Bor üretim atığı ve termal olarak aktive edilen ürünlerinden lityum liçinin incelenmesi
Investigation of lithium leaching from boron production waste and its thermally activated products
- Tez No: 849273
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ERDEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, Metalurji Mühendisliği, Çevre Mühendisliği, Mining Engineering and Mining, Metallurgical Engineering, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Lityum, Liç, Ekstraksiyon, Termal aktivasyon, Geri kazanım, Lithium, Leaching, Extraction, Thermal activation, Recovery
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çevre Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Bu tez çalışmasında; bor üretim atığı ve bor üretim atığının termal aktivasyonuyla elde edilen kalsine ürünlerinden lityum liçi incelenmiştir. Bu amaçla; doğrudan atıktan lityumun farklı liç çözeltileriyle (su, sülfürik (H2SO4), nitrik (HNO3), oksalik (C2H2O4), tartarik (C4H6O6), sitrik (C6H8O7), askorbik (C6H8O6) asitler ve sodyum hidroksit (NaOH)), kalsine ürünlerinden ise doğrudan su liçiyle lityum geri kazanım üzerine; çözücü derişimi, liç süresi, sıcaklık ve sıvı/katı oranın etkileri incelenmiş ve her bir liç çözeltisi için en yüksek liç verimlerinin elde edildiği optimum koşullar belirlenmiştir. Ayrıca, liç çözeltileri analiz edilmiş ve lityumun lityum karbonat (Li2CO3) halinde geri kazanılabilirliği de incelenmiştir. Çözünme mekanizmasının aydınlatılması amacıyla elde edilen veriler heterojen tepkime kinetiğine uygulanmış ve lityum liçini sınırlayan basamaklar ortaya koyulmuştur. Atıktan doğrudan su, NaOH ve C6H8O6 liçiyle lityum çözünürlüğünün oldukça düşük kaldığı (sırasıyla %3.7, %9 ve %25), ancak, H2SO4 (0.5 M, 50C, 120 dk), HNO3 (1.0 M, 50 C, 90 dk) ve C2H2O4 (0.5 M, 75 C, 60 dk) ile lityumun %100'ü, C4H6O6 ile (1.0 M, 75C, 120 dk) %93'sı ve C6H8O7 ile (1.5 M, 75 C, 120 dk) %76'sının liç olduğu belirlenmiştir. 700C'de aktive edilen üründen lityum 50C ve 15 dk'da su liçiyle %85 oranında liç olmuştur. Lityumla birlikte sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyumun da önemli miktarlarda çözündüğü tespit edilmiştir. Liç çözeltilerindeki lityum derişimi Li2CO3'ın çözünürlüğünden ileri gelen değerin altında kaldığından dolayı lityum LiCO3 halinde çöktürülerek ayrılamamıştır. Lityumla kıyaslandığında, asıl atık yapısını safsızlıklar oluşturduğundan lityum liç kinetiğinin küçülen çekirdek modeline uyduğu ve reaksiyon hızlarını genellikle kül film difüzyonu ve kimyasal reaksiyondan oluşan ikili bir mekanizmanın kontrol ettiği belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, it was investigated the lithium leaching from boron production waste and its thermally activated products. For this purpose, effects of leach reagent type (water, sulfuric (H2SO4), nitric (HNO3), oxalic (C2H2O4), tartaric (C4H6O6), citric (C6H8O7), ascorbic (C6H8O6) acids and sodium hydroxide (NaOH)) and concentration, contact time, temperature and liquid/solid ratio on the lithium leaching were investigated, while only effects of contact time and temperature on the leaching of lithium from the thermally activated products by water leaching were investigated. Optimum leaching conditions were determined for each leaching. Additionally, leaching solutions were analyzed and recoverability of the lithium in the form of lithium carbonate (Li2CO3) was also examined. In order to determine the leaching mechanism, the data obtained were applied to heterogeneous reaction kinetics and the steps limiting lithium leaching were revealed. It was found that the leaching rates with water, NaOH, and C6H8O6 were quite low (3.7%, 9%, and 25%, respectively), 100% of leaching rates could be achieved with H2SO4 (0.5 M, 50C, 120 min), HNO3 (1.0 M, 50C, 90 min) and C2H2O4 (0.5 M, 75C, 60 min) and, 93% and 76% leaching rates could be obtained in the presence of C4H6O6 (1.0 M, 75C, 120 min) and C6H8O7 (1.5 M, 75C, 120 min), respectively. Compared to lithium, it has been determined that the main waste structure consist of impurities, thus lithium leaching kinetics fit to the shrinking core model, and leachings are generally controlled by a dual mechanism consisting of ash film diffusion and chemical reaction.
Benzer Tezler
- Fabrication of vanadium and niobium borides via milling-assisted solid state synthesis methods and sintering techniques
Vanadyum ve niyobyum borürlerin öğütme destekli katı hal sentezleme yöntemleri ve sinterleme teknikleri ile üretimi
ÖZGE BALCI
Doktora
İngilizce
2015
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
PROF. DR. İSMAİL DUMAN
- Bor atıklarının aerojel üretiminde değerlendirilmesi
Evaluation of boron wastes in aerogel production
MEHMET GÜRSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Metalurji MühendisliğiSakarya ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÖZKAN TOPLAN
- Atık suların temizlenmesinde mineral kökenli atıklardan adsorbent geliştirilmesi
Development of mineral based adsorbent from waste materials for wastewater treatment
ÜNZİLE YENİAL
Doktora
Türkçe
2018
Maden Mühendisliği ve Madencilikİstanbul Teknik ÜniversitesiCevher Hazırlama Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY BULUT
- Bor atıklarının pirinç dökümünde tane inceltici olarak değerlendirilmesi
Evoluation of boron wastes as grain refiner in brass casting
EDİP AYBERK MUHARREMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Metalurji MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHLİS NEZİHİ SARIDEDE
- Experimental and mathematical modeling studies on thermoplastic composites filled with organic and inorganic residues
Organik ve inorganik atık katkılı termoplastik kompozitler üzerine deneysel ve matematiksel modelleme araştırmaları
NİLAY KÜÇÜKDOĞAN ÖZTÜRK
Doktora
İngilizce
2020
Metalurji Mühendisliğiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜCAHİT SÜTÇÜ
PROF. DR. KUTLAY SEVER