Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930 (Diptera: Psychodidae)'nin günümüz ve gelecekteki potansiyel coğrafi yayılımının modellenmesi
Modelling potential current and future geographical distribution of Phlebotomus Tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930 (Diptera: Psychodidae)
- Tez No: 840230
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖZGE ERİŞÖZ KASAP, DOÇ. DR. HAKAN GÜR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoloji, Biology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Leishmania infantum'un kanıtlanmış vektörü olan Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930, Balkanlar'dan, İran'ın kuzey bölgelerine Akdeniz Havzası boyunca uzanan bir yayılım göstermektedir. Akdeniz Havzası ve Avrupa, önemli iklim değişimi sıcak noktaları arasında yer almaktadır. Dolayısıyla gelecekte Ph. tobbi ve taşıdığı hastalık etkenlerinin yayılım alanlarında bir değişim beklenmektedir. Bununla birlikte, insan ve hayvan sağlığı açısından oldukça önemli olan bu türün değişen iklimsel koşullara cevap olarak yayılım alanlarında meydana gelebilecek olası değişimleri öngören detaylı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu tez çalışmasında, Ph. tobbi için günümüz ve gelecekte biyoiklimsel olarak uygun olan alanlar, MaxEnt modelleme yöntemi ile tahminlenmiştir. Günümüzde biyoiklimsel olarak uygun olan alanların tahminlenmesinde, Ph. tobbi için kaydedilen var verileri ve WorldClim veri tabanından çekilen biyoiklimsel değişkenlere ait veriler kullanılmıştır. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin hazırlamış olduğu altıncı raporda sunulan dört faklı iklim değişikliği senaryosu, 20'şer yıllık dört zaman dilimi ve üç farklı küresel iklim modeli (CNRM, IPSL ve MIROC) kullanılarak Ph. tobbi için gelecekte biyoiklimsel olarak uygun olabilecek alanlar modellenmiştir. Sonuçlar incelendiğinde, türün biyoiklimsel uygun alanlarını belirleyen en önemli iki biyoiklimsel değişkenin, BIO1 (Yıllık ortalama sıcaklık) ve BIO16 (En yağışlı çeyrekteki yağış miktarı) olduğu görülmüştür. Modelleme çalışmaları ile elde edilen günümüz biyoiklimsel uygunluk haritaları incelendiğinde, sonuçların Ph. tobbi'nin bilinen yayılımıyla büyük ölçüde örtüştüğü tespit edilmiştir. Dört farklı iklim değişikliği senaryosu ve üç farklı küresel iklim modeli kullanılarak gerçekleştirilen analizler sonucunda, Ph. tobbi için biyoiklimsel olarak uygun olan alanların 2100 yılına kadar %69-79 oranında artış gösterebileceği tahminlenmiştir. Biyoiklimsel uygunluğun arttığı bölgeler; Balkanlar, Kafkas Dağları'nın çevresi, Hazar Denizi'nin güneyi, Türkiye'nin Batı ve Orta Karadeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile Dicle Nehri ve Zagros Dağları'nın eteklerindeki alanlar olarak tespit edilmiştir. Türün gelecekteki biyoiklimsel uygunluk alanlarında önemli bir azalma meydana gelmemekle beraber, bazı senaryolarda Konya Havzası ve Balkan Dağları çevresinde uygunluğun azaldığı görülmüştür. Bu tez çalışması ile elde edilen sonuçlar, iklim değişikliği ve vektör kaynaklı hastalıklar arasındaki bağlantıların daha iyi anlaşılması, etkin mücadele stratejilerinin oluşturulması ve vektör kaynaklı hastalıkların yayılmasını önlemek amacıyla gerçekleştirilmesi planlanan araştırmalarda önemli bir tamamlayıcı unsur olarak kullanılabilir.
Özet (Çeviri)
Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930, the proven vector of Leishmania infantum Nicolle, 1908, is distributed throughout the Mediterranean Basin, from the Balkans to the northern parts of Iran. The Mediterranean Basin and Europe are among the important climate change hotspots. Thus, a change in the distribution areas of Ph. tobbi and the disease agents it transmits is expected in the future. However, there is no detailed study that predicts the possible changes in the distribution of this species, that is important for human and animal health, in response to changing climatic conditions. In this work, the areas that are bioclimatically suitable for Ph. tobbi under the current conditions and in the future were determined using the MaxEnt modelling method. The presence data recorded for Ph. tobbi and data on bioclimatic variables obtained from the WorldClim database were used to predict the areas that are bioclimatically suitable under the current conditions. Four different climate change scenarios provided in the sixth report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, four time periods of 20 years each, and three global climate models (CNRM, IPSL and MIROC) were used to model areas that will be bioclimatically suitable for Ph. tobbi in the future. When the results were examined, it was seen that the two most important bioclimatic variables that determine the bioclimatic suitable areas of the species are BIO1 (Annual average temperature) and BIO16 (Precipitation in the wettest quarter). The present-day bioclimatic suitability maps obtained from the modelling studies showed that the results overlapped to a large extent with the known distribution of Ph. tobbi. Analyses using four different climate change scenarios and three different global climate models predict that bioclimatic suitability for Ph. tobbi could increase between 69% to 79% by the year 2100. The regions with increased bioclimatic suitability were identified as the Balkans, around the Caucasus Mountains, the south of the Caspian Sea, the Western and Central Black Sea, Central Anatolia and Southeastern Anatolia regions of Turkey, and the areas around the Tigris River and the Zagros Mountains. Although there is no significant decrease in the future bioclimatic suitability of the species, in some scenarios, it was observed that the suitability decreased around the Konya Basin and Balkan Mountains. The results of this work can be an important complementary tool for the research planned to better understand the links between climate change and the vector-borne diseases, to develop effective control strategies and to prevent the spread of vector-borne diseases.
Benzer Tezler
- Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930 (Diptera: Psychodidae)'ni̇n sıcaklığa bağlı gen ekspresyon seviyelerindeki değişimler
Temperature dependent gene expressiondifferences on Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930 (Diptera: Psychodidae)
GİZEM OĞUZ
- Farklı sıcaklıkların Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930 (Diptera: Psychodidae) üzerindeki etkisinin hayat tablosu verileri ve gün-derece modeliyle analizi
Analyzing the effects of different temperatures on Phlebotomus tobbi Adler, Theodor & Lourie, 1930 (Diptera: Psychodidae) using life table data and degree-day model
AYDA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGE ERİŞÖZ KASAP
- Çukurova bölgesinde bulunan kum sineği (Diptera: Psychodidae) populasyonlarının mevsimsel dinamiği ve genetik yapısı
Seasonal dynamics and genetic structures of the sand fly (Diptera: Psychodidae) populations in Çukurova region
ASLI BELEN
- Adana ilinde sağlık önemi olan kum sineklerinin (Diptera:Psychodidae) zaman-mekansal dinamikleri ve biyo ekolojileri
Spatio-temporal dynamics and bio-ecology of vector sand fly species (Diptera:Psychodidae) in Adana
GİZEM OĞUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH BÜLENT ALTEN
- Çukurova bölgesi kum sineği (Diptera:Psychodidae) türlerine ait yerel popülasyonların analizi
Analyses of local populations of sand fly species (Diptera:Psychodidae) in Çukurova region
LEVENT BİLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. S. BÜLENT ALTEN
YRD. DOÇ. DR. A. MURAT AYTEKİN