Kazak Türkçesinde art fiillerin dilbilgiselleşmesi
The grammaticalization of auxiliary verbs in Kazakh
- Tez No: 848064
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİ KAYMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Kazak Türkçesi, art fiiller, dilbilgiselleşme, kılınış, görünüş
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Lehçeleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 388
Özet
Fiil + zarf-fiil+ fiil birleşmeleri sonucunda kılınış, görünüş ve kip gibi yeni dilbilgisi kategorileri oluşmaktadır. Kazak Türkçesinde bu fiil birleşmelerinden oluşan art fiillerin geliştikleri yeni dilbilgisi kategorisi, dilbilgiselleşme teorisi bağlamında ele alınmıştır. Çalışma; Giriş, Art Fiiller ve Dilbilgiselleşme, Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesindeki Art Fiiller, Dilbilgiselleşme Teorisi Bağlamında Kazak Türkçesindeki Art Fiillerin Yapısı, Sonuç ve Kaynaklar bölümlerinden oluşmaktadır. Birinci bölümde dilbilgiselleşme, kılınış, görünüş ve art fiillerle ilgili yaklaşımlara ve sınıflandırmalara yer verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesindeki Art Fiiller'le ilgili tanım ve sınıflandırmalara yer verilmiştir. Çalışmanın analiz bölümü olan üçüncü bölümde ise Dilbilgiselleşme Teorisi Bağlamında Kazak Türkçesindeki Art Fiillerin Yapısı ele alınmıştır. Fiiller iç zaman yapıları ve evreleri bakımından birbirlerinden ayrılmaktadır. Her bir fiilin başlangıç, bitiş ve süreç evresi bulunmaktadır. Bu çalışmada, fiil birleşmelerinin neticesinde fiillerde görülen evre değişiklikleri tanıklanmıştır. Analiz sonucunda kimi art fiil yapısının kılınış ve kimi art fiil yapısının ise görünüş değerlerinde değişiklik yaşayıp anlamsızlaşma, kategorisizleşme ve aşınma gibi süreçlerden geçerek dilbilgiselleştiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
As a result of verb + adverb-verb + verb combinations, new grammatical categories such as actionality, aspect and modality are formed. In Kazakh, the new grammatical category of actionality formed by these verb combinations is discussed in the context of grammaticalization theory. The study consists of Introduction, Postverbs and Grammaticalization, Postverbs in Turkish and Kazakh, Structure of Postverbs in Kazakh in the context of Grammaticalization Theory, Conclusion and References. In the first chapter, approaches and classifications related to grammaticalization, actionality, aspect and postverbs are given. In the second chapter of the study, definitions and classifications related to Postverbs in Turkish and Kazakh are given. In the third chapter, which is the analysis chapter of the study, the Structure of Postverbs in Kazakh in the Context of Grammaticalization Theory is discussed. Verbs differ from each other in terms of their internal tense structures and phases. Each verb has a beginning, end and process phase. In this study, the phase changes seen in verbs as a result of verb combinations were determined. As a result of the analysis, it has been determined that some postverbs have been grammaticalized by going through processes such as desemanticization, decategorization and erosion by experiencing a change in their actionality and some postverbs in their aspect values. Kewywords: Kazakh, postverb, grammaticalization, actionality, aspect.
Benzer Tezler
- Kazak Türkçesinde zarf fiiller (Art zamanlı inceleme)
Adverbial verbs in Kazakh Turkish (Historical analysis)
MURAT AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DOĞAN ÇOLAK
- Kazak Türkçesinde sıfat-fiil ve zarf-fiil ekleri, anlam ve işlev özellikleri
Meaning and function properties of additive of adjective-verb and adverb-verb in Kazakh Turkish
AYŞE TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimTrakya ÜniversitesiTürk Dili Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEVENT DOĞAN
- Abay kunanbay'ın 'qalın elim, qazağım' örneğinde kazak türkçesi fiil çekim ekleri
Kazakh Turkish inflectional suffixes in the sample of abay kunanbay's 'Qalin elim,qazağim'
ALİ KAYMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DilbilimNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HİKMET KORAŞ
- Oralhan Bökey'in 'Jetim Bota' adlı hikayesindeki birleşik fiiller: Art ve eş zamanlı bir inceleme
The combined verbs in Oralhan Bökey's Story 'Jetim Bota': diachronic and synchronic review
BÜŞRA KUNAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN KAHRAMAN MUTLU
- Memlûk-Kıpçak Türkçesindeki sağlık ile ilgili söz varlığı ve Kazakçadaki durumu üzerine bir inceleme
A research health-related vocabulary in Mamluk-Kipchak language and its status in Kazakh language
DUYGU TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN