Türkiye'de güncel sanatta insan-merkezcilik eleştirisi: Yas, kayıt, hafıza
Criticism of anthropocentrism in contemporary art in Turkey: Mourning, recording, memory
- Tez No: 850293
- Danışmanlar: PROF. DR. SİBEL YARDIMCI YALÇINTAN, DR. ÖĞR. ÜYESİ BAŞAK ŞİRAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Güzel Sanatlar, Sosyoloji, Fine Arts, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Sosyoloji ve Metadoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 198
Özet
Bu çalışmada Türkiye güncel sanatında insandan ibaret olmayan dünyalarla ilişkimizin nasıl ve hangi kavramlarla düşünüldüğü, sanatta insan-merkezcilik eleştirisinin imkân ve sınırlılıkları ortaya koyulmuştur. Bu kapsamda bu çalışmada ele alınan eserler 2015-2022 yılları arasını kapsamaktadır. İnsan-merkezcilik eleştirisinin Türkiye güncel sanatında nasıl tezahür ettiğine bakarken, teorik olarak iki farklı öbekten beslenilmiştir. Bu açıdan tezin kuramsal dayanakları hem insan-merkezcilik eleştirisi ve yeni materyalizm hem sanatta temsil ve insan-olmayanların temsiline dair tartışmalardan oluşmaktadır. İnsan-merkezcilik ve yeni materyalizminin kuramsal önerilerinin aynı zamanda politik ve metodolojik öneriler olduğu göz önünde bulundurulduğunda sosyal bilimlerdeki verili metotlar tartışmaya açılmış ve eldeki çalışmada benimsenen metodoloji yeni materyalizmin önerilerinden beslenen bir şekilde oluşturulmuştur. Bu kapsamda konumlu ve kısmi, maddi ve bedenlenmiş, ilişkisel ve temsili olmayan bir araştırma biçimi ve araştırmacı konumu benimsenmiştir. Çalışmada ele alınan sanat eserlerine bakıldığında öne çıkan kavramların yas ve hafıza kavramları olduğu görülmüştür. Bu kapsamda tezde ele alınan eserlerin insan olmayanların yasını tutma imkânları ile insan olmayanların odağa alındığı bir hafıza imkânının nasıl düşünülebileceği tartışılmıştır. Bu kapsamda yası tutulabilirlik ile birlikte ele alınan eserlerin hemen hepsinde, sadece insan olmayanı merkeze alan bir tutum yerine şiddetin etkisinin insan ve insan olmayanları nasıl etkilediğini görebilmek mümkün olmuştur. Benzer şekilde insan olmayandan yola çıkarak bir hafıza imkânının nasıl düşünülebileceği ile ilişkilendirilen eserlerde de hafızanın, insan ve insan olmayan tarafından birlikte inşa edilen, sabit olmayan, müdahaleye açık bir biçimde düşünülebileceği vurgusu öne çıkmıştır. Netice itibariyle bu çalışmada ele alınan sanat yapıtlarında insan olmayanlarla ilişkimiz üzerine düşünürken öne çıkan kavramların yas tutma ve hatırlama kavramları olduğunu söylemek mümkündür. Bu açıdan çalışmada ele alınan eserler yas ve hafızayı insan ve insan olmayanlarla birlikte dolanık ilişkiler çerçevesinde düşünmektedir.
Özet (Çeviri)
This study reveals how, and with which concepts the critique of anthropocentrism and the possibilities and limitations of our relationship with non-human beings are considered in contemporary art in Turkey In this context, the works discussed in this study cover the period between 2015 and 2022. While looking at how the critique of anthropocentrism is represented in contemporary art in Turkey, the theoretical basis is drawn from two different strands. In this respect, the theoretical bases of the thesis consist of both the new materialism and the critique of anthropocentrism and the debates on representation in art and the representation of non-humans. Considering that the theoretical proposals of anthropocentrism and new materialism are also political and methodological proposals, the existing methods in humanities have been opened to discussion and the methodology adopted in the present study has been formed in a way that feeds on the proposals of new materialism. In this scope, a research method and researcher position that is situated and partial, material, and embodied, relational, and non-representational has been adopted. When we look at the artworks discussed in the study, it is seen that the prominent concepts are the concepts of mourning and memory. Within this context, the thesis discusses the possibility of mourning non-humans in the artworks analyzed and how the possibility of a memory that focuses on non-humans can be considered. In this regard, in almost all of the works discussed together with grievability, it has been possible to see how the impact of violence affects human and non-human beings instead of an attitude that focuses only on the non-human. Similarly, in the works associated with how a possibility of memory can be considered based on the non-human, the emerging emphasis was that memory can be thought in a way that is constructed together by human and non-human, that is not fixed, and that is open to intervention. As a result, it is possible to say that the concepts of mourning and remembering come to the fore while thinking about our relationship with non-humans in the artworks discussed. In this respect, the works analyzed in this study consider mourning and memory within the framework of entangled relationships with human and non-human beings.
Benzer Tezler
- İstanbul'da günlük yaşam sahnelerinin Türk resim sanatına yansımaları
Reflections on the Turkish painting art of daily life scenes in Istanbul
EVREN KARAYEL GÖKKAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2012
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. AYDIN AYAN
- 1980 sonrası Türk resminde yeni ekspresyonizmin etkileri
Effects of neo expressionism in Turkish art after 1980
MEDİNE İRAK
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2015
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. NEDRET SEKBAN
- Hans Reichenbach'tan Nusret Hızır'a Türkiye'de bilim felsefesi ve mantıkçı pozitivizm
From Hans Reichenbach to nusret hizir philosophy of science and logical positivism in Turkey
EMRAH YÜCESAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilim ve Teknoloji Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUNCAY ZORLU
- 1960'tan günümüze malzeme – form- ifade bağlamında Türk heykel sanatında figüratif uygulamalar
Figurative practices in Turkish sculpture from 1960 until today within the context of form-material-expression
NECMETTİN YAĞÇI
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2017
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiResim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA YILMAZ