Hans Reichenbach'tan Nusret Hızır'a Türkiye'de bilim felsefesi ve mantıkçı pozitivizm
From Hans Reichenbach to nusret hizir philosophy of science and logical positivism in Turkey
- Tez No: 767373
- Danışmanlar: PROF. DR. TUNCAY ZORLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Science and Technology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim ve Teknoloji Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim ve Teknoloji Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 140
Özet
Bu çalışmanın amacı, cumhuriyetin ilanından hemen sonra 1940'larda eğitim devriminin belkemiğini oluşturan Türkiye'deki pozitivizmin öyküsünü Prof. Nusret Hızır'ın hayatından yola çıkarak açıklamaktır. Pozitivizmin ilk nüvelerini antik Yunan'da görmek mümkündür ancak Pozitivizm gerçek kimliğini, Coğrafi Keşifler, Reformasyon süreci ve Rönesans ve onları takip eden bilim ve sanayi devrimi sonrasında bulmuştur. Zenginleşen Batı toplumu, bu refahın getirdiği özgürlük ortamında kilisenin baskısından kurtulmak istemiş ve önce Almanya'da başlayan ve sonrasında tüm Avrupa'ya yayılan Reformasyon hareketi ile bunu kısmen sağlamıştır. Zenginleşmenin bir diğer getirisi de bilim ve sanatta görülen özgürleşme faaliyetleri olmuştur. Rönesans olarak adlandırılan ve İtalya'dan köken alan bu tavır, sağladığı özgürlük ortamı sonrasında doğrudan olmasa da dolaylı olarak bilimin gelişmesine önemli düzeyde katkı sağlamıştır. Gelişen ve durmadan ilerleyen bilim, insanlara özgüven sağlamış ve her türlü problemin bilim yoluyla çözümleneceği inancını doğurmuştur. Bilimdeki bu ilerlemeci durum ise doğal olarak sonrasında, sanayideki gelişmeye neden olmuştur. Buradaki örnek ülke ise Büyük Britanya olmuştur. Buharlı makinelerin önce keşfi sonrasında ise geliştirilmesi sayesinde, hammaddenin hızlıca elde edilmesi olanaklı hale gelmiştir. İnsan düşüncesi bu evrede bilim ile felsefeyi bir araya getirerek, bilim felsefesi olarak adlandırılan bir yönteme yönelmiştir. Bu bilimsel felsefeye, o dönemde Pozitivizm denmiştir. Bilindiği gibi Fransa'da pozitivizm ortaya çıkmış ve bu akımın kurucusu olarak Auguste Comte kabul edilmektedir. Bilimi düşüncenin merkezine koyan ve metafiziği felsefeden dışlayan pozitivizm, zamanla etkinliğini ve popülaritesini yitirmiş, ancak Viyana'da kendilerine“Viyana Çevresi”adını vermeye başlayan bir grup aydın tarafından gözden geçirilmiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan hemen önce ve bazı revizyonlarla akademik hayata“mantıksal pozitivizm”olarak sunuldu. Prof. Hans Reichenbach tarafından kurulan ve benzer fikirlere sahip olan ve Viyana Çevresi ile uyumlu hareket eden Berlin Grubu adlı bir başka anti-metafizik okul daha vardı. Avusturya'nın Alman işgalinden sonra Viyana Çevresi üyelerinin çoğu dünyanın çeşitli ülkelerine göç etmek zorunda kaldı. Bu aydınlar arasında öne çıkan isimlerden Prof. Hans Reichenbach, o dönemde Üniversite Reformu yaşayan Türkiye'yi tercih etti. Reform sonrası Türkiye'de felsefeyi akademik bir disiplin olarak kurdu. Zamanında İstanbul Üniversitesi'nde bilimsel felsefeye uygun bir eğitim müfredatı geliştirmiş ve uygulamıştır. Hans Reichenbach ekolünün Türkiye'de ilk takipçisi Prof. Nusret Hızır'dır, ancak çağdaşları arasında ve günümüzde de bu akımı izleyen ve çok sayıda eser veren başka düşünürler de bulunmaktadır. İlk temsilci olan Prof. Nusret Hızır, önce İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nde asistan olarak çalıştı, ardından Ankara Üniversitesi Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde çalıştı. Pozitivizmin etkisi günümüzde Türk üniversitelerinde görece zayıflamış olsa da, bilimsel felsefe akımının hala takipçileri var. Çalışmamızda Pozitivizm fikrinin Türkiye'deki doğuşu, gelişimi ve güncel durumu ayrıntlı olarak incelenecektir.
Özet (Çeviri)
The aim of the present study is to explain the story of positivism in Turkey, which formed the backbone of the education revolution in 1940s right after the proclamation of the republic, based on Prof. Nusret Hızır's life. It is possible to see the first cores of positivism in ancient Greecei however Positivism found its true identity after the Geographical Discoveries, the Reformation process, Renaissance and Scientific/Industrial Revolution that followed. The wealthy Western society wanted to get rid of the oppression of the church in the environment of freedom brought by this prosperity and partially achieved this with the Reformation movement, which first started in Germany and then spread all over Europe. Another benefit of enrichment is the liberation activities seen in science and art. This attitude, which is called the Renaissance and originated in Italy, has contributed significantly to the development of science indirectly, though not directly, after the freedom it provided. Developing and advancing science has given people self-confidence and has given birth to the belief that all kinds of problems can be solved through science. This progressive situation in science naturally led to the development in the industry. The example country here is Great Britain. Thanks to the discovery and development of steam engines, it has become possible to obtain raw materials rapidly. At this stage, human thought brought science and philosophy together and turned to a method called philosophy of science. This scientific philosophy was called Positivism at that time. As it is known, positivism emerged in France and Auguste Comte is accepted as the founder of this movement. Positivism, which puts science at the center of thought and excludes metaphysics from philosophy, has lost its effectiveness and popularity in the course of time, but it was reviewed by a group of intellectuals in Vienna who came to call themselves the“Vienna Circle”, just before the Second World War and presented as“logical positivism”to the academic life with some revisions. There was another anti-metaphysical school, the Berlin Group, founded by Prof. Hans Reichenbach and had similar ideas and acted in line with the Vienna Circle. After the German occupation of Austria, most of the members of the Vienna Circle had to immigrate to various countries of the world. Prof. Hans Reichenbach, one of the prominent figures among these intellectuals, preferred Turkey, which was experiencing the University Reform at the time. He founded philosophy as an academic discipline in Turkey in the post-Reformation period. In his time, he developed and implemented an education curriculum in accordance with the scientific philosophy at Istanbul University. The first follower of the Hans Reichenbach school in Turkey is Nusret Hızır, but there are other thinkers among his contemporaries and today who follow this trend and produce many works. The first representative, Prof. Nusret Hızır first worked as an assistant at the Department of Philosophy at the Faculty of Letters of Istanbul University, and then at the Faculty of Language, History and Geography of Ankara University. Although the effect of positivism has weakened relatively in Turkish universities today, the scientific philosophy movement still has its followers. In our study, the birth and current statues of this idea in Turkey will be examined.
Benzer Tezler
- Türkiye'de mantık çalışmaları ve mantık bilimine katkıları
Studies on logic in Turkey and their contribution to this field
REMZİYE SELÇUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
FelsefeErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KAYACIK
- Hans Reichenbach'ın etik anlayışı
Hans Reichenbach's ethical thought
BEŞİR AYDİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
FelsefeMardin Artuklu ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER BOZKURT
- Hans Reichenbach'ın Türk düşüncesine etkisi
Hans Reichenbach's influence on Turkish thought
ÖMER İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT BAYRAKTAR
- Hans Reichenbach'ın olasılık mantığı
The probability logic of Hans Reichenbach
SAFİYE OLGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM ZİYA DUMAN
- L'observation de temps et aspect dans La Reprise d'alain Robbe Grillet
Alain Robbe Grillet'nin La Reprise romanında zaman ve görünüm
ZEYNEP UÇARAVCI
Yüksek Lisans
Fransızca
2012
Fransız Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜKREMİN YAMAN