkhanids period
TUĞBA EROĞLU
- Makedonya'da bektaşilik
The Bektashi order in Macedonia
METİN İZETİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AVNİ İLHAN
- Anadolu selçuklu medereselerinin yeni fonksiyonla yüklenmesi üzerine bir deneme
Başlık çevirisi yok
YAVUZ POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZAFER ERTÜRK