Dede Korkut hikâyelerindeki söz varlığının Oğuz grubu Türk lehçelerinin söz varlığıyla karşılaştırılması
Comparison of lexis in Dede Korkut kitabı with lexis of Oghuz group Turkish dialecks
- Tez No: 839755
- Danışmanlar: PROF. DR. ERCAN ALKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 488
Özet
Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan Dede Korkut Kitabı'nın bulunuşunun üzerinden 200 yıl gibi bir süre geçmiş olmasına rağmen hâlen bu eserin Türkçenin hangi lehçesiyle yazıldığı tartışılmaktadır. Birçok araştırmacı tarafından Eski Oğuz Türkçesiyle, Türkiye Türkçesinin Doğu grubu ağızlarıyla veya Azerbaycan Türkçesiyle yazıldığı iddia edilmektedir. Özellikle Azerbaycan sahasındaki birçok bilim adamı eserin Azerbaycan Türkçesiyle yazıldığını iddia etmektedir. Bu çalışma ise söz varlığından hareketle Dede Korkut Kitabı'nın hangi Türk lehçesiyle yazıldığına dair istatistiksel rakamlar ortaya koymaktadır. Çalışma yazı dilleri ile sınırlandırılmış, ağızlar dahil edilmemiştir. Çalışmanın giriş kısmında Dede Korkut Kitabı, Oğuz Türkçesi ve Oğuz grubu Türk lehçeleri olan Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesi hakkında bazı genel bilgiler verilmiştir. Daha sonra asıl çalışmanın yer aldığı inceleme kısmında Dede Korkut Kitabı'nda kullanılan madde başları Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesi ile karşılaştırılmıştır. Madde başları bir tablo hâlinde karşılıklı olarak incelenmiştir. İncelemede 3272 madde başının hangi lehçelerde Dede Korkut Kitabı'ndaki anlamıyla kullanıldığı, hangi lehçelerde farklı kullanıldığı veya hangi lehçelerde kullanılmadığı tespit edilip gösterilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise elde edilen verilerden hareketle Dede Korkut Kitabı'nın hangi lehçeye daha yakın olduğu, hangi lehçelere daha uzak olduğu belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
Despite the passage of almost two centuries since the discovery of the Dede Korkut Kitabı, a significant piece of Turkish literature, there is still ongoing debate regarding the specific dialect of Turkish in which this work was written. According to numerous researchers, the text is claimed to be written in Old Oghuz Turkish, specifically the Eastern group dialects of Turkey Turkish or Azerbaijani Turkish. Numerous researchers, particularly in the domain of Azerbaijan, assert that the piece of work was composed in Azerbaijani Turkish. This study presents statistical data on the Turkish dialect used in the Dede Korkut Kitabı, focusing on vocabulary. The study was restricted to written languages, excluding dialects. The introduction section of the study provides an overview of the Dede Korkut Kitabı, Oghuz Turkish, and the Oghuz group Turkish dialects spoken in Turkey, Azerbaijan, Turkmenistan, and Gagauzia. In the analysis section, the entries in the Dede Korkut Kitabı were compared with those in Turkey Turkish, Azerbaijani Turkish, Turkmen Turkish, and Gagauz Turkish. The entries were analyzed collectively in a table. The examination revealed the usage of the 3272 entries in the Dede Korkut Kitabı across different dialects, highlighting variations in their meanings or instances where they were not used in certain dialects. The conclusion section of the study provides an analysis of the data obtained, indicating the specific dialect to which the Dede Korkut Kitabı is more closely related, as well as the dialects with which it has less similarity.
Benzer Tezler
- Dede Korkut Hikâyeleri'ndeki eş dizimli yapıların bilgisayarlı dil bilim yöntemlerine göre incelenmesi
The study of collocation structures in Dede Korkut Stories according to computational linguistics methods
YASEMİN KUBİLAY
- Halkbilimi bağlamında Dede Korkut hikâyelerinin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi
Public philosophy and metaetical analysis of Dede Korkut stories in the context of folklore
SACİDE ÇOBANOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN AYDIN
- Dede Korkut hikâyelerindeki söz varlığının Kazak Türkçesinin söz varlığıyla karşılaştırılması
Comparison of vocabulary in the Dede Korkut stories with the vocabulary of Kazakh Turkish
TUĞBA GÖKBAYIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN ALKAYA
- Azerbaycan yazarlarından Kamal Abdulla'nın 'Yarımçıq әl Yazma' adlı romanının söz varlığı açısından incelenmesi
An analysi̇s on the novel 'Yarimçiq әl Yazma' by Azerbaijan writer Kamal Abdulla in terms of vocabulary
FATMA KEÇOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVGİ ÖZTÜRK
- Osmanlı Türkçesi döneminde yazılmış sözlüklerde kadına ait söz varlığı
Women's vocabulary in the written dictionary which was written during Ottoman Turkish
KÜBRA ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK