Orta Tunç Çağ'da Yukarı Dı̇cle Vadı̇sı̇: Bölge kültürü ve sı̇yası̇ yapı
The Upper Tigris Valley in the Middle Bronze Age: Regional culture and political structure
- Tez No: 848063
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALUK SAĞLAMTİMUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 297
Özet
Yukarı Dicle Vadisi yakın zamana kadar bilinmeyen bir bölge olarak tarif edilmiştir. Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında yapılan arkeolojik çalışmalarla birlikte bölgenin arkeolojik olarak aydınlanmaya başladığını söyleyebiliriz. Bölgenin yerleşimleri, stratigrafisi, mimari ve seramikleri, komşu bölgeler ile karşılaştırmalı kronolojisi, bölgesel seramiklerin petrografisi ve bölgenin kültürel yapısı hakkında birçok araştırma yayımlanmıştır. Bölge kültürünün özellikleri, bölgenin siyasi ve sosyoekonomik durumu, inanç biçimleri, kronolojisi ve diğer bölgelerle olan ilişkileri üzerine çalışmalar yeni verilerle birlikte devam etmektedir. Fakat henüz Orta Tunç Çağ'da bölge kültürünün temel elemanları, yaşam formları, siyasal ve ekonomik örgütlenme modelleri, yerleşim tipleri, kentsel-pastoral yapısı, doğal kaynaklarının kullanımı, üretim ve tüketim ilişkileri, inanç biçimleri ve ölü gömme adetleri, bölgelerarası iletişimi ve ilişkileri gibi konuları ele alan bütüncül çalışmalardan söz edemeyiz. Yukarı Dicle Vadisi coğrafik konumu gereği, güneyden Mezopotamya kültürleri, kuzeyden ve doğudan Transkafkasya kültürleri ve batıdan Orta Anadolu ve Yukarı Fırat Havzası kültürleri etkisi altındadır. Fakat bölgenin dört tarafının dağlarla çevrili olan yarı kapalı bir özelliği de bulunmaktadır. Bu yarı kaplı özelliği sayesinde etrafındaki tüm gelişmelerden etkilenmekle birlikte kendi özgün gelişimini sürdürebilmiştir. Bu özelliğinin zirve yaptığı dönemlerden biri Orta Tunç Çağı'dır. Bölge yerleşim şablonunda en ciddi değişim bu dönemde görülür. Vadideki yerleşim sayısı bu dönemde zirve yapar, yerleşimler vadinin tamamına yayılır ve kültürel materyal birikiminin en çok artığı dönemlerden biridir. Araştırmamızın ana konusunu bölge kültürünün tanımlanması oluşturmaktadır. Çünkü arkeolojik olarak bilinmeyen bölgenin Mezopotamyalı kültürlerin ve güçlerin egemenliği altında olduğu düşünülüyordu. Şimdilik ise, bölge kendine özgü kültürüyle açıklanmaya başlanmakta ve güneyli etkilere nazaran kuzeyli kültürlerin rolüne pek değinilmemektedir. Tez çalışmasında bölgenin Transkafakasya kültürleriyle olan ilişkisine de yer verilmekle birlikte bölge kültürünün yapısı ve belirgin özellikleri tanımlanmaya çalışılmıştır. Tez aynı zamanda bölgenin Hurri- Mitanni Dönemi öncesinde hangi dinamiklere sahip olabileceği hakkında çeşitli önermeleri de kapsamaktadır.
Özet (Çeviri)
The Upper Tigris Valley was described as a“terra incognita”region until recently. We can say that with the archaeological studies carried out within the scope of the Ilısu Dam Project, it has started to be enlightened archaeologically. Many studies have been published about the stratigraphy of the region, the comparative chronology of the ceramics with the Habur Valley, the petrography of the regional ceramics and about structure of the regional culture. Studies on the characteristics of the regional culture, the socio-economic situation of the region, the forms of belief, its chronology and relations with other regions continue with new data. However, it is not yet possible to talk about holistic studies dealing with issues such as the basic elements of the regional culture, life forms, political and economic organization models, settlement patterns and types, urban-rural structures, use of natural resources, production and consumption relations, belief systems and burial customs, interregional relations and communication in the Middle Bronze Age. Due to its geographical location, the Upper Tigris Valley is under the influence of Mesopotamian cultures from the south, Transcaucasian cultures from the north and east, and the Anatolian and the Euphrates Basin influence from the west. However, the region also has a semi-enclosed feature surrounded by mountains almost all sides. With this semi-covered feature, it was able to continue its original development, despite being affected by all the developments around it. One of the period when this orijinal features peaks is the Middle Bronze Age. The most serious change in the regional settlement pattern is seen in this period. The number of settlements in the valley peaks during this period, settlements spread throughout the valley, and it is one of the periods when the cultural deposit increased the most way. The main subject of our research is the definition of the regional culture. Because the region, which was not known archaeologically until recently, was thought to be under the domination of Mesopotamian cultures and powers. For now, however, the region is beginning to be explained by its unique culture, but little attention is paid to the role of northern cultures relative to southern influences. In this thesis, the relationship of the region with Transcaucasian cultures is also included, and an attempt is made to redefine the structure and distinctive features of the regional culture. It also includes various propositions about what dynamics the region might have had before the Hurrian-Mitanni Empire.
Benzer Tezler
- Büyük Menderes havzasının Demir Çağı öncesi kültürleri
Pre-Iron age cultures of meander valley
ENGİN AKDENİZ
- Küllüoba İlk Tunç Çağı yerleşiminde aşağı şehir ve yukarı şehrin et tüketiminin karşılaştırılması
Comparison of meat consumption in the lower city and the upper city in the Early Bronze Age settlement of Küllüoba
YAĞMUR TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiBatman ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CAN YÜMNİ GÜNDEM
- Samsun ve Sinop Müzesi'ndeki bir grup tunç çağı seramiği
A group of bronze age ceramic in samsun and Sinop Museum
MUSA UĞUR ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DAVUT YİĞİTPAŞA
- Arkeolojik verilerin ışığında Epi-Paleolitikten Tunç Çağları sonuna kadar Anadolu-İran ilişkileri
Relation between Anatolia and İran from the Epi-Paleolithic to the end of Bronze Ages based on archeological fainding
BAYRAM AGHALARİ