Modernleşme sürecinde toplumsal kontrol aracı olarak mahkemeler: Nizamiye Mahkemeleri örneği
Courts as instruments of social control in the modernization process: The case of Ottoman Nizamiye Courts
- Tez No: 836141
- Danışmanlar: PROF. DR. NECMETTİN KIZILKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Sosyoloji, Religion, Law, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 160
Özet
İslam hukukunun değişmez kaynaklara sahip olmasına rağmen değişen zamana ve koşullara nasıl uyum sağladığı her zaman sorgulanan konulardan biri olmuştur. Özellikle insanlık tarihinin belki de en büyük çaplı dönüşümünün yaşandığı modernleşme sürecinde din kaynaklı bir hukuk sisteminin geçirdiği evrim merak uyandıran meselelerden biridir. Bu çalışma söz konusu büyük çaplı değişim sürecinde genelde hukukun özelde ise hukukun uygulanma organları olan mahkemelerin iktidar ile olan ilişkisine odaklanmakta ve Nizamiye Mahkemelerinin Osmanlı iktidarı tarafından toplumsal kontrol aracı olarak kullanılmasını konu edinmektedir. Bu bağlamda, öncelikle toplumsal kontrol kavramının mahiyeti, geleneksel devletten modern devlete geçişte toplumsal kontrol açısından yaşanan gelişmeler ve bunların Osmanlı Devleti'ndeki yansımaları incelenmiştir. Akabinde, Nizamiye Mahkemelerinin öncülleri olarak niteleyebileceğimiz Tanzimat sonrası yargılama meclislerinin tarihi serüveni ve temel işleyiş yapıları incelenerek toplumsal kontrol açısından yaşanmaya başlayan dönüşüm tespit edilmiştir. Sonrasında tezimizin ana konusunu teşkil eden Nizamiye Mahkemelerinin toplumsal kontrol aracı olarak kullanımı, bu mahkemelerin temel yapısı, işleyişi ve somut yargı örnekleri üzerinden incelenmiştir. Çalışmada temel olarak dönemin hukuki düzenlemelerinden, arşiv kaynaklarından ve mahkeme kayıtlarından yararlanılmıştır. Bu kaynaklardan hareketle, modernleşen Osmanlı'nın yeni kurmaya başladığı devlet hukukunun (statutory law) ve bu hukukun uygulanma organı olan mahkemelerin karakteristik özellikleri tespit edilmiş ve Osmanlı'nın yeni hukuki düzenlemelerdeki temel hedefleri nelerdi ve hukuk ile mahkemelerin iktidar ile ilişkisi nasıldı sorularına cevap aranmıştır. Yapılan çalışma sonucunda modernleşen Osmanlı'nın ceza kanunlarında düzenlediği kurallar gibi ürettiği yeni devlet hukukunu merkezden taşraya kadar sıkı bir biçimde uygulamak için kurduğu Nizamiye Mahkeme teşkilatını toplumsal kontrol aracı olarak kullandığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Although Islamic law is founded on immutable sources, its capacity to adapt to changing times and conditions has always been a subject of interest. This is particularly true in the face of modernization, arguably the most significant transformation in human history. This study examines the evolution of a religiously-based legal system during this period of substantial change, with a focus on the relationship between the law, and more specifically, the courts, with power. It considers the Nizamiye Courts' role as instruments of social control utilized by the Ottoman government. The analysis begins by defining the concept of social control and examining the shift from traditional to modern state mechanisms, along with their manifestations in the Ottoman Empire. The historical development and the fundamental operational structures of the post-Tanzimat judicial assemblies, the precursors to the Nizamiye Courts, are explored to understand the transformation in terms of social control. The study then concentrates on the main subject—how the Nizamiye Courts were employed as instruments of social control, investigating their basic structure, functioning, and specific case examples. This study is grounded in the legal regulations of the period, archival sources, and court records. Utilizing these materials, it identifies the characteristics of the statutory law that the modernizing Ottoman Empire was beginning to develop, as well as the courts that served as the executive arms of this law. The research seeks to answer what the primary objectives of the Ottomans were in enacting new legal regulations and to explore the relationship between law, the courts, and the power structures of the time. The findings of this study indicate that the modernizing Ottoman Empire utilized the Nizamiye Court system, which it established to rigorously enforce the new state laws, including those outlined in the penal code, from the central authority to the provinces, as instruments of social control.
Benzer Tezler
- Otoriter laiklikten demokratik laikliğe Türkiye ve Tunus'ta din-devlet ilişkilerinin dönüşümü
Transformation of the state-religion relationship in Turkey and Tunisia from authoritarian secularism to democratic secularism
HATİCE RUMEYSA DURSUN
- Atatürk dönemi din-siyaset ilişkisi
Religion-politics relation in Atatürk period
EROL ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Kamu YönetimiKaradeniz Teknik ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLA DOĞAN
- Uluslaşma ve evrenselleşme sürecinde modernleşme dönemi eğitim düşüncesinin rolü
The Modernization education thaught in the periot Ottoman-Türk nationalist an universalise mouvement
ALİ TÜRER
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEVZAT BATTAL
- Educational reforms in Ethiopia: From the imperial era to the present
Etiyopya'da eğitim reformları: Emperyal dönemden günümüze
SALİH AHMED MAHAMMODA
Doktora
İngilizce
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA KORKMAZ
- Kişilik ve toplum etkileşimi
Başlık çevirisi yok
LALE TÜLİN ÖZGÜN
Doktora
Türkçe
1990
Halkla İlişkilerİstanbul ÜniversitesiGazetecilik ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET NİYAZİ ÖKTEM