Geri Dön

15. yüzyıldan 19. yüzyılın sonuna kadar mutasavvıf şairlerin divanlarında tasavvufî bir ıstılah olarak ney

Ney as a mystic metaphor in the divans of sufi poets from the 15th century to the end of the 19th century

  1. Tez No: 839640
  2. Yazar: ESRA KÖKSAL
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. REYHAN ÇORAK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 205

Özet

Mûsiki ve edebiyat birbirini etkileyen ve geliştiren sanat dallarıdır. Şairler klasik Türk şiirinin kavram zenginliğini artırmak maksadıyla mûsikîye ilgi göstermişlerdir. Bu ilgi doğrultusunda kaleme alınan edebî eserlerde pek çok mûsikî unsuruna rastlamak mümkündür. Ney klasik Türk şiirinde kullanılan mûsikî unsurları arasında en şöhretli olanlardandır. Şiir ve mûsikî ile hemhâl olmuş bir tarîkat olan Mevlevîlik ve Hz. Mevlânâ ile olan ilişkisi Ney'in hem mûsikîde hem de edebiyatta kullanımını artırmıştır. Türk mûsikîsinin sevilen sazı olan Ney'in klasik Türk şiirinde ele alınışı ile ıstılah mânâlarının belirlenmesi bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Tez üç bölümden oluşmaktadır. 1. bölümde klasik Türk edebiyatı ve mûsikî sanatının birlikteliği genel hatları ile değerlendirilmiştir. 3. ve esas bölümün daha iyi anlaşılması için bir hazırlık niteliğinde olan 2. bölümde Ney sazı hem bir mûsikî âleti olarak tüm husûsiyetleri ile tanıtılmış hem de üzerinde durulan ıstılah mânâlarının kullanımına kapı açan mânevî yönü üzerinde durulmuştur. 3. bölümde ise 15. yüzyıl ve 19. yüzyılın arasında divanı olan ve kaynaklarda adı mutasavvıf kimliği ile anılan elli şair belirlenmiş ve Ney ile ilgili elde edilen veriler Ney'e yüklenen ıstılah mânâlarına göre tasnif edilmiştir. Bu tasnif dâhilinde bulunan her başlık taranılan divanlardan elde edilen beyitlerle örneklendirilmiştir. Örnek olarak seçilen beyitlerde Ney ve ona eşlik eden diğer kavramlara şairlerin yüklediği tasavvufî anlamlar, Klasik metin şerhi yöntemi ile açıklanmaya çalışılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Klasik Türk Şiiri, Tasavvuf, Mûsikî, Ney, Istılah.

Özet (Çeviri)

Music and literature are branches of art that affect and develop each other. Poets have shown interest in music in order to increase the conceptual richness of classical Turkish poetry. In literary works written in line with this interest, It is possible to come across many musical elements. Ney is one of the most famous musical elements used in classical Turkish poetry. The relation of Ney with Mevlevîyye, a sufi order that was associated with poetry and music, and Celaleddin Rûmî, founder of the order, increased the use of the instrument both in music and literature. As a popular instrument of Turkish music, the depiction of Ney in classical Turkish poetry and metaphorical term meanings of the instrument, constitutes the subject of this study. The dissertation consists of three parts. In the first part, the unity of classical Turkish literature and musical art is evaluated in general terms. In the second part, which is a preparation for a better understanding of the third and main part, the Ney is introduced with all its characteristics as a musical instrument, and its spiritual aspect which opens the door to the use of the mentioned methaphorical term meanings. In the third part, fifty poets who had a divan between the 15th and 19th centuries and whose names are mentioned in the sources with a sufi identity were determined and the data obtained from the divans about ney are classified according to the methaphorical term meanings attributed to the instrument. Each title in this classification is exemplified by the couplets obtained from divans scanned. In the couplets chosen as examples, the mystical meanings attributed to Ney and other accompanying concepts by the poets were tried to be explained with the method of clasic text commentary. KEY WORDS: Classical Turkish Poetry, Sufism, Music, Ney, Methaphorical Term Meaning.

Benzer Tezler

  1. Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması

    Başlık çevirisi yok

    M. REFİK KAYA

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Müzikİstanbul Teknik Üniversitesi

    Türk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı

    DOÇ. M. CAHİT ATASOY

  2. II. Mahmud döneminde (1808-1839) Bolu şehrinin sosyal yapısı

    Başlık çevirisi yok

    ÇETİN YURTSEVEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    TarihHacettepe Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET BAHAEDDİN YEDİYILDIZ

  3. Klasik Çağataycadan Modern Özbekçeye geçişte deyimler ve deyimlerde meydana gelen değişimler

    Idioms and changes in idioms in the transition from classical chagatai̇ to Modern Uzbek

    BURCU YILMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FİKRET TURAN

  4. Sivas yöresi halıları (19.yüzyıla kadar)

    Sivas region carpets (Until 19th century)

    SUZAN BAYRAKTAROĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Sanat TarihiAnkara Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ RÜSTEM BOZER

  5. Alışveriş merkezlerinin mekansal dönüşümüne eleştirel bir bakış; İstanbul-Kapalıçarşı ve Hanlar bölgesi örneği

    A critical view to the residential transformation of the shopping centers the sample of Istanbul-Grand Bazaar and Khan area

    ELİF KAPICIOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYKUT KARAMAN